روسای جمهور ایران و روسیه بر اجرای توافق جامع تاکید کردند
دیدار پوتین و پزشکیان
«آسیای میانه» این بار محل رایزنیهای مسعود پزشکیان، رئیسجمهوری ایران است. پزشکیان عصر چهارشنبه راهی قزاقستان شد و ضمن دیدار دوجانبه با مقامات این کشور، چندین سند همکاری را نیز به امضا رساند. رئیسجمهور عصر پنجشنبه نیز عازم عشقآباد شد و علاوه بر شرکت در نشست بینالمللی «صلح و اعتماد»، دیدارهایی هم با سران ترکمنستان و دیگر کشورهای شرکتکننده داشت که نقطه عطف دیدارها، دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه بود. شتاب در تکمیل کریدورها، تقویت تجارت، همکاریها بر سر انرژی و گفتوگوی مشترک منطقهای پیام دیدار پوتین و پزشکیان در عشقآباد بود. این دیدار عصر روز جمعه برگزار شد و در ابتدا رئیسجمهور از سطح بسیار خوب و رو به گسترش روابط تهران و مسکو و از حمایتهای روسیه از ایران در مجامع بینالمللی قدردانی کرد.
رئیسجمهور با تاکید بر عزم تهران برای اجرای توافق جامع همکاریهای راهبردی میان دو کشور، تصریح کرد: «مصمم هستیم توافقی را که به امضا رساندهایم، اجرایی و عملیاتی کنیم. همکاریهای مشترک بهویژه در حوزه نیروگاهی، حملونقل و راهگذرها در حال پیگیری است. در زمینه کریدوری نیز تا پایان سال زمینههای کامل اجرای این پروژه از سوی ایران فراهم خواهد شد. انتظار داریم طرف روسی نیز روند اجرای این توافقات را تسریع و نهایی کند.» پزشکیان همچنین با اشاره به اهمیت توسعه کریدورهای شمال-جنوب و شرق-غرب، گفت: «پیگیری این مسیرها با سرعت در جریان است و قطعا دستور شما موجب شتابگیری اجرای این پروژههای مهم و راهبردی خواهد شد.» رئیسجمهور همکاریهای کشاورزی میان دو کشور را بسیار مفید توصیف کرد و افزود: «این الگو میتواند در سایر حوزهها نیز توسعه یابد. ما هیچ راهی جز همکاری مشترک بهویژه بر بستر سازمانهای بینالمللی و منطقهای نظیر شانگهای و بریکس برای مقابله با یکجانبهگرایی نداریم.»
افزایش روابط تجاری تهران و مسکو
در این دیدار، رئیسجمهور روسیه نیز با ابراز خرسندی از ملاقات با رئیسجمهور کشورمان، امضای توافق جامع همکاریهای راهبردی میان دو کشور را نقطه عطفی در روابط دوجانبه و رویدادی بسیار مهم توصیف کرد. ولادیمیر پوتین با اشاره به روند بسیار مثبت و رو به گسترش روابط دو کشور گفت: «روابط تجاری ایران و روسیه در سال گذشته 13درصد و در 9ماهه امسال 8درصد افزایش داشته است. همکاریهای مشترک در حوزه نیروگاهی و توسعه زیرساختهای کریدوری ادامه خواهد داشت و در حال بررسی همکاری در زمینه انتقال گاز و برق به ایران هستیم.» رئیسجمهور روسیه با بیان اینکه در مسائل بینالمللی نیز تماسها و هماهنگیهای نزدیکی میان دو کشور برقرار است، تاکید کرد: «روسیه همواره از جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل حمایت کرده و این مواضع استمرار خواهد داشت.» ولادیمیر پوتین همچنین در پایان سلامهای گرم خود را به رهبر معظم انقلاب اسلامی ابلاغ کرد.
امضای 14 سند در آستانه
اما در جریان سفر رئیسجمهور ایران به قزاقستان چه گذشت؟ مسعود پزشکیان در دیدار دوجانبه با آقای قاسم ژومارت توکایف، رئیسجمهور قزاقستان، با اشاره به رشد 40درصدی تجارت ایران و قزاقستان گفت: «هر چند شاهد افزایش مبادلات تجاری بودهایم، اما ظرفیت بسیار بالاتری برای گسترش همکاریهای اقتصادی وجود دارد. نقشه راه روابط تجاری دو کشور برای ارتقای سطح تجارت تا سقف سهمیلیارد دلار تهیه شده و آماده اجراست و امیدواریم دو طرف از ظرفیتهای بخش خصوصی بیش از پیش بهرهمند شوند.»
