خاکستر توافق، ققنوس جدایی
پرچم صلح بین یونان و اتحادیه اروپا نیمه برافراشته شد. هر دو طرف هم از نتیجه به دست آمده راضی هستند. نخست‌وزیر یونان استمهال 4 ماهه را یک پیروزی برای حزب خود می‌داند، اروپایی‌ها نیز اعتقاد دارند که باقی ماندن یونان در حوزه یورو در مقطع کنونی به سود آنهاست و این صلح نصفه و نیمه دو طرف را راضی نگه داشته است، این صلح نیز به اما و اگرهای بسیاری بستگی دارد و می‌تواند هر آینه این توافق را بشکند. در این راستا اتحادیه اروپا پس از سه جلسه مذاکره با نمایندگان یونان پذیرفت که 4 ماه دیگر به یونان مهلت بدهد تا برای بازپرداخت تعهداتش برنامه‌ریزی کند. برخی اعتقاد دارند اگر یونان به‌درخواست اتحادیه اروپا عمل کند، این نخستین عقب‌نشینی دولت آلکسیس سیپراس، نخست‌وزیر چپگرای یونان خواهد بود که پیش‌تر گفته در برابر اتحادیه اروپا کوتاه نخواهد آمد و موضوع دریافت کمک‌های مالی را از کشورهای اروپایی منتفی اعلام کرده بود. در حالی که سیپراس روز یکشنبه این توافق کوتاه‌مدت را برای خود و حزبش یک برد به حساب آورد اما به گفته ناظران، آتن نمی‌تواند بدون اجرای اصلاحات مدنظر اتحادیه اروپا در حوزه یورو باقی بماند. سیپراس برای جدایی از این حوزه هم با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کند. این کشور توان ایستادن روی پای خود را ندارد و با طرح‌های اقتصادی حزب سیریتزا احتمال کمی دارد تا بتواند جان سالم از این بدهی‌ها به در برد. به گفته تحلیلگران سیاسی این فرصت به‌دست آمده می‌تواند در ‌مدت کوتاه سیپراس را با واقعیت‌‌های عالم سیاست بیشتر آشنا کند. در صورت خروج یونان از حوزه یورو ، وی با عواقب نامشخصی روبه‌رو می‌شود. هر چند که جدایی یونان از حوزه یورو نیز نمی‌تواند چندان به سود اتحادیه اروپا تمام شود.
رویترز درگزارشی در این‌باره نوشت که وزرای مالی اتحادیه اروپا با درخواست یونان موافقت کردند تا یونان نسبت به اجرای تعهدات خود درباره بازپرداخت بدهی‌ها و همچنین برای دریافت کمک‌های مالی از صندوق بین‌المللی پول و اتحادیه اروپا تصمیم‌گیری کند.
قرار است یونان اصلاحاتی را درباره پیشنهادهای خود برای نحوه بازپرداخت بدهی‌ها و تعهداتش به اتحادیه اروپا اعلام کند و منتظر پاسخ مقامات این اتحادیه بماند. حزب حاکم یونان پیش از این اعلام کرده بود حاضر نیست درباره اصلاحات مدنظر اروپا با اتحادیه اروپا مذاکره کند. با وجود این هم‌اینک شکاف‌ها در مورد نحوه برخورد با یونان در اتحادیه اروپا باقی مانده است. آلمان و اتریش تاکنون موضع سرسخت‌تری نسبت به یونان داشته‌اند. در حالی که «یروم جیسلبلوم»، وزیر دارایی هلند- رئیس جلسه مذاکرات بروکسل- می‌گوید توافق جمعه گذشته، نخستین گام در جهت اعتمادسازی طرفین بوده است. اما ولفگانگ شوئبله، وزیر دارایی آلمان ضمن انتقاد تلویحی از یونان که به‌دنبال چانه‌زنی با اتحادیه اروپاست می‌گوید حضور در تشکیلات دولت به معنای ملاقات با واقعیت‌ها است و واقعیت‌ها همیشه مانند رویاها شیرین نیستند. اشاره وزیر دارایی آلمان به شعارهای انتخاباتی آلکسیس سیپراس است که گفته بود حاضر نیست از اتحادیه اروپا کمک‌های مالی دریافت و سیاست‌های ریاضتی این اتحادیه را پیاده کند.
