شرکت‌ها چگونه افزایش سرمایه می‌دهند؟
افزایش سرمایه از محل صرف سهام
در اکثر مواقع که سهامدار عمده حاضر به شرکت در افزایش سرمایه نیست، از این روش استفاده می‌شود. این روش باعث کاهش میزان مالکیت سهامدار عمده در شرکت می‌شود. به دو دلیل سهامدار عمده می‌تواند در افزایش سرمایه شرکت نکند، اول اینکه منابع لازم برای شرکت در افزایش سرمایه را ندارد، دوم اینکه سهامدار عمده قیمت سهم را بیشتر از ارزش ذاتی می‌داند و می‌خواهد از این روش برای کاهش مالکیت خود در شرکت استفاده کند و این نوعی سیگنال منفی برای سهم است. اما در مواقعی ممکن است این‌گونه نباشد و از این روش برای دریافت بیشتر از صد تومان به ازای هر سهم نسبت به روش افزایش سرمایه از محل آورده استفاده کند و تامین مالی به صرفه‌تری انجام دهد. نکته‌ای که در این روش وجود دارد، توجه به مشارکت یا عدم مشارکت سهامدار عمده در این نوع افزایش سرمایه و دلیل آن با توجه به موارد بالا است که نشان از ارزندگی یا عدم ارزندگی سهم از دیدگاه سهامدار عمده دارد. در این نوع افزایش سرمایه، شرکت، سهام خود را به مبلغی بیش از قیمت اسمی و از طریق پذیره‌نویسی به فروش رسانده و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی سهام را به حساب اندوخته منتقل یا در ازای آن سهام جدید، به سهامداران قبلی می‌دهد و معمولا برای جذابیت قیمت پذیره‌نویسی را کمتر از قیمت بازار در نظر می‌گیرد. این روش در دوران رشد بازار کارآیی بهتری دارد. مزایای این روش استفاده، سرعت بالاتر جذب منابع، کاهش هزینه تعهد پذیره‌نویسی، امکان جذب سرمایه‌گذاران جدید، افزایش درصد سهام شناور و جلوگیری از نوسانات شدید قیمت سهام است. درخصوص معایب این شیوه نیز باید گفت درصورتی که افزایش سرمایه با منافع سهامدار اصلی شرکت در تعارض باشد، شرکت قادر به انجام افزایش سرمایه به این روش نیست. و با توجه به عدم لزوم تعهد اشخاص حقیقی یا حقوقی برای خرید سهام پذیره‌نویسی نشده، ممکن است در برخی موارد هیچ شخصی حاضر به این کار نباشد
افزایش سرمایه از محل سود انباشته
بخشی از سود سالانه شرکت‌ها در حساب سود انباشته آنها ذخیره می‌شود. این مقدار از سود در زمان مناسب به‌عنوان افزایش سرمایه با انتشار سهام جدید به حساب سرمایه شرکت منتقل می‌شود. در این حالت سهامداران پولی برای خرید اوراق جدید تزریق نمی‌کنند و اصطلاحا سهام جایزه دریافت می‌کنند. مزایای آن تغییر نکردن میزان مالکیت سهامداران پس افزایش سرمایه، کمک به بهبود سودآوری شرکت، عدم ورود نقدینگی از خارج شرکت، کاهش هزینه تعهد پذیره‌نویسی و افزایش چانه‌زنی شرکت برای تامین مالی از طریق وام است.
افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی‌های شرکت
این روش برای شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات مالی همانند بانک و بیمه و تامین سرمایه و لیزینگ مناسب است. با توجه به دارایی‌های بالای آنها و وجود نسبتهای کفایت سرمایه که ملزم به رعایت آنها هستند، این روش به آنها کمک فراوانی می‌کند. با افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی می‌توانند نسبتهای مربوط به کفایت سرمایه را بهبود بدهند و اگر برنامه مشخصی داشته باشند می‌توانند عملیاتشان را گسترش بدهند. تورم بالا باعث می‌شود که ارزش روز دارایی‌ها با بهای تمام شده دفتری شرکت‌ها فاصله زیادی داشته باشد و ارزش دارایی‌ها به روز نباشد. به روز شدن دارایی ها، اصلاح ساختار سرمایه و کاهش نسبتهای مربوط به تامین مالی از محل بدهی، افزایش احتمالی امکان تامین مالی از محل بدهی و افزایش توان چانه‌زنی شرکت‌ها را به دنبال دارد. در تامین مالی از این محل باید بدانیم با افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، سرمایه روی کاغذ زیاد می‌شود؛ چون نقدینگی وارد شرکت نشده، تنها تعداد سهام در حالت عملیات قبلی زیاد شده و اصطلاحا می‌گوییم سهام شرکت رقیق شده است یعنی همان میزان سود بین تعداد سهام بیشتر تقسیم می‌شود. معافیت مالیاتی که برای افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی‌ها در نظر گرفته شد، اقبال به این روش را زیاد کرد. شرکت‌های مستعد این نوع افزایش سرمایه رشد قیمتی قابل توجهی را از اول سال داشته‌اند. به نظر می‌رسد یک مساله روانی بوده (به غیر از موسسات مالی و شرکت‌های مشمول ماده ۱۴۱) و شاید تنها دلیل بنیادی که بتوان برای آن ذکر کرد این است که با بزرگ‌تر شدن دارایی‌های شرکت و از طرفی ارزش دفتری آن انتظار سرمایه‌گذاران بر این است که قیمت سهم رشد کند. در حالی که طی افزایش سرمایه قیمت سهم اختلاف فاحشی با ارزش دفتری هر سهم پیدا می‌کند و همین عامل موجب می‌شود تا قبل از برگزاری مجمع قیمت سهم طی معاملات رشد چشمگیری کند. حال اگر شرکت مزبور بتواند طی معاملاتی زیان انباشته را صفر یا به سود انباشته تبدیل کند قیمت سهم رشد دوچندانی را تجربه خواهد کرد. چنانچه افزایش سرمایه از محل دارایی‌های استهلاک‌پذیر همانند تجهیزات تولیدی یا ساختمان انجام شود، باعث می‌شود که هزینه استهلاک بالا برود و این هزینه کاهنده سود است و همچنین نسبتهای سودآوری افت شدیدی را تجربه خواهند کرد. بنابراین اگر این نوع افزایش سرمایه از محل دارایی‌های استهلاک‌‌ناپذیر مانند زمین انجام شود، در این حالت صرفا ارزش دارایی‌ها به‌روز می‌شود و چون هزینه‌ای را به شرکت وارد نمی‌آورد نسبت به حالت قبل نسبتهای مالی مهم مذکور را کمتر تحت تاثیر قرار می‌دهد.
افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده
دلیلی که این روش ازسوی سهامداران زیاد جذاب نیست، زمان‌بر بودن آن است تا جایی که ممکن است حتی تا ۶ ماه طول بکشد که سهام منتشر شده پس از افزایش سرمایه به سبدها منتقل شود. با توجه به اینکه افزایش سرمایه از این روش، مستلزم تامین منابع جدید از سوی سهامداران فعلی شرکت است، شرکت حق استفاده و حضور در این افزایش سرمایه را ابتدا به سهامداران می‌دهد. به این صورت که حق تقدم سهام در اختیار سهامداران فعلی قرار می‌گیرد. باید توجه داشت که معمولا مهلت استفاده از گواهی‌های حق تقدم در خرید سهام جدید، در یک بازه زمانی ۶۰ روزه خواهد بود. ضمن اینکه سهامداران به هر علتی تمایل نداشته باشند که از حق تقدم‌های خود استفاده کنند می‌توانند آنها را بفروشند.