پزشکیان همچنین حل مشکلات ارتباطات بانکی را از ضرورتهای توسعه مناسبات دانست و تاکید کرد: «اجرای کامل موافقتنامه تجارت آزاد میان جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، زمینهساز گسترش بیش از پیش روابط تجاری و اقتصادی میان ایران و قزاقستان خواهد بود. مناسب است همه دستگاههای مرتبط نسبت به اجرای کامل مفاد این توافق همکاریهای لازم را بهعمل آورند.» پزشکیان بعد از این دیدار در نشست خبری مشترک گفت که بر این باورم که نتایج این دیدار یک گام مهم و تعیینکننده در مسیر تقویت همکاریهای دوجانبه خواهد بود و اراده سیاسی موجود در تهران و آستانه میتواند حجم تجارت و سرمایهگذاری میان دو کشور را به سطح شایستهای ارتقا دهد.
در ادامه برنامههای سفر رئیسجمهور به قزاقستان، مقامات عالیرتبه در حضور روسای جمهور دو کشور، 14 سند و تفاهمنامه همکاری در زمینههای حملونقل، ترانزیت و لجستیک، مبادلات فرهنگی، معاضدت حقوقی، بهداشت و درمان، تعاملات دیپلماتیک و رسانهای امضا کردند که 8 سند آن بین دو طرف مبادله شد. همچنین پزشکیان در نشست مشترک هیاتهای عالیرتبه ایران و قزاقستان شرکت کرد و گفت که کریدور قزاقستان–ترکمنستان–ایران ظرفیت بسیار مناسبی برای توسعه همکاریهای ترانزیتی دارد. در بیانیه مشترک روسای جمهور ایران و قزاقستان نیز پزشکیان و توکایف بر ارتقای سطح همکاریهای دوجانبه به شراکت گستردهتر تاکید کردند.
پزشکیان در عشقآباد
رئیسجمهور عصر پنجشنبه پس از دیدار با رئیسجمهور و شرکت در نشست مشترک فعالان اقتصادی دو کشور، آستانه را به مقصد عشقآباد پایتخت ترکمنستان ترک کرد. مسعود پزشکیان شامگاه پنجشنبه 20 آذر 1404، در بدو ورود به ترکمنستان و در دیدار با آقای قربانقلی بردیمحمداف، رهبر ملی و رئیس شورای مصلحت خلق این کشور، از دعوت رسمی جهت حضور در «اجلاس بینالمللی صلح و اعتماد» قدردانی کرد و این ابتکار را پاسخی به نیازهای امروز جهان دانست. سپس رئیسجمهور در دیدار با همتای ترکمنستانی خود با تاکید بر ضرورت اجرای توافقات گذشته گفت: «توافقات مهمی در حوزه گاز، حملونقل، کریدورها و همکاریهای اقتصادی و تجاری میان دو کشور صورت گرفته است. با وجود این، هنوز در برخی بخشها با موانع و مشکلاتی مواجه هستیم که رفع آنها نیازمند دستور و پیگیری جنابعالی است تا این توافقات بهطور کامل عملیاتی و منافع مشترک دو ملت تامین شود.»
لزوم بازاندیشی در مفهوم صلح
رئیسجمهور که با هدف حضور در نشست بینالمللی «صلح و اعتماد» به عشقآباد ترکمنستان سفر کرده بود، صبح روز گذشته در این نشست سخنرانی کرد و گفت: «وقتی یک بازیگر عملا از محاسبات و نظارتهای بینالمللی مستثنا میشود، ریشههای بیعدالتی عمیقتر میشود و صلح پایدار بنیانهای خود را از دست میدهد.» رئیسجمهور افزود: «تا زمانی که چنین حق ویژهای برای رژیم صهیونیستی وجود دارد، نمیتوان از صلح و نظمی عادلانه سخن گفت.»