او درخصوص شعارهای سیپراس در ایام انتخابات یونان هم به کنایه می‌گوید: «سیاستمداران تازه‌کار یونان برای پاسخگویی به رای‌دهندگان خود روزهای سختی در پیش خواهند داشت.» این در حالی است که یانی وروفاکیس، وزیر دارایی یونان در پاسخ به اظهارات شوئبله می‌گوید مذاکرات در سه دور و در سطح بالا با مقامات آتن ناشی از انتخاباتی بوده که در یونان برگزار و حزب ما پیروز آن میدان شده است. او ادامه می‌دهد: «هیچ‌کس نمی‌تواند ما را وادار به اجرای سیاست‌های دیکته شده به اقتصاد و جامعه یونان بکند.»
با وجود این، وزیر دارایی هلند می‌گوید اتحادیه اروپا شرایط خود را به یونان اعلام کرده است و آنها برای باقی ماندن در حوزه یورو مجبور به اجرای سیاست‌های این اتحادیه هستند.
در مورد شرایط تازه‌ای که اتحادیه اروپا به آتن تحمیل کرده است، یونان باید هر چه زودتر تصمیم‌گیری کند و سپس پاسخ خود را به مقامات این اتحادیه ارائه دهد. پس از این مرحله، بانک مرکزی اتحادیه اروپا قرار است پاسخ آتن را بررسی کند و در صورت رضایت آنها از پاسخ آتن، آن ‌را به مقامات اتحادیه اروپا گزارش دهد.
صدراعظم وارد می‌شود
صدراعظم آلمان بارها از یونان خواست تا برای دریافت بسته نجات مالی اقدام کند، اما عمر دولت قبلی به دریافت این بسته کفاف نداد و انتخابات زودهنگام گروهی را بر سرکار آورد که با دریافت بسته مالی مخالف بودند. حزب سیریتزا از جمله احزابی در اروپا است که مخالف ادامه سیاست‌های ریاضت اقتصادی در این قاره سبز هستند. رکود فراگیر از سال ۲۰۰۸ که دامنگیر کشورهای مهم صنعتی در اروپا شده است، پس از رکود اقتصادی جنگ جهانی دوم بدترین به حساب می‌آید. در بین کشورهای حوزه یورو، آلمان توانسته خود را از مردابی که دیگر کشورها نیز در آن گیر افتاده‌اند نجات دهد. این کشور سعی داشته نقش قیمومیتی خود را در حوزه یورو حفظ کند. در این راستا این کشور به شدت حامی طرح‌های ریاضتی است. احزاب ضداروپایی از راست‌ترین تا چپ‌ترینشان مخالف درجه یک آلمان هستند. احزاب دست راستی همچون حزب ماری لوپن در فرانسه تا حزب کمونیستی پادموس در اسپانیا مخالف این طرح‌ها هستند. در کشورهای دیگر همچون ایتالیا نیز میل مردم به سوی رهایی از اقتصاد ریاضتی است.
خطری که هم‌اینک ناحیه یورو را تهدید می‌کند، حضور احزاب ضداروپایی است که موضع خود را روزبه‌روز و بیش از پیش تقویت می‌کنند.
سایت اکونومیست درباره افزایش خطر این احزاب پیش از پیروزی حزب سیریتزا می‌نویسد: پیروزی حزب ضد یورو یونانی می‌تواند زنگ خطر را برای مقامات اتحادیه اروپا به صدا درآورد. این حزب اگر بتواند موفق شود از یورو امتیازات بالایی بگیرد، احزاب دیگر ضد اروپایی را تشویق کرده است راه آنها را ادامه دهند.
