ایران چند کاربر اینترنت دارد؟
نقشه جهانی کاربران آنلاین
اگر اینترنت، یک کشور بود امروز جمعیتش به ۶میلیارد نفر میرسید. جمعیتی که در سال ۲۰۲۵ معادل ۷۴ درصد ساکنان زمین است. اما این جمعیت عظیم بهطور مساوی در جهان تقسیم نشده است. نقشه کاربران اینترنت بیش از آنکه داستان سرعت، کیفیت یا فناوری باشد روایت جمعیت است؛ روایتی که نشان میدهد مرکز ثقل جهان آنلاین آرام و بیسروصدا در حال حرکت به سمت شرق و جنوب است.بر اساس دادههای سایت Visual Capitalist در صدر این نقشه چین ایستاده است؛ با حدود ۱.۳میلیارد کاربر اینترنت که نشان میدهد بیش از ۹ نفر از هر ۱۰ شهروند چینی آنلایناند. کمی پایینتر هند قرار دارد؛ کشوری با ۱.۰۳میلیارد کاربر اینترنت که با وجود نفوذ حدود ۷۰ درصدی بهدلیل جمعیت عظیمش به یکی از ستونهای اصلی اینترنت جهان تبدیل شده است. این دو کشور رویهمرفته بیش از ۲.۳میلیارد کاربر اینترنت دارند؛ عددی که از مجموع کاربران اینترنت ۱۸ کشور بعدی فهرست هم بیشتر است. به بیان سادهتر اینترنت جهان بدون چین و هند دیگر اینترنت امروز نیست.
متغیر پنهان قدرت دیجیتال
این رتبهبندی یک پیام روشن دارد؛ در جهان اینترنت جمعیت هنوز از فناوری جلوتر است. کشورهایی با دسترسی تقریبا کامل به اینترنت، اما جمعیت محدود، پایینتر از کشورهایی قرار گرفتهاند که شاید اتصال کندتر یا نابرابرتری داشته باشند، اما میلیونها کاربر تازه را هر سال وارد جهان آنلاین میکنند. اینجا مساله «دیجیتالیترین کشورها» نیست؛ مساله بزرگترین میدانهای انسانی اینترنت است. بازارهایی که برای پلتفرمها، تبلیغات دیجیتال، تجارت الکترونیک و حتی سیاست جهانی اهمیت حیاتی دارند.
موتور خاموش اینترنت جهان
پایینتر از چین و هند نامهایی دیده میشود که تا چند سال پیش در حاشیه تحلیلهای دیجیتال بودند؛ اندونزی، برزیل، پاکستان و نیجریه. این کشورها امروز از نظر تعداد کاربران اینترنت با بسیاری از اقتصادهای پیشرفته رقابت میکنند و حتی از آنها جلو زدهاند. این روند نشان میدهد اینترنت دیگر یک پدیده غربی نیست. مرکز فعالیت آنلاین جهان در حال لغزش به سمت جنوب جهانی است؛ جایی که تلفن هوشمند، اینترنت همراه و شبکههای اجتماعی دروازه اصلی ورود به اقتصاد دیجیتال محسوب میشوند.
غایب بزرگ صحنه آنلاین
با وجود این جابهجایی یک غیبت همچنان پررنگ است؛ آفریقا. در میان ۲۰ کشور نخست تنها دو کشور آفریقایی دیده میشوند و نیجریه تنها کشوری است که توانسته به جمع ۱۰ کشور اول راه پیدا کند. این شکاف بازتاب واقعیتی تلخ است. درحالیکه ۹۴ درصد جمعیت کشورهای پردرآمد آنلایناند این سهم در کشورهای کمدرآمد تنها ۲۳ درصد است. شکاف زیرساخت، هزینه دسترسی و کیفیت شبکه همچنانمیلیونها نفر را بیرون از جهان دیجیتال نگه داشته است.
کاربر زیاد و اتصال نامتوازن
در نقشه جهانی کاربران اینترنت ایران در شمار کشورهای پرجمعیتِ آنلاین قرار میگیرد و با بیش از 73میلیون کاربر رتبه 17 را به خود اختصاص داده است؛ کشوری که دههامیلیون کاربر فعال اینترنت دارد و از نظر اندازه بازار انسانی دیجیتال جایگاهی بالاتر از بسیاری از اقتصادهای منطقهای پیدا کرده است. آمار منتشره حاکی از آن است که از جمعیت 90 میلیونی ایران، 81 درصد آنلاین هستند. در واقع اینترنت در ایران دیگر یک ابزار حاشیهای نیست؛ بلکه به بخشی از زندگی روزمره، مصرف فرهنگی، ارتباطات اجتماعی و حتی معیشتمیلیونها نفر تبدیل شده است. با این حال وضعیت ایران بیش از آن که شبیه اقتصادهای پیشرفته باشد به الگوی کشورهای با نفوذ بالا اما کیفیت نابرابر اتصال شباهت دارد.
بر این اساس درحالیکه ایران با جمعیت جوان و شهری خود یکی از بازارهای مهم کاربران اینترنت در منطقه به شمار میرود کیفیت تجربه کاربری اینترنت در ایران با تعداد بالای کاربران همسو نیست. گزارشهای داخلی نشان میدهد ایران در میان ۱۰۰ کشور بزرگ جهان از نظر کیفیت اینترنت در رتبههای پایین قرار دارد به گونهای که در تازهترین ارزیابی کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران، ایران رتبه ۹۷ را در کیفیت اینترنت جهانی کسب کرده است. این شاخص سرعت، اختلال و محدودیت را دربرمیگیرد و ایران را پایینتر از بسیاری از کشورهای همرده قرار میدهد.
این کیفیت پایین، دستکم دو پیامد بارز دارد. اول اینکه تجربه کاربری واقعی بهویژه برای خدمات سرعتمحور مانند ویدئو آنلاین، بازیهای اینترنتی و ویدئوکنفرانس در مقایسه با میانگین جهانی ضعیفتر است و دوم اینکه محدودیتهای فنی و سیاستی باعث شده کاربران برای دسترسی به محتوای جهانی و خدمات فرامرزی به فیلترشکن متکی باشند. این وضعیت نشان میدهد که با وجود پوشش وسیع اینترنت و نفوذ بالای کاربران در ایران تجربه کیفی اتصال اعم از سرعت، ثبات، و دسترسی آزاد در مقایسه با کشورهای پیشرفته و حتی برخی کشورهای همسایه همچنان پایین است. در نتیجه ایران نمونهای از کشوری است که کاربران زیادی دارد، اما توانمندیهای دیجیتال و کیفیت اتصال هنوز نتوانستهاند همپای این تعداد رشد کنند.