مسعود پزشکیان در عین حال تصریح کرد که امروز ما بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازاندیشی در مفهوم صلح هستیم؛ صلح نه از مسیر افزایش بودجههای نظامی، نه از طریق اتحادهای سختافزاری و نه از طریق دیپلماسیهای نمایشی، بلکه از طریق مواجهه با ریشههای واقعی بیثباتی، یعنی نابرابری، انحصار و تبعیض. رئیسجمهور با تاکید بر اینکه مسوولیت همه کشورها در این است که به هر شکل ممکن و با طرح ابتکارهای منطقهای، حضور فعال در سازمانهای بینالمللی و با دیپلماسی اخلاقمحور و چندجانبهگرا، نشان دهند که جهان تنها از زبان قدرتهای بزرگ سخن نمیگوید، گفت: «در این راستا برگزاری این نشست را گامی در جهت یادآوری مسوولیت بزرگ و همگانی برای جلوگیری از انحرافهای آشکار از اصول صلح و اعتماد بینالمللی ارزیابی میکنیم و از دولت و مردم ترکمنستان سپاسگزاریم که به سهم خود برای تقویت گفتمان صلح و امنیت تلاش میکنند.»
رایزنیها در عشقآباد
در ادامه پزشکیان در حاشیه «اجلاس بینالمللی صلح و اعتماد» در عشقآباد در دیدار آقای نیو ساو، نخستوزیر میانمار، تاکید کرد که تصویر روشنی از ظرفیتهای همکاری میان دو کشور وجود دارد و لازم است کارشناسان ایران و میانمار مسیرهای تقویت مناسبات را بهصورت دقیق بررسی کنند. همچنین عصر روز گذشته رئیسجمهوری در حاشیه نشست و در دیدار آقای عبداللطیف رشید، رئیسجمهور عراق، با تاکید بر ضرورت پیوند میان تجار، دانشگاهها و صنایع ایران و عراق گفت که سرمایهگذاری مشترک و توسعه ارتباطات مرزی از اولویتهای ماست. به استانداران استانهای مرزی اختیار ویژه دادهایم تا از ظرفیتهای گسترده موجود برای افزایش تبادلات استفاده شود.
رئیسجمهور اسلامی ایران و شهباز شریف، نخستوزیر پاکستان، نیز در حاشیه اجلاس بینالمللی صلح و اعتماد در ترکمنستان، دیدار و گفتوگو کردند. طی این دیدار طرفین با اشاره به ظرفیتهای گسترده دو کشور در حوزههای حملونقل، ترانزیت و توسعه زیرساختهای مرزی، بر پیگیری عملی توافقاتی که در سفر اخیر رئیسجمهور ایران به اسلامآباد نهایی شده بود، تاکید کردند. دو طرف ابراز امیدواری کردند روند اجرای توافقات دوجانبه با سرعت و انسجام بیشتری دنبال شود و روابط دو کشور در مسیر رو به رشد فعلی تقویت شود.
تهران و آستانه افزایش تجارت و تقویت روابط راهبردی را در دستورکار قرار دادند
رهاورد سفر پزشکیان به قزاقستان
دنیای اقتصاد: روابط ایران و قزاقستان علاوه بر تداوم گفتوگوی سازنده سیاسی، شاهد رشد قابلتوجه مبادلات تجاری و اقتصادی نیز بوده است؛ بهطوری که حجم تجارت دو کشور طی ده ماه، ۴۰ درصد افزایش یافته است. سایت تحلیلی «آستانه تایمز» 11 دسامبر در تحلیلی از چشمانداز سفر رئیسجمهور ایران به جمهوری قزاقستان مینویسد: قاسمجومارت توقایف، رئیسجمهور قزاقستان، در دیدار ۱۱دسامبر خود با مسعود پزشکیان، رئیسجمهور جمهوری اسلامی ایران که برای نخستین بار در یک سفر رسمی وارد قزاقستان شده بود، بر ضرورت تداوم این روند تاکید کرد.
توقایف با بیان اینکه ایران برای قزاقستان «همسایهای نزدیک و شریکی قابل اعتماد در خاورمیانه» است، گفت: «ما برای مردم ایران احترام عمیق و دیرینهای قائل هستیم. با وجود همه چالشها، روابطمان رو به توسعه است. ریشههای این ارتباط به قرون گذشته و اشتراکات فرهنگی، آداب و رسوم و تعاملات تاریخی باز میگردد. قزاقستان همواره حامی ایران بوده و هیچ مساله حلنشدهای میان دو کشور وجود ندارد. باور دارم ظرفیتهای فراوانی برای گسترش همکاریها پیش روی ماست.» پزشکیان ضمن قدردانی از استقبال گرم، ابراز امیدواری کرد که این سفر، نیروی تازهای به روابط دوجانبه خواهد بخشید. او همچون توقایف تاکید کرد که ظرفیت عظیمی برای تعمیق همکاریها در حوزههای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، انساندوستانه و امنیتی وجود دارد.