آلمان تاکنون مخالف دادن امتیازهای بیشتر به یونان شده است. برلین اعتقاد دارد آتن برای درمان اقتصاد مریض احوالش، یک نسخه بیشتر ندارد. این نسخه نیز بر اساس فرمول‌های اقتصاد ریاضتی نوشته شده است. بسته نجات مالی و سپس مبارزه با فساد فراگیر در آتن می‌تواند این کشور را یک گام به خروج از بحران نزدیک‌تر کند. آلمان و صندوق بین‌المللی پول مهم‌ترین کشورهای وام‌دهنده به یونان محسوب می‌شوند که دولت پیشین نیز این بدهی‌ها را تایید کرده است. آتن تاکنون 240 میلیارد یورو از برلین و این صندوق وام دریافت کرده است.
آلمان می‌گوید اگر آتن برنامه‌های ریاضتی را در حوزه یورو بپذیرد، کمک‌های مالی دیگری دریافت خواهد کرد تا به ترمیم اقتصادی بپردازد. حزب حاکم یونان اما با انتقاد از عملکرد اتحادیه اروپا در روند بازپرداخت بدهی‌های این کشور خواستار بازنگری در شرایط این وام‌ها شده است. برنامه کمک مالی اتحادیه اروپا به یونان آخر ماه جاری یعنی ۲۸ فوریه خاتمه می‌یابد. در صورت عدم تمدید این برنامه یونان قادر نیست به تعهدات مالی‌اش عمل کند و در نتیجه یک گام به خروج از حوزه پولی یورو نزدیک می‌شود. ولفگانگ شوئبله، وزیر اقتصاد و دارایی آلمان پیشتر ضمن اشاره به عدم پای‌بندی یونان به تعهدات خود، هشدار داده بود که هیچ کشوری حاضر نیست بدون دریافت ضمانت به یونان پول بدهد.
آلمان پیش از این درخواست تمدید مهلت بازپرداخت وام‌های یونان را رد کرده بود. دولت آلمان از یونان می‌خواهد که به اصلاحات وعده داده شده عمل کند. دولت یونان متعهد شده است اجرای اصلاحات را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهد. دولت این کشور قرار است مبارزه با فرار مالیاتی و مبارزه با فساد را شدت ببخشد و در ساختار ادارات دولتی نیز اصلاحاتی را به اجرا بگذارد.
نقشه راه برای آتن
یونان باید فهرست اصلاحات خود را برای دوره نجات مالی ارائه دهد. این طرح‌ها قرار است به دست صندوق‌ بین‌المللی پول و سپس بانک مرکزی اتحادیه اروپا برسد و در صورت رضایت این دو نهاد مالی، وزرای اتحادیه اروپا اصلاحات موردنظر یونان را به پارلمان اتحادیه اروپا خواهند سپرد تا در این پارلمان تصویب شود. مقامات اتحادیه اروپا اعتقاد دارند که کوتاه آمدن در برابر یونان ممکن است که اسپانیا را برای درخواست شرایط مشابه وسوسه کند و آنها نیز تقاضای کمک‌های غیرمعقولی داشته باشند.
به‌رغم این مجادلات، وزیر دارایی ایرلند می‌گوید: گام نخست برداشته شد. گام دوم هم باید دوستانه برداشته شود (اعلام نظر مقام‌های یورو در مورد اصلاحات مدنظر آنها). این گام است که مشخص خواهد کرد به گام سوم، یعنی تصویب برنامه‌های یونان در پارلمان اتحادیه اروپا خواهیم رسید یا نه.
اکونومیست در ادامه می‌نویسد: آلمان پس از پیروزی سیپراس در انتخابات یونان یکی از کشورهایی بوده که مواضع سرسخت‌تری نسبت به این کشور داشته است. مهلت چهار ماهه‌ کنونی نیز که به یونان داده شده است در شرایطی ختم به خیر خواهد شد که یونان متعهد شود آماده است تصمیمات موردنظر اتحادیه اروپا را اجرا کند. آلمان و متحدان این کشور می‌گویند که یونان باید الزامات وام‌دهندگان را برای اجرای تعهداتش بپذیرد. اگر یونان این الزامات را بپذیرد در عمل به همان سیاست‌های ریاضتی اتحادیه اروپا تن داده است. ناظران می‌گویند در صورت تن دادن آتن به خواسته‌های اتحادیه اروپا، حزب آلکسیس سیپراس، نخست‌وزیر یونان باید پاسخگوی رای‌دهندگان خود باشد که خواستار پایان دادن به برنامه‌های ریاضتی هستند. اگر یونان شرایط اتحادیه اروپا را نپذیرد باید از حوزه یورو خارج شود. به اعتقاد برخی ناظران خروج یونان از حوزه یورو ممکن است که کشورهای دیگری همچون اسپانیا و ایتالیا را نیز تشویق به خروج از برنامه‌های ریاضتی بکند.
