توضیح پزشکی قانونی درباره نحوه شناسایی حسین عبدالباقی

رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران درباره نحوه درباره "شناسایی جسد حسین عبدالباقی" توضیحاتی ارائه کرد.

رئوفیان رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران با اشاره به فرایند تشخیص هویت جانباختگان حادثه ریزش ساختمان متروپل آبادان گفت: پیرو حادثه تاسف بار ریزش ساختمان متروپل آبادان، اظهار نظرهایی از سوی برخی افراد در فضای مجازی در خصوص روند تشخیص هویت و آزمایشات ژنتیک انجام شده مطرح شد که با توجه به غیرعلمی و غیر دقیق بودن مطالب مطرح شده که می‌تواند بیانگر بیگانگی و عدم آشنایی گویندگان و منتشر کنندگان مطالب فوق به فرآیند تشخیص هویت و حوزه ژنتیک قانونی باشد، ارائه مطالبی جهت تنویر افکار عمومی هموطنان ضروری به نظر می‌رسد.

وی افزود: سازمان پزشکی قانونی کشور به عنوان دستگاهی علمی و تخصصی، در کنار وظایف متعارف خود، در تمامی حوادث و بحران‌ها همواره در کنار هموطنان بوده و با به کارگیری تمامی توان و ارائه خدمات با نهایت سرعت و دقت ممکن، تلاش کرده تا به سهم خود نقشی هرچند کوچک در کاهش آلام بازماندگان عزیز این حوادث ایفا کند.

رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران با بیان اینکه یکی از فعالیت‌های سازمان پزشکی قانونی کشور حضور در صحنه‌های حوادث و انجام اقدامات فنی و تخصصی جهت تشخیص هویت و تعیین علت فوت است، تصریح کرد: در تمامی حوادث مختلفی که طی سال‌های گذشته به وقوع پیوسته، این کار با سرعت و دقت صورت گرفته است.

وی افزود: کار تشخیص هویت و همچنین تعیین علت فوت در حوادث بر اساس موازین علمی و دستورالعمل‌های تدوین شده به انجام می‌رسد؛ در این حادثه نیز مانند سایر موارد این اقدامات صورت گرفته و یا در حال انجام است.

رئوفیان ادامه داد: در شناسایی هویت جان‌باختگان از معاینات ظاهری، جنسیت متوفی، علائم و نشانه های خاص روی بدن، مدارک همراه، انگشت نگاری، فرمول دندانی و سایر موارد قابل احصاء استفاده و تشخیص هویت صورت می‌گیرد.

رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران اظهار کرد: در مواردی که به دلیل شدت جراحات و آسیب وارده به جسد و یا فساد پیکر امکان تشخیص هویت با کمک روش‎های فوق امکان پذیر نباشد و یا در موارد خاص برای قطعیت و اطمینان بیشتر، از جسد نمونه‌ای جهت استخراج پروفایل ژنتیکی اخذ می‌شود تا با پروفایل‌های ژنتیکی استخراج شده از بستگان او مقایسه شود.

وی افزود: علم ژنتیک قانونی جزو تخصص‌های بین رشته‌‎ای با تلفیق علوم مختلف از جمله ژنتیک مولکولی، نانوتکنولوژی، شیمی و .. است که با توجه به اهمیت نمونه‌های استحصال شده از صحنه‌های جرم یا قربانیان حوادث غیر مترقبه، روش‌های آزمایشگاهی استخراج و تکثیر DNA را به گونه‌ای بهینه سازی کرده تا از حداقل مقدار DNA، نتایج قابل اطمینان و قابل تفسیر حاصل شود.

رئوفیان گفت: در حوادث دسته جمعی در صورتی که نیاز به پروفایل ژنتیکی جهت تعیین هویت قربانیان یا بقایای انسانی باشد، قدم اول، برداشت نمونه از جسد یا بقایای بجا مانده در محل حادثه است. نمونه‌های بیولوژیکی که می‌توان در راستای استحصال پروفایل ژنتیکی جهت تعیین هویت افراد از آن‌ها استفاده کرد، شامل نمونه خون، بافت نرم مانند عضله و یا نمونه بافت سخت مانند دندان و استخوان است.

وی افزود: این برداشت نمونه توسط کارشناسان پزشکی قانونی و مطابق با دستورالعمل های سازمانی موجود انجام می شود.

رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران ادامه داد: فرآیند استحصال پروفایل ژنتیکی از نمونه های بافتی (نرم یا سخت) در شرایط استاندارد شامل مراحل آماده سازی نمونه، استخراج DNA، کمیت سنجی، تکثیر DNA به وسیله روش PCR، تفکیک محصولات PCR به وسیله الکتروفورز و تهیه پروفایل ژنتیکی و در نهایت تفسیر و ارائه گزارش تعیین هویت است.

