چرا شهردار فوجی «کوه» را به «برج» ترجیح داد؟ معرفی نسخه سالم «تغییرکاربری»

تاوان ژاپنی جسارت به طبیعت

دنیای اقتصاد-صدیقه نژادقربان : تخریب ساختمان ۱۰ طبقه‌‌‌ای که چشم‌‌‌انداز کوه فوجی را مسدود کرده بود و همچنین محدودیت تردد به کوه فوجی برای گردشگران و اعمال «مالیات گردشگری» برای صعود به مسیر منتهی به کوه فوجی، همگی حاکی از میزان اهمیت و توجه سیاستگذاران ژاپنی به حفظ میراث طبیعی این کشور و حفاظت از آن برای آیندگان و توسعه شهری مطابق با استانداردهای «پایداری» است. قوانین سختگیرانه ژاپن تا آنجا پیش رفته که ساخت‌وسازها نه‌تنها در محدوده این کوه کاملا ممنوع است که حتی اگر یک ساختمان، مانعی برای تماشای چشم‌‌‌انداز این میراث طبیعی جهانی شود نیز به راحتی تخریب خواهد شد.

 در حال حاضر آنچه میراث طبیعی و فرهنگی ژاپن با آن مواجه است «گردشگری بیش از حد» است که یک تهدید جدی بر منابع گردشگری طبیعی این کشور وارد آورده است. از این‌رو اقدام به اعمال سیاست‌‌‌های جدیدی در جهت محدود کردن گردشگران به‌‌‌منظور حفاظت از میراث طبیعی خود در همین راستا صورت گرفته است. «گردشگری بیش از حد» و تمام عواقب بعدی مانند زباله، افزایش انتشار کربن و کوهنوردان بی‌‌‌ملاحظه، بزرگ‌ترین مشکل پیش روی کوه فوجی است. گردشگری بیش از حد به یک مشکل بزرگ برای ژاپن تبدیل شده است. قله کوه فوجی شلوغ است، مسیرهای پیاده‌‌‌روی آن مملو از زباله شده و حکایت‌‌‌های رفتار نامناسب مانند برپا کردن آتش در یک منطقه شلوغ و همچنین پوشیدن صندل و لباس نامناسب در پیاده‌‌‌روی به طور فزاینده‌‌‌ای رایج می‌‌‌شوند. جوامع اطراف کوه با نگرانی‌‌‌های مشابهی دست و پنجه نرم کرده‌‌‌اند. مجموع این رفتارها باعث شد تا سیاستگذاران بازدید از کوه فوجی را ممنوع کرده و با تصویب قانون «مالیات گردشگری» و محدودیت تردد، از ورود بیش از حد گردشگران جلوگیری کند.

چندی پیش، تخریب ساختمان ۱۰ طبقه‌‌‌ای با شکایت مردم محلی به‌‌‌دلیل مسدود کردن مناظر کوه فوجی در ژاپن، سر و صدای بسیاری در جهان به پا کرد، چرا که این کشور هیچ اغماضی در حفظ میراث خود نشان نمی‌‌‌دهد، حتی اگر منافع اقتصادی یک اقلیت -ملاکان- در برابر حقوق اکثریت و حق شهر، مطرح باشد.تخریب ساختمان ۱۰ طبقه که مدت‌‌‌ها متوقف مانده بود، سرانجام به دلیل درنظر نگرفتن تاثیر پروژه بر منطقه اطراف و چشم‌‌‌انداز  انجام شد. ساخت این سازه بلند، تقریبا از همان ابتدا موضوع بحث‌‌‌های تلخی بود. ساکنان بارها نگرانی خود را در مورد تاثیر این ساختمان بر روی نماهای کوه فوجی به ارتفاع ۳۷۷۶ متر و همچنین نور خورشید در محله‌‌‌های مسکونی ابراز کردند. در ژوئن ۲۰۲۱، شورای توسعه شهری متشکل از کارشناسان دانشگاهی و شهروندان برای بحث در مورد آنچه می‌‌‌توان انجام داد، تشکیل جلسه دادند. آنها به این نتیجه رسیدند که ساختمان مسکونی، پس از اتمام، منظره کوه فوجی را که از طول خیابان فوجیمی-دوری، که از جنوب غربی ایستگاه کونیتاچی امتداد می‌‌‌یابد و منطقه اطراف آن قابل مشاهده است، خراب می‌‌‌کند. در آن زمان، مسوولان تصمیم‌‌‌گیرنده در حوزه ساختمان‌‌‌سازی تصمیم گرفتند، این بنا را از یک سازه ۱۱‌طبقه به یک ساختمان ۱۰طبقه تغییر دهند. بعد از تایید این طرح، جلساتی با ساکنان محلی برگزار شد و ساکنان معتقد به کاهش ارتفاع ساختمان تا چهار طبقه بودند. همچنین بر این نظر بودند که مساحت ساختمان و فضای کلی به مقدار نصف ساختمان اولیه کاهش یابد.

