معمار تحریم‌های ایران در دوره اوباما از بی‌اثری گام‌های جدید ترامپ علیه ایران خبر داد
شبکه نفوذناپذیر فروش نفت
با این حال آن‌طور که پلاتس به نقل از تعدادی از کارشناسان اقتصادی و سیاسی اعلام می‌کند، این تحریم‌ها نمی‌تواند تاثیر چندانی بر روابط تجاری ایران و چین داشته باشد و جریان صادرات نفت ایران ادامه خواهد یافت. ریچارد نفیو، معمار تحریم فروش نفت ایران در دوران ریاست‌جمهور اوباما و همچنین نویسنده کتاب «هنر تحریم» یکی از این دسته از کارشناسان بوده است. او بر این باور است که کار فروش نفت ایران توسط شبکه‌ای از افراد و شرکت‌ها انجام می‌شود که با وجود فشارهای آمریکا هستند و خواهند بود.
فشار برای قطع درآمدهای ایران
یکی از مهم‌ترین شرکتهایی که روز پنج‌شنبه مورد تحریم آمریکا قرار گرفت، ترلیانس بود. آن‌طور که پلاتس گزارش می‌دهد این شرکت ضمن مخفی کردن منشأ ایرانی محموله‌های نفتی، ترتیب انتقال میلیون‌ها دلار به شرکت‌های پتروشیمی ایران را داده است. ترلیانس همچنین به فروش میلیون‌ها دلار نفت ایران به شرکت‌های چینی نیز کمک کرده است. یک فرد با ملیت ایرانی نیز که با ترلیانس همکاری داشته است، در این راستا تحریم شده. علاوه بر این، یک شهروند چینی نیز در رابطه با نقض تحریم‌های ایران به لیست سیاه وزارت خزانه‌داری آمریکا اضافه شده است. به غیر از این افراد و شرکت ترلیانس، چهار شرکت چینی و هنگ‌کنگی دیگر به همراه یک شرکت اماراتی در لیست سیاه آمریکا قرار گرفته‌اند. آمریکا مدعی شده که این شرکت‌ها نیز در پنهان کردن منشأ نفت صادراتی ایران و انتقال پول حاصل از آن کمک کرده‌اند. تحریم‌ها تمام دارایی‌های این افراد و شرکت‌ها در آمریکا را مسدود و شرکت‌ها و افراد آمریکایی را از مبادله تجاری با آنها منع می‌کند. موسسات مالی غیرآمریکایی هم که مبادلات قابل‌توجهی با این شرکت‌ها داشته باشند براساس تحریم‌های ثانویه آمریکا با مجازات این کشور روبه‌رو می‌شوند.
اما این اولین بار نیست که شرکت‌های خارجی به بهانه همکاری با ایران مورد تحریم‌های آمریکا قرار می‌گیرند. در ماه‌های گذشته ترامپ شرکت‌های دیگری را در ارتباط با صادرات نفت‌خام ایران تحریم کرده بود. در ماه سپتامبر، وزارت خزانه‌داری ایالات‌متحده شش نهاد چینی و مدیران ارشد آنها از جمله دو زیرمجموعه غول حمل‌ونقل دریایی چین با نام کاسکو را به‌دلیل تجارت نفت با ایران تحریم کرد. ایالات‌متحده پیش از آن نیز شرکت بازرگانی دولتی چین Zhuhai Zhenrong و بالاترین مدیر اجرایی این کشور را برای تجارت نفت با ایران تحریم کرده بود. توجه به شرکت‌های فعال در صادرات محصولات پتروشیمی که هفته گذشته رخ داد، موضوع نسبتا جدیدی بوده است. ایران سال گذشته از فروش محصولات پتروشیمی حدود ۱۴ میلیارد دلار درآمد کسب کرده بود، از این رو دولت آمریکا در تلاش است که با تحت‌تاثیر قرار دادن صادرات محصولات پتروشیمی ایران، فشارها را بیش از پیش افزایش دهد. با این حال با توجه به این نکته که با وجود همه فشارها جریان صادرات نفت ایران به چین ادامه داشته است، می‌توان مدعی بود که در صادرات محصولات پتروشیمی که ردگیری آن به مراتب دشوارتر از ردگیری محوله‌های نفت‌خام است، دولت ترامپ به هدف خود نخواهد رسید. در واقع آمار نشان می‌دهد که جریان صادرات نفت ایران به چین هیچ‌گاه قطع نشده است و این کشور همچنان بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران محسوب می‌شود.