وی افزود: بر اساس نوع نمونه، زمان لازم جهت انجام استحصال پروفایل ژنتیکی و تطبیق به بازه زمانی حداقل ۸ ساعت در نمونه خون تا ۴۸ ساعت در نمونه های سخت (استخوان) نیاز دارد.

زئوفیان بیان کرد: ممکن است به دلیل فساد شدید بافت و یا عدم حصول نتایج قابل تفسیر، مراحل آزمایش نیازمند تکرار بوده و طبعاَ برای حصول نتیجه و پاسخگویی نیاز به زمان بیشتری خواهد بود.

وی افزود: در خصوص حادثه ریزش ساختمان متروپل آبادان، با توجه به آواربرداری‌های انجام شده و خروج پیکرها و بقایای قربانیان طی ساعات و روزهای اول وقوع حادثه، امکان شناسایی و تعیین هویت این عزیزان براساس پروتکل مربوط فراهم و با انجام بررسی‌های تخصصی لازم و طی فرآیندهای مربوط، این پیکرها پس از شناسایی تحویل خانواده هایشان شدند.

رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران اظهار کرد: در این میان با طرح برخی شایعات و ابهامات درخصوص متوفی حسین عبدالباقی که هویت وی از طریق بررسی‌های انجام شده و از جمله روش‌های بیومتریک (اثر انگشت) به انجام رسیده بود، لزوم انجام آزمایش ژنتیک مطرح و اقدامات لازم انجام شد.

وی افزود: با بررسی پیکر و عدم مشاهده تخریب بافتی، نمونه‌گیری طبق دستورالعمل‌های موجود سازمان از بافت‌های عمقی (عضله) انجام شد و با توجه به اولویت تعیین هویت متوفی، آزمایش به صورت خارج از نوبت انجام و پروفایل ژنتیکی استحصال و فرآیند مقایسه تطبیقی با پروفایل ژنتیکی مادر و ۳ فرزند وی توسط نرم افزار اختصاصی انجام شد.

رئوفیان ادامه داد: براساس محاسبات آماری، احتمال صحت روابط مذکور در هر ۴ مورد، بین متوفی با مادر بیولوژیک و فرزندانش، ۹۹.۹۹۹۷ % به دست آمد؛ لذا هرگونه شبهه‌ای در مورد صحت این پاسخ و احراز هویت متوفی رد می‌شود.

رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران گفت: با توجه به استحصال پروفایل ژنتیکی منسوبین درجه یک مفقودین اعلامی در این حادثه، تا کنون دو نفر از این عزیزان از طریق آزمایش ژنتیک شناسایی شده‌اند.

وی افزود: آنچه حائز اهمیت است شناخت فرایند تشخیص هویت، آگاهی به فرآیندهای تشخیص هویت از طریق آزمایش ژنتیک و توانایی‎های سازمان پزشکی قانونی کشور در این بخش و سوابق اقداماتی است که سازمان در کارنامه دارد.

رئوفیان گفت: این سازمان در حوادث مختلفی مانند زلزله بم، زلزله کرمانشاه، حادثه حله، حادثه ریزش ساختمان پلاسکو، حادثه قطار تبریز به مشهد، حادثه کشتی سانچی و… با تلاش شبانه روزی و بی وقفه شناسایی و تعیین هویت پیکرهای قربانیان را انجام داده است.

وی افزود: حوادثی که بعضاً به مراتب شدیدتر و از نظر تعداد تلفات وسیع تر از حادثه متروپل بود، در تمام این حوادث تحویل پیکرها با رعایت دقیق استانداردهای علمی و در کوتاه ترین زمان ممکن انجام شده است.

رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران تصریح کرد: تنها توجه به انجام فرآیند تشخیص هویت پیکرهای به جا مانده از حادثه هواپیمای اکراینی که شامل بیش از هزار نمونه از پیکرها و منسوبین درگذشتگان بوده است که در زمانی کوتاه کار استحصال پروفایل و مقایسه آن‌ها انجام و پیکرها به خانواده‌های این عزیزان تحویل شد، می‌تواند موید این امر باشد.

وی افزود: این در حالی است که تعدادی از این درگذشتگان غیر ایرانی و یا دارای تابعیت دو گانه بوده و پیکرهایشان پس از شناسایی به کشورهای مربوط تحویل شده و با وجود بررسی مجدد، هیچگونه مغایرتی در خصوص تعیین هویت پیکرها از سوی سایر کشورها گزارش نشده است.

رئوفیان تاکید کرد: امیدواریم در زمان بروز حوادث و با توجه به نگرانی‌های حاکم بر خانواده عزیزان درگیر در حادثه و در کنار فشار کاری و روانی وارده بر دستگاه‌ها و افراد درگیر در مدیریت حوادث، افراد و رسانه‌ها، از گمانه زنی‌های بی مورد و استناد به اظهارات غیرکارشناسانه افراد بی یا کم اطلاع و غیر متخصص و ایراد اتهام و یا بیان مطالب غیرعلمی اجتناب کند.