بازار سهام از چهارم اسفند دوطرفه می‌شود
فروش تعهدی در مرحله پایانی
ورود ابزارهای جدید معاملاتی به بازار سرمایه همواره یکی از راهکارهای مهم در جذب سرمایه‌گذار بیشتر و همچنین تعمیق بازار است. تحقق این موضوع به‌ویژه در دوران رشد و شکوفایی بازار از اهمیت بالایی برخوردار است. «دنیای‌اقتصاد» همواره در گزارش‌های پیشین خود به این موضوع تاکید کرده که با توجه به رشد اخیر بازارسرمایه، رکوردشکنی‌های پیاپی شاخص کل بورس و برتری این بازار در مقایسه با دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری موازی، باید سیاست‌گذار بازار سرمایه بهترین و مناسب‌ترین استفاده را از این فرصت ایجاد شده داشته باشد. در این راستا یکی از مهم‌ترین ابزارهای تجهیز بورس به مکانیزمى مانند فروش تعهدى و دوطرفه کردن بازار از سوى مقام ناظر فعال است، تا علاوه بر کنترل هیجان در معاملات سهام، امکان رونق پایدار فراهم شود. در واقع زمانى که امکان کسب سود از نزول سهام وجود داشته باشد، فضاى تحلیلى در بازار سهام تقویت می‌شود و با توجه به دوطرفه شدن بازار می‌توان به رونق پایدار آن امیدوار بود. حال خوشبختانه سازوکار این ابزار جدید نهایی شده و به‌زودی شاهد آغاز به‌کار آن خواهیم بود.
۵معیار مهم در انتخاب نمادها
محمود گودرزی معاون بازار شرکت بورس تهران با اشاره به تصویب دستورالعمل فروش تعهدی اوراق بهادار اعلام کرد: این سازوکار معاملاتی با توجه به اتمام کلیه فرآیندهای ممیزی سامانه‌های معاملاتی مربوطه از ۴ اسفند راه‌اندازی می‌شود.
وی در ادامه توضیح داد: بورس تهران علاوه بر بررسی و تست سامانه‌های مربوط به معاملات فروش تعهدی، اقدام به برگزاری جلسات متعدد آموزش سازوکار معاملات برمبنای فروش تعهدی برای فعالان بازار سرمایه کرده است. گودرزی در ادامه ۵معیار مهم را درخصوص انتخاب نمادهای قابل معامله در این بستر برشمرد و گفت: با توجه به مطالعات انجام گرفته در رابطه با نحوه انتخاب نمادهای قابل فروش به شکل استقراضی در بورس‌های منتخب دنیا و همچنین با درنظر گرفتن شرایط و ویژگی‌های بورس تهران، معیارهای خاصی برای انتخاب نمادهای قابل فروش در این ابزار درنظر گرفته شده است. وی گفت: گردش معاملات در سه‌ماه اخیر، میانگین حجم معاملات روزانه در سه ماه اخیر، درصد روزهای کاری مجاز بودن نماد در یک‌سال اخیر، درصد سهام شناور آزاد و ارزش روز شرکت‌ها از جمله معیارهای مهم در گزینش نمادهای قابل معامله در فروش تعهدی خواهد بود. معاون بازار شرکت بورس تهران در ادامه توضیح داد: براساس معیارهای عنوان شده و وزن‌دهی به هر معیار، شرکت‌های پذیرش شده در بورس تهران رتبه‌بندی شده و با توجه به رتبه کسب شده توسط هر شرکت این انتخاب صورت می‌گیرد.
۵شرکت از ۵ صنعت
گودرزی در ادامه با اشاره به اینکه رعایت تنوع صنایع از دیگر معیارهای قابل‌توجه در این ابزار است، گفت: جنس معامله‌گران فعال (حقیقی و حقوقی) بر روی نمادها و سپری شدن حداقل یک‌سال از تاریخ شروع معاملات نماد در بورس نیز از دیگر معیارهای گزینش نمادهاست. در نهایت میانگینی از این معیارها برآورد شده و با اعطای وزن‌دهی خاص، نماد منتخب وارد این سازوکار فروش تعهدی می‌شود.
به گفته گودرزی، در گزینش نمادها تنها به نمادهای بزرگ و بنیادی بازار توجه نشده و تمامی آنها از یک‌جنس نیستند. ممکن است شرکتی با بنیادی قوی و حتی شرکت مشمول اصل ۴۴نیز در این سازوکار فروش تعهدی قرار گیرد.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه در زمان شروع به‌کار این سازوکار معاملاتی، تعداد نمادهای تعریف شده جهت انجام معاملات فروش تعهدی محدود است، گفت: البته این موضوع موقتی بوده و پس از بررسی‌های لازم، این معاملات در دیگر نمادها نیز قابل تعریف خواهد بود. همچنین تا پایان سال‌جاری با همین تعداد محدود نماد بوده و از سال آتی و با بررسی‌های صورت گرفته به‌طور تدریجی به تعداد نمادها افزوده خواهد شد.
گودرزی در ادامه توضیح داد: به این ترتیب قرار است ابزار فروش تعهدی از چهارم اسفند ماه سال‌جاری بر روی ۵نماد از ۵ صنعت فعال در بازار سهام تعریف شود و آغاز به‌کار این ابزار با همین تعداد نماد باشد. در این راستا «دنیای‌اقتصاد» برای بررسی بیشتر سازوکار معاملات فروش تعهدی و تشریح نکات مثبت و منفی ورود این ابزار جدید به بازار سرمایه، به گفت‌وگو با مدیران عامل سه شرکت کارگزاری پرداخته است. جزئیات بیشتر را در ادامه می‌خوانیم.
