یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در موفقیت یا عدم موفقیت صنایع فعال در این حوزه، هزینه تامین مواد و دستیابی سریع به آنها است. اساسا بالغ بر ۹۰ درصد از هزینه‌های تولید به هزینه‌های تامین مواد مربوط می‌شود و سایر هزینه‌های تولید و توزیع کمتر از ۱۰ درصد است. بنابراین هرگونه آشفتگی در فرآیند تامین مواد چه از نظر قیمتی و چه از نظر تاخیر و توقف در تامین، باعث ضرر و خسارت غیرقابل جبرانی به تولیدکنندگان این خانواده از محصولات می‌شود و زنجیره گسترده‌ای از کسب‌وکار در کشور دچار مساله و بحران می‌شوند. 

عمدتا عرضه محصولات پتروشیمی در بورس صورت می‌گیرد و عموم پتروشیمی‌ها موظف به عرضه محصولات خود در بورس هستند و قیمت‌ها نیز به‌روز تعیین و اعلام می‌شود و تمامی کارخانه‌های تولید رنگ و رزین می‌توانند  بر اساس سهمیه بورسی مصوب خود و اخذ حواله ماهانه و هفتگی از سامانه بورس اقدام کنند. 

از آنجا که قیمت محصولات پتروشیمی متاثر از قیمت نفت در بازارهای جهانی و البته متاثر از نرخ دلار است، نوسانات نرخ ارز باعث نوسان در نرخ محصولات پتروشیمی است؛ همین موضوع باعث شده نرخ عرضه مواد اولیه مذکور در سال‌جاری دچار نوسانات شدید و در نتیجه آسیب جدی به صنایع فعال در این حوزه شده و اجرای قراردادهای تولیدی آنها متوقف یا با خسارات بسیار زیادی مواجه شده است. 

یکی از عارضه‌های جدی در این واقعه، شکل‌گیری بازار سیاه و سودجویی در فرآیندهای تامین و عرضه مواد اولیه است که نتیجه آن افزایش بی‌رویه در قیمت محصولات و نهایتا فشار به تولیدکننده و افت توان تولید در محصولات پایین‌دستی است. 

 روند افزایش محصولات پتروشیمی در سال 99  

سال 99 که همزمان با گسترش اپیدمی ویروس کرونا و افت شدید در بازارهای جهانی و قیمت نفت آغاز شد، ابتدا شاهد کاهش قیمت در محصولات پتروشیمی‌ها بودیم. این کاهش در اردیبهشت ماه 99 به حداقل رسید و در خرداد تا مردادماه شاهد بازگشت قیمت‌ها به فروردین بودیم و پس از آن طی شهریور و مهر آهنگ افزایش قیمت آغاز شد و در آبان و به‌ویژه آذرماه شاهد رشد تا 100درصدی این محصولات هستیم. این محصولات شامل منومر استایرن، مالییک، ترفتالیک، انیدریک فتالیک و MEG و... است. 

رشد قیمت فقط در دو ماه گذشته برای انیدریک فتالیک 84 درصد، انیدریک مالییک 30درصد، دی‌اتیلن گلایکل 50درصد، ترفتالیک 57 درصد و برای منومر استایرن 105 درصد (بیش از دو برابر)  بوده است. 

محصولات پتروشیمی‌ها در ماه‌های اخیر که شاهد کاهش قیمت دلار و افت 22درصدی در قیمت آن هستیم، بیشترین رشد و جهش قیمتی را تجربه کرده است. این افزایش قیمت در مواد اولیه بورسی به همان میزان باعث افزایش قیمت عرضه انواع رزین در بازار ایران شده است. این افزایش قیمت تا دو برابر قیمت در تابستان سال‌جاری رسیده است و طبیعی است که ضمن کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان باعث لطمه جدی به تولیدکنندگان محصولات کامپوزیتی و در نتیجه عدم اجرای تعهدات و قراردادهای آنها شده است. انواع رزین‌های اورتو فتالیک که در تابستان سال‌جاری با متوسط قیمت هر بشکه 3 میلیون تومان عرضه می‌شد الان به بالای 6 میلیون تومان رسیده است. 

در همین مدت نیز شاهد رشد قیمت مواداولیه هستیم. مثل مونومر استایرن که از تولیدات پتروشیمی پارس است از هر کیلو 12 هزار تومان به بالغ بر 22 هزار تومان افزایش پیدا کرده است. 

 نکات مهم و قابل توجه  

رزین‌های پلی استری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مواد موردنیاز در صنعت کامپوزیت کشور که پشتوانه مشاغل متعدد و صنایع زیادی در کشور بوده و استعداد بسیاری در اشتغال‌زایی دارد، هم‌اکنون در کشورهایی مثل ترکیه و امارات نیز تولید می‌شود و در صورت حمایت و مراقبت لازم از سوی دولت و مسوولان نظام، قادر است ضمن حفظ بقای خود، بازارهای منطقه را نیز جذب و گوی رقابت را از تولیدکنندگان منطقه‌ای برباید. هم‌اکنون ترکیه که از کشورهای منطقه خلیج‌فارس و از جمله ایران،  مواد اولیه تامین می‌کند و وابستگی جدی به این منابع دارد، بازار بسیار مناسبی برای کشور ماست و در صورت تنظیم سیاست‌های حمایتی، می‌توان بازار ترکیه را به‌دست گرفت. یادآوری این نکته ضروری است که آیا تعطیل شدن صنعت نساجی کشور ما توسط ترکیه و گرفتن کامل بازار محصولات نساجی کشور توسط ترکیه، این انگیزه را در مسوولان اقتصادی نظام به‌وجود نمی‌آورد که بازار محصولات پتروشیمی ترکیه را به خود اختصاص دهیم؟