شکاف در اعتماد عمومی؛ تنش در روابط ایران و انگلیس

در همین حال در حالی‌که مقامات دولتی و سازمان هواپیمایی پیش‌تر اطمینان داده بودند که سقوط هواپیما در اثر نقص فنی صورت گرفته ناگهان بیانیه ستاد نیروهای مسلح، ادامه ماجرای سقوط را به گونه دیگری رقم زد. پس از فشار افکار عمومی سازمان هواپیمایی کشوری در این باره گفت که به ما اطمینان داده بودند موشکی شلیک نشده است. حسام‌الدین آشنا مشاور رئیس‌جمهور هم در توییتی با کنایه نوشت:« ما -را - گول خوردیم. امان از پنهانکاری.»درکنار سیل واکنش سایر مقامات کشوری، لشکری و شخصیت‌های سیاسی و مذهبی، کاربران در شبکه‌های اجتماعی ضمن فاجعه ملی خواندن سقوط هواپیما خواستار استعفا یا اخراج مسوولان مربوطه شدند. در همین حال همزمان با پخش فیلم‌هایی از اصابت موشک به هواپیمای اوکراینی، حرف و حدیث‌ها درباره پنهان کاری مسوولان و کتمان حقیقت در فضای مجازی بالا گرفت. برخی کاربران که پیش‌تر با استناد به اظهارات مسوولان بر نقص فنی سقوط تاکید کرده بودند از سایرین عذرخواهی کردند و در مقابل برخی دیگر از کاربران معاند نظام بر وجه پنهانکاری مسوولان صحه گذاشتند. در این میان کاربران اصولگرای فضای مجازی هم با ارجاع مخاطبان به سایر شلیک‌های اشتباهی در سال‌های گذشته، خواستار گذشتن از این خطای نیروهای پدافندی شدند. در همین حال انجمن صنفی روزنامه‌نگاران هم با انتشار بیانیه‌ای از تشییع اعتماد عمومی در پی رویدادهای اخیر در کشور نوشت. اما ماجرای اقرار به خطای فاجعه بار به همین جا ختم نشد. روز شنبه صدها نفر از مردم تهران در اعتراض به اعلام دیرهنگام دلیل سقوط هواپیمای اوکراینی، مقابل دانشگاه‌های اصلی پایتخت در خیابان‌های حافظ، انقلاب و آزادی تجمع کردند.

در فضای مجازی کاربران با ساخت هشتگ‌های #دانشگاه_امیرکبیر،#دانشگاه_تهران و #دی ۹۸ نسبت به آن واکنش نشان دادند. همزمان با تندترشدن فضای اعتراضات، فیلم‌هایی از این تجمعات در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد که برخی کاربران معاند نظام از آن به‌عنوان ادامه اعتراضات آبان ماه یاد کردند. برخی دیگر از کاربران هم خواستار شنیده شدن صدای دانشجویان به‌عنوان قشر تحصیلکرده و آگاه ایران شدند. درهمین حال تجمعات اعتراضی در تهران روی دیگری هم داشت که به تنش در روابط تهران و لندن دامن زد. در یکی از این تجمعات اعتراضی در مقابل دانشگاه امیرکبیر، سفیر بریتانیا در تهران بازداشت و پس از مدت کوتاهی آزاد شد. راب مک‌ایر گفته بود که برای مراسم یادبود رفته و بعد از شروع اعتراض‌ها محل را ترک کرده است. اما پلیس تهران اعلام کرد مک‌ایر در حال فیلم گرفتن از اعتراض‌ها بوده است. در چنین شرایطی، ویدئویی از حضور سفیر بریتانیا در فضای مجازی منتشر شد که واکنش‌های تندی از سوی کاربران اصولگرا به همراه داشت. برخی کاربران تندرو خواستار اخراج سفیر از ایران شدند و برخی دیگر از دسیسه‌های روباه پیر در ایران نوشتند. با این همه در پی احضار سفیر انگلیس، وزارت خارجه با صدور بیانیه‌ای هشدار داد که در صورت ادامه چنین رفتار‌هایی وزارت امور خارجه دیگر تنها به احضار سفیر بسنده نخواهد کرد. با افزایش نگرانی‌ها درباره تاثیر تنش‌ها در روابط دو کشور، سخنگوی قوه‌قضائیه سفیر انگلیس را عنصر نامطلوب خواند و برخی نمایندگان مجلس نیز خواستار اخراج سفیر شدند. همچنین طرحی دوفوریتی در مجلس تدوین شد تا سطح روابط ایران و انگلیس از «سطح سفارتخانه به سطح کنسولگری» برسد. امام جمعه مشهد نیز اخراج سفیر بریتانیا را «بالاترین محبت در حق او» دانست و گفت: «اگر این عنصر ناپاک دست نیروهای خط حاج قاسم سلیمانی می‌افتاد تکه بزرگش، گوشش بود.» در چنین شرایطی روز گذشته سفیر بریتانیا به لندن فراخوانده شد. حالا در شرایطی که برخی محاسبات از خسارت‌های سنگین سقوط هواپیمای اوکراینی برای ایران و صنعت هوانوردی کشورمان حکایت می‌کند، سخنگوی قوه قضائیه از بازداشت افرادی در ارتباط با سقوط هواپیما خبر داده است. در همین رابطه برخی از منابع خبری از بازداشت فیلمبردار اولین تصاویر سقوط هواپیمای اوکراینی خبر داده‌اند. از طرفی در حالی‌که رئیس‌جمهور از قوه قضائیه خواسته تا دادگاهی ویژه با قاضی عالی‌رتبه تشکیل دهد، از مسوولان مرتبط در پرونده هواپیمای اوکراینی هم خواسته است تا به مردم توضیح دهند که از صبح چهارشنبه تا جمعه شب چه گذشته است. در همین حال معاون هماهنگ‌کننده ستادکل نیروهای مسلح درخصوص احتمال اخلال الکترونیکی آمریکا در سامانه‌های مربوط به هواپیما یا پدافند گفته که به زودی نتایج بررسی‌ها اعلام خواهد شد.