رشد تجارت و گفتوگوی سیاسی
در نشست مشترک هیاتهای دو کشور، توقایف ضمن اشاره به پیشرفتهای ۳۳ سال گذشته، از جمله گفتوگوی سازنده سیاسی، همکاری موثر کمیسیون مشترک اقتصادی و تعاملات فعال میان مجالس، گفت: «چارچوب حقوقی و اسنادی گستردهای شکل گرفته و بیش از ۵۰ توافق امضا شده است. همکاری در سازمانهای بینالمللی رو به گسترش است. همه اینها گواهی روشن بر دوستی و مشارکت سنتی میان دو ملت است.»
او همچنین جایگاه بالای بینالمللی ایران را ستود و برای مردم ایران آرزوی پیشرفت و رفاه کرد. پزشکیان نیز با اشاره به ریشههای عمیق تاریخی روابط ایران و قزاقستان، که به دوران جاده ابریشم بازمیگردد، گفت: «همکاری با کشور شما برای ما اهمیت ویژهای دارد. همکاریهای میاندولتی و میانسازمانی بهخوبی شکل گرفته است. مواضع ما در مسائل منطقهای و بینالمللی، و همچنین در سازمانهایی مانند اتحادیه اقتصادی اوراسیا، سازمان همکاری شانگهای و سازمان همکاری اسلامی، همسو است. افزایش ۴۰درصدی حجم تجارت دوجانبه نیز نشاندهنده روند مثبت روابط است.» او یادآور شد که دو کشور پیشتر توافق کردهاند حجم تجارت را به ۳میلیارد دلار برسانند و گفت که برای تحقق این هدف تلاش خواهد شد. همچنین تاکید کرد که توافقنامه تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا بستر مهمی برای گسترش روابط اقتصادی است.
«خانه تجارت قزاقستان» در تهران
توقایف بر ضرورت تنوعبخشی به تجارت دوجانبه، بهویژه در بخشهای کشاورزی، حملونقل و لجستیک، معدن، سلامت و فناوریهای پیشرفته تاکید کرد. او اعلام کرد قزاقستان آمادگی دارد دستکم ۲۰۰میلیون دلار کالا به ایران صادر کند و از ایجاد «خانه تجارت قزاقستان» در تهران حمایت میکند. به گفته دولت قزاقستان، ایران از ابتدای امسال 8.17میلیون دلار سرمایهگذاری مستقیم در قزاقستان انجام داده و شرکتهای ایرانی در پروژههایی نظیر کارخانه تولید پنیر در منطقه آلماتی و مجتمع فرآوری چرم در غرب قزاقستان فعال هستند. در مقابل، شرکتهای قزاق نیز در بازار ایران پروژههایی را اجرا میکنند. دو طرف همچنین بر توسعه کریدور حملونقل شمال - جنوب و مسیر ریلی قزاقستان –ترکمنستان - ایران تاکید کردند؛ مسیری که در ده ماه نخست سال نسبت به سال گذشته ۵۳درصد افزایش حجم حملونقل داشته است. رؤسایجمهور درباره گسترش مسیرهای ترانزیتی و توسعه مشترک زیرساختهای بندری در خزر نیز گفتوگو کردند.
فرهنگ،میراث و نوآوری
در این دیدار، روابط فرهنگی و انساندوستانه نیز مورد توجه ویژه قرار گرفت. توقایف اعلام کرد که در آرشیوهای ایران، اسناد و آثار تاریخی مهمی مربوط به قزاقستان وجود دارد و پژوهشگران قزاق همکاری مشترک در زمینه میراث ابونصر فارابی را آغاز کردهاند. او همچنین خبر داد که ساخت یک مجموعه تاریخی - فرهنگی در قزاقستان با محوریت این فیلسوف بزرگ در برنامه قرار دارد. وی از اهدای نسخههای ارزشمند نسخ خطی مرتبط با تاریخ قزاقستان توسط هیات ایرانی قدردانی کرد و این اقدام را نشانهای از عمق روابط تاریخی میان دو ملت دانست. دو کشور توافق کردند که در سالهای آینده «هفتههای فرهنگی» برگزار کنند، تبادل دانشجو میان دانشگاهها را گسترش دهند و همکاریهای مشترک در حوزه سلامت و داروسازی را تقویت کنند.