توجه به سه محور اصلی
در این راستا محمدرضا سرافراز از فعالان بازار سرمایه در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با اشاره به اینکه فروش تعهدی، اقدامی مناسب در بازار سرمایه خواهد بود، گفت: در راستای اجرای این دستورالعمل باید به ۳بحث مهم توجه شود؛ گام نخست توجه به بسترهای نرم‌افزاری است. درحال‌حاضر تعدادی از سامانه‌های مدیریت سفارش (OMS) برای ارائه خدمات در این زمینه اعلام آمادگی کرده‌اند و به این ترتیب به‌نظر می‌رسد مشکلی در زمینه نرم‌افزاری وجود نداشته باشد. وی در ادامه افزود: بحث دیگر مربوط به قوانین و مقررات است. در این راستا سازمان بورس تمهیدات لازم در زمینه قوانین و مقررات فروش تعهدی را درنظر گرفته است. حال شاید در زمان اجرا و عملیاتی شدن این موضوع یک سری مشکلات و باگ‌هایی ایجاد شود که باید اقدامات لازم برای رفع آن درنظر گرفته شود. سرافراز بحث دیگر را مربوط به بازارسازی این امر دانست و گفت: در راستای اجرایی شدن این موضوع یکی از مهم‌ترین موارد بازارسازی است. در این میان کلیه نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه از جمله کارگزاری‌ها باید آماده ورود این ابزار به بازار سهام باشند. به عبارت دقیق‌تر در فروش تعهدی باید به ۲ راس اصلی توجه کرد؛ یک راس این امر شرکت‌هایی هستند که به ارائه سهم می‌پردازند و در این فهرست به‌نظر می‌رسد از ۳۰ یا ۵۰شرکت بزرگ بازار یا همان شاخص‌سازها استفاده شود. باید دید که سهامدار عمده این شرکت‌ها به چه نحوی تصمیم به عرضه سهم دارد. وی ادامه داد: راس دیگر را خریداران تشکیل می‌دهند یا به عبارت دیگر گروهی که (Short sell) می‌کنند، قرار دارند. به گفته سرافراز باید نهادهای مالی مرتبط بین این دو راس اصلی، تمامی اطلاع‌رسانی‌ها، آموزش‌ها و فرهنگ‌سازی‌های لازم را انجام دهند تا عموم سرمایه‌گذاران به مفاهیم این موضوع پی ببرند. وی در ادامه با اظهار این مطلب که نباید انتظار داشت با ورود فروش استقراضی به بازار به یک‌باره رشد پرشتابی در بازار شکل گیرد، گفت: واکنش بازار به ورود این ابزار جدید به‌صورت تدریجی بوده و بالطبع رشد آن نیز تدریجی خواهد بود.
اقدامی مثبت و لازم
محمد عابد، از دیگر فعالان بازار سرمایه نیز معتقد است که اجرای دستورالعمل فروش تعهدی اوراق بهادار، اقدامی بسیار مناسب و لازم برای بورس است. وی در ادامه با تاکید بر اینکه جای چنین ابزاری در بورس خالی بود، گفت: نباید در انتظار فراهم‌شدن تمامی زیرساخت‌های لازم بود تا فرصت‌سوزی شود، بلکه به تدریج زیرساخت‌ها نیز آماده خواهد شد.
ابزاری مناسب برای چینش استراتژی مالی بهینه
علیرضا تاج‌بر نیز معتقد است که فروش استقراضی ابزاری بسیار مفید و کارآمد به‌خصوص در چینش استراتژی‌های مالی بهینه خواهد بود. هر چند این ابزار جدید با مشکلات فقهی همراه بود ولی با همیاری سیاست‌گذاران بازار سرمایه، این موارد مرتفع شد.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه به زیرساخت‌های لازم برای اجرایی شدن این ابزار جدید اشاره کرد و گفت: در این میان زیرساخت‌های لازم برای اجرایی شدن فروش تعهدی درحال نهایی شدن است تا ۲گروه اصلی استفاده‌کنندگان از آن با کمترین مشکل مواجه شوند؛ ناشران یا همان سهامداران عمده و کارگزاری‌ها ۲طیف اصلی در این زمینه هستند که در این میان کارگزاری‌ها برای ایجاد تنوع بیشتر در سبد محصولات خود و جذب مشتری بیشتر، اقدامات لازم را انجام می‌دهند. تاج‌بر نگرانی اصلی برای کارگزاری‌ها را مربوط به بحث‌های تضامین و تعهدها دانست و گفت: در این میان حسابداری‌ها نیز وارد فاز جدیدی خواهد شد که باید برای این موضوع نیز تدبیری اندیشیده شود. وی در ادامه با اظهار این مطلب که در بازاریابی و اجرای مناسب این ابزار توسط کارگزاری‌ها، اطمینان خاطر داریم، گفت: بحث ساماندهی سامانه‌های معاملاتی(OMS) نیز از دیگر مواردی است که باید به آن توجه شود. به گفته تاج‌بر، با تمامی این موارد عنوان شده، پیش‌بینی می‌شود که استقبال بسیار خوبی از ورود ابزار فروش تعهدی به بازار سهام از سوی سرمایه‌گذاران بورسی صورت گیرد.