جریان نفت ادامه دارد
براساس گزارش پلاتس، میزان صادرات نفت‌خام و میعانات گازی ایران به چین در نیمه دوم سال ۲۰۱۹ حدود ۲۲۵ هزار بشکه در روز بوده است که هرچند نسبت به مقدار ۴۰۰ هزار بشکه‌ای برآورد شده در نیمه اول سال کاهش را نشان می‌دهد، اما از تداوم صادرات نفت ایران با وجود تحریم‌های آمریکا خبر می‌دهد. صادرات نفت ایران به چین در سال ۲۰۱۸ نیز حدود ۶۵۰ هزار بشکه در روز برآورد می‌شود. پلاتس در این گزارش مدعی شده که ایران این میزان صادرات نفت‌خام خود را با به‌کار گرفتن راهکارهایی انجام داده است. از این‌رو، ارقام گفته شده برای صادرات نفت ایران به چین از قطعیت لازم برخوردار نیست و ممکن است بسیار فراتر از حدود ۲۰۰ هزار بشکه مذکور باشد.
منبع اطلاعاتی و آماری پلاتس، میزان صادرات نفت‌خام و میعانات گازی ایران در ماه گذشته میلادی را ۳۹۴ هزار بشکه در روز اعلام می‌کنند و از آنجا که بخش اعظم این مقدار به چین صادر شده، پکن همچنان بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران محسوب می‌شود. استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری ایالات‌متحده آمریکا هفته گذشته با بیان اینکه «شرکت‌های دولتی چینی خرید نفت ایران را متوقف کرده‌اند، گفت: «تنها پالایشگاه‌های مستقل همچنان اقدام به خرید نفت ایران می‌کنند. همکاری با چین برای اطمینان از توقف چنین فعالیت‌هایی ادامه دارد.»
در این میان برخی از منابع از احتمال افزایش صادرات نفت ایران در اولین ماه ۲۰۲۰ خبر داده‌اند. تانکر ترکرز که حرکت نفتکش‌ها را ردگیری می‌کند در صفحه توییتر خود نوشته است: «ما شاهد رشد چشمگیر صادرات نفت‌خام ایران در ماه جاری هستیم و به‌نظر می‌رسد تولید نفت نیز همزمان با آن افزایش یافته است. ما همچنین شاهد رکورد جدیدی از حضور کشتی‌های خارجی هستیم که درحال پر کردن مخازن خود هستند.» تانکر ترکرز در انتها اعلام کرده که گزارش مفصل‌تر در این خصوص را در هفته‌های آتی منتشر می‌کند. اما فراتر از ارقام صادرات، کارشناسان بین‌المللی بر این باورند که افزایش فشارهای آمریکا برای قطع صادرات نفت ایران نمی‌تواند جریان صادرات نفت کشور را قطع کند.
تداوم جریان نفت ایران-چین
تحلیلگران اقتصادی-سیاسی به پلاتس گفته‌اند که تحریم‌های جدید آمریکا با هدف خاموش کردن تجارت نفت و پتروشیمی بین ایران و چین، تاثیری در وضعیت چین به‌عنوان واردکننده برتر نفت‌خام ایران نخواهد داشت و انتظار می‌رود بیش از ۲۰۰ هزار بشکه در روز جریان پنهان نفت ایران به این کشور ادامه یابد. هنری روم، تحلیلگر ایران در اوراسیا گروپ تحریم‌های جدید وزارت خزانه‌داری آمریکا را به ماشین چمن‌زنی تشبیه کرده که تنها قسمت خیلی کمی از چمن را کوتاه می‌کند و بر این باور است که برای اثرگذاری باید مدام تحریم‌های جدیدی وضع شود.
پل شالدون، تحلیلگر سیاسی پلاتس بر این باور است که تحریم‌ها در کوتاه‌مدت رفع نخواهد شد، با این حال پیش‌بینی می‌کند که میزان صادرات نفت‌خام ایران در سال ۲۰۲۰ حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز، نزدیک به سطح صادرات در ماه دسامبر ۲۰۱۹ باقی بماند.
ریچارد نفیو که به معمار تحریم‌های علیه ایران در دوران اوباما مشهور است، بر این باور است که تحریم‌های هفته گذشته آمریکا اقدامات چندانی برای مختل کردن تجارت نفت ایران انجام نمی‌دهد. مشاور سیاسی رئیس‌جمهور قبلی آمریکا با تاکید بر اینکه جریان صادرات نفت ایران ادامه خواهد داشت، گفته است: «به نظر من یک شبکه به هم پیوسته درحال انجام فروش نفت ایران است. (هرچند واشنگتن برخی شرکت‌ها و افراد این شبکه را تحریم کرده است) اما افراد و شرکت‌های دیگری وجود دارند و خواهند بود.»