عدم توافق بین جامعه، دولت محلی و شرکت سازنده، سازش بین طرفین را دشوارتر کرد و چشم‌‌‌اندازی برای آشتی دادن بین نظرات وجود نداشت. چرا که سازنده بر این عقیده بود که وقتی ساخت و ساز پیشرفت کرد و بنا ساخته شد دیگر چیزی برای تغییر آن وجود ندارد. اما در نهایت، آنچه اتفاق افتاد این بود که توسعه‌‌‌دهنده تصمیم گرفت ساختمان ۱۰ طبقه خود را تخریب کند. این موضوع باعث شد این سوال مطرح شود که چرا ساختمانی که هرگز نباید ساخته می‌‌‌شد و در نهایت باید تخریب شود، از ابتدا مجوز ساخت به آن داده شد و مسوولان شهری و توسعه‌‌‌دهندگان سازه چه توضیحی برای آن دارند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت، سیاستگذاران شهری در ژاپن توجه به حقوق اکثریت جامعه و شهروندان را در اولویت خود قرار داده‌اند و در ازای خواسته اقلیت یا همان ملاکان، آنچه را که حقوق شهروندی محسوب می‌‌‌شود زیرپا نگذاشته و از برج ۱۰طبقه برای تماشای کوه فوجی گذشتند. از همین رو درصدد معرفی نسخه سالم از تغییر کاربری برآمدند و نشان دادند که در صورت جسارت به طبیعت، باید تاوان آن را پس داد. اهمیت چشم‌‌‌‌‌‌اندازی زیبا از کوه فوجی تا آنجا پیش رفته که مسوولان شهری در جهت زیباتر نشان دادن جلوه این منظره طبیعی، سیاست‌‌‌های شهری خود را در جهت پاک‌سازی و زیبایی هرچه بیشتر محیطی تغییر دادند و در این راستا حتی حاضر به محدودیت تردد گردشگران و کوهنوردان به کوه فوجی شدند. زیرا «گردشگری بیش از حد»، خود یک عامل تاثیرگذار در آسیب‌‌‌های محیطی به شمار می‌‌‌رود. ورود بیش از حد گردشگران و به دنبال آن انباشت زباله، آلودگی  محیط‌زیست و ازدیاد بیش از حد ظرفیت منطقه نگرانی‌‌‌های زیادی را برای مردم ژاپن و سیاستگذاران این کشور به‌‌‌وجود آورد. از همین‌رو، سیاست‌‌‌های جدیدی را در سطح شهرهای اطراف کوه فوجی اعمال کردند تا ضمن جلوگیری از گردشگری بیش از حد، گردشگران را به سمت پایداری یا همان همگام با محیط‌زیست پیش ببرند. زمانی که بسیاری از محدوده شهری منتهی به کوه فوجی مملو از زباله‌‌‌های انباشته شده توسط گردشگران بوده، حالا با تدوین قوانینی محدودیت‌‌‌هایی را برای گردشگران ایجاد کرده‌‌‌اند.

از سال ۲۰۱۳ که کوه فوجی که یکی از مهم‌‌‌ترین و جذاب‌‌‌ترین مناطق گردشگری ژاپن به‌‌‌شمار می‌‌‌رود در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت، گردشگران بسیاری  روانه آن شدند. پس از یک توقف کوتاه در دوران همه‌‌‌گیری، از سال ۲۰۲۳، پذیرای ۱۰۰هزار گردشگر خارجی بود که انتظار می‌‌‌رود در سال جاری افزایش یابد. سیاستگذاران ژاپنی، با توجه به رفتارهای خطرناک و آسیب‌‌‌زای برخی گردشگران مجبور به اتخاذ یک تصمیم دردناک برای خود شدند، بنابراین دومین شهر ژاپن در مقابله با گردشگران پرچالش، بازدید از فوجی