وضعیت بازگشت ارزهای صادراتی ۹۷ و داستان استرداد مالیات ارزش افزوده تشریح شد
اخطار آخر به متعهدان ارزی
آمار مذکور درحالی اعلام شده است که آخرین اولتیماتوم برای بازگرداندن ارزهای صادراتی از سوی سیاست‌گذار پولی (برای صادرکنندگان سال ۹۷) پایان دی ماه ۹۸ لحاظ شده است. در این چارچوب آن دسته از صادرکنندگانی که فرآیند رفع تعهد ارزی خود را تکمیل نکرده‌اند؛ به میزانی که مبادرت به رفع تعهد نکرده باشند، مشمول «معافیت عملکرد مالیاتی» و «استرداد مالیات ارزش افزوده» نخواهند شد، درعین حال آن گروه از فعالان صادراتی سال ۹۷ که به هیچ عنوان ارز خود را به کشور بازنگردانده باشند، از سوی بانک‌مرکزی به دستگاه قضا معرفی می‌شوند.
البته جدیدترین برآوردها حاکی از آن است؛ صادرکنندگانی که هیچ درصدی از ارز خود را به چرخه اقتصادی کشور بازنگرداندند به بیش از ۵ درصد نمی‌رسند. موضوعی که به اعتقاد فعالان اقتصادی حاکی از روند مطلوب و سرعت بالای بازگشت ارزهای حاصل از صادرات به کشور است. اما استرداد مالیات ارزش افزوده یکی از دغدغه‌های مهمی است که بارها از سوی فعالان اقتصادی مطرح شده است. در این خصوص منوط شدن استرداد مالیات ارزش افزوده به رفع تعهد ارزی مشکل اصلی فعالان تجاری است. بر این اساس در قانون بودجه سال ۹۷ استرداد مالیات ارزش افزوده به رفع تعهد ارزی منوط شد، درحالی‌که بازگرداندن مالیات ارزش افزوده صادرکنندگان در سایر کشور نه به‌عنوان مشوق یا حمایت، بلکه به‌عنوان یک حق قانونی تلقی می‌شود. در این چارچوب، آخرین گزارشی که از سوی سازمان امور مالیاتی ارائه شده، نشان می‌دهد که از سه ماه پایانی سال ۹۷ تا پایان مهر ۹۸ بیش از ۲۵۰۰ میلیارد تومان نزد سازمان امور مالیاتی بلوکه شده و تا کنون تنها ۳۲۶ میلیارد تومان به صادرکنندگان بازگردانده شده است. نکته‌ای که درحال‌حاضر در مورد استرداد مالیات ارزش افزوده صادرکنندگان وجود دارد این است که به هر میزان که سیاست‌گذار پولی مهلت و سقف زمانی بازگرداندن رفع تعهد ارزی را به تعویق بیندازد به همان میزان نیز استرداد مالیات ارزش افزوده صادرکنندگان عقب می‌افتد. بنابراین فعالان صادراتی معتقدند پایان دی‌ماه سقف زمانی مناسبی برای بازگشت ارزهای صادراتی سال ۹۷ است، چراکه بیش از آن به ضرر خود صادرکنندگان است. اما پیش از این مدیران وزارت صمت و بانک‌مرکزی در مکاتباتی جداگانه با دستگاه‌های مربوطه آخرین مهلت برای رفع تعهد ارزی صادرکنندگان سال ۹۷ را اعلام کرده بود. سعید عباس‌پور، مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صمت، در نامه‌ای به سازمان‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت سراسر کشور تاکید کرده بود، کلیه صادرکنندگان سال ۹۷ که موفق به رفع تعهد ارزی نشده‌اند حداکثر تا پایان دی‌ماه امسال فرصت خواهند داشت، برای آخرین بار برای بهره‌مندی از معافیت‌های مالیاتی سال یاد شده نسبت به رفع تعهد ارزی و بازگشت ارز حاصل از صادرات خود اقدام کنند. همچنین صمد کریمی، رئیس اداره صادرات بانک‌مرکزی، در نامه‌ای با مضمونی مشابه به دستگاه‌های ذی‌ربط تصریح کرده بود؛ با توجه به توافقات صورت‌گرفته با نمایندگان سازمان امور مالیاتی کشور و با هدف مساعدت با فعالان، تمامی صادرکنندگان سال ۹۷ تا پایان دی‌ماه سال‌جاری فرصت خواهند داشت برای آخرین بار برای بهره‌مندی از معافیت‌های مالیاتی نسبت به رفع تعهد ارزی و بازگشت ارز حاصل از صادرات اقدام کنند.
محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» درباره آخرین آمار بازگشت ارزهای صادراتی اظهار کرد: طبق آخرین آمار تا پایان آذر ۹۸ حدود ۷۲ درصد ارزهای صادراتی به کشور بازگشته است که رقم قابل قبولی است. او درخصوص اولتیماتومی که برای بازگرداندن ارزهای صادراتی سال ۹۷ تعیین شده است، گفت: بانک‌مرکزی نهایت همکاری را برای بازگرداندن رفع تعهد ارزی سال ۹۷ داشته است و به نظر می‌رسد پایان دی‌ماه مدت کافی برای انجام رفع تعهد است. لاهوتی در این مورد که چه تعداد صادرکننده ارزهای مربوط به سال ۹۷ را به کشور بازنگردانده، گفت: تعداد کسانی که ارزشان را به کشور نیاوردند بسیار اندک است، مطابق برآوردها این گروه از صادرکنندگان کمتر از ۵ درصد هستند. اما صادرکنندگانی که بخشی از تعهد ارزی خود را انجام نداده باشند، به همان میزانی که رفع تعهد نکرده باشند، مشمول معافیت عملکرد مالیاتی و استرداد مالیات ارزش افزوده نمی‌شوند. به هر حال، اگر بانک‌مرکزی به این اطمینان برسد که صادرکنندگان بخشی از ارز خود را به کشور آورده‌اند، همراهی لازم را انجام می‌دهد و تنها صادرکنندگانی که هیچ ارزی را به چرخه اقتصادی بازنگردانده باشند به دستگاه قضایی معرفی می‌شوند.
رئیس کنفدراسیون صادرات ایران همچنین در گفت‌وگو با «ایبنا» اظهار کرده است: بانک‌مرکزی از تاریخ بیست و دوم فروردین ۱۳۹۷ به‌عنوان متولی بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور بوده و تاکنون نیز تعامل خوبی با صادرکنندگان برای بازگشت ارز داشته است. وی افزود: صادرکنندگان در طول این مدت تمام تلاش خود را کرده‌اند تا با بازگشت منابع ارزی به کشور منابع مورد نیاز برای واردات کشور را تامین کنند. با این حال صادرکنندگانی نیز وجود دارند که با وجود فعالیت در این مدت، اقدامی برای رفع تعهد ارزی خود نکرده‌اند. رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق تهران با اشاره به مصوبه شورای گفت‌وگو درباره فرجه زمانی به صادرکنندگان سال ۹۷ درخصوص رفع تعهد ارزی تصریح کرد: بار دیگر با نگاه و سیاست تعاملی و برای آخرین بار به صادرکنندگان سال ۹۷ فرجه داده شد که ارز حاصل از صادرات خود را با استفاده از چهار روش بانک‌مرکزی به چرخه اقتصادی بازگردانند.
رئیس کنفدراسیون صادرات توضیح داد که هر صادرکننده باید ۷۰ درصد از ارزش صادرات خود را رفع تعهد ارزی کند تا ستاد مالیات ارزش‌افزوده، معافیت مالیاتی آن سال را برای وی لحاظ کند. لاهوتی درباره اینکه بعد از سررسید شدن مهلت رفع تعهد ارزی با متخلفان چگونه برخورد خواهد شد، تاکید کرد: اگر بعد از دی‌ماه صادرکننده‌ای همچنان دارای بدهی باشد و رفع تعهد نکرده باشد، جدای از اینکه معافیت مالیاتی برای وی اعمال نشده و مالیات ارزش‌افزوده بنگاهش برگشت داده نمی‌شود، بلکه طبق دستورالعمل معاون اول رئیس‌جمهوری که مصوبه سران قوا بوده، به‌عنوان فردی که ارز از کشور خارج کرده شناخته می‌شود. وی اضافه کرد: تاکنون به جز تعداد اندکی از شرکت‌ها، سایر صادرکنندگان رفع تعهد ارزی خود را برای عملکرد سال گذشته انجام داده‌اند و بعد از مهلت تعیین شده، شامل دستورالعمل معاون اول رئیس‌جمهور خواهند بود. رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق تهران تصریح کرد: با این حال باید توجه داشته باشیم که هر اندازه بانک‌مرکزی تعامل بیشتری انجام دهد و فرجه بیشتری برای رفع تعهد ارزی در نظر بگیرد، به‌طور عملی استرداد مالیات ارزش‌افزوده صادرکنندگان به تعویق می‌افتد.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران گفت: بانک‌مرکزی اطلاعات صادرکنندگانی که رفع تعهد ارزی‌شان را انجام داده‌اند را به‌صورت تجمیعی برای سازمان امور مالیاتی ارسال می‌کند. لاهوتی اظهار کرد: با وجود حمایت بانک‌مرکزی برای رفع تعهد ارزی، موضوع استرداد مالیات ارزش افزوده معضلی جدی ایجاد کرده است. باید توجه داشته باشیم که درحال‌حاضر موضوع اصلی درباره آخرین مهلت بازگشت ارز حاصل از صادرات سال ۱۳۹۷ است، درحالی‌که بسیاری از صادرکنندگان در سال‌جاری صادرات داشته و حتی رفع تعهد ارزی آن را نیز انجام داده‌اند ولی موفق به دریافت مالیات ارزش‌افزوده آن نشده‌اند. وی اعلام کرد: تاکنون چند جلسه در بانک‌مرکزی با حضور نمایندگان سازمان امور مالیاتی و اتاق بازرگانی برگزار شده که درحال پیدا کردن راه‌حلی برای برون‌رفت از این موضوع هستیم. به هر حال تا زمانی که این مساله تعیین تکلیف نشود، مالیات ارزش‌افزوده صادرکنندگان در سازمان امور مالیاتی بلوکه شده می‌ماند.