دومینوی ضد اروپایی
در سال 2014، زمانی که درصد قابل‌توجهی از احزاب ضداروپایی به پارلمان اتحادیه اروپا راه یافتند، زنگ خطر برای سوسیال‌دموکرات‌ها و محافظه‌کاران این اتحادیه به‌صدا درآمد. تحلیلگران بر این باورند که شعارهای ضدریاضتی این احزاب مهم‌ترین عامل محبوبیت آنها به حساب می‌آید. در ماه گذشته، پس از اینکه حزب سیریتزا در یونان پیروز انتخابات شد، برخی با ارجاع به تحلیل‌های گذشته اعلام کردند که دومینوی سقوط آغاز شده است. دو روز پس از پیروزی سیریتزا در یونان، حزب چپ‌گرای پادموس در اسپانیا با یک فراخوان توانست صدها هزار نفر از مردم شهر مادرید را در میدان اصلی این شهر گرد هم آورد و برای دولت فعلی قدرت‌نمایی کند. اسپانیا، به لحاظ شاخص فلاکت در دنیا، پس از یونان در مقام چهارم قرار دارد. این خطر وجود دارد که بی‌توجهی آلمان‌ها به درخواست کمک‌های مالی به مادرید، سرنوشت مشابهی را برای مادرید رقم بزند و حزبی در انتخابات پارلمانی این کشور پیروز شود که از مخالفان اقتصاد ریاضتی باشد. خطرات مشابه هم‌اینک برای ایتالیا و فرانسه نیز وجود دارد. در فرانسه حزب ماری لوپن، به‌رغم اینکه در اقلیت قرار دارد اما توانسته از بحران اقتصادی موجود در فرانسه و اتحادیه اروپا استفاده کند و موضعش را نسبت به گذشته تقویت کند.
ایتالیا نیز دیگر کشور بزرگ صنعتی است که از رکود فراگیر رنج می‌برد. خطر مشابه نیز هم‌اینک رم را تهدید می‌کند که در انتخابات آتی پارلمانی احزاب ضدریاضتی جایگاه خود را تقویت کنند. برخی با انتقاد از صدراعظم آلمان، می‌گویند عدم انعطاف وی برای حل مشکلات حوزه یورو ممکن است در نهایت به دوپاره شدن اتحادیه بینجامد. برخی دیگر اما ضمن دفاع از مواضع صدراعظم آلمان، سرسختی وی را در قبال اجرای اصلاحات مدنظر اتحادیه اروپا می‌ستایند و می‌گویند که این سرسختی باعث می‌شود دیگر کشورها به آسان‌گیری و دریافت کمک‌های مالی بی‌هدف ترغیب نشوند.
«سی‌ان‌ان مانی» اما می‌نویسد اوضاع برای یونان فرق دارد. یونان نسبت به کشورهای دیگر اوضاع نامساعدتری دارد. آتن بدون حمایت موسسات مالی بین‌المللی نمی‌تواند سرپا بماند. این در حالی است که این کمک‌ها در داخل یونان برای حزب سیریتزا تبعاتی در پی خواهد داشت. این حزب با شعارهای ضدریاضتی توانست اکثریت پارلمان را در یونان به‌دست گیرد. اگر این حزب در برابر خواسته‌های وام‌دهندگان کوتاه بیاید، در عمل در برابر اتحادیه اروپا کوتاه آمده و تن به اجرای برنامه‌های ریاضتی داده است. در صورت وقوع چنین حالتی، برخی می‌گویند باید منتظر یک انتخابات زودرس دیگر بود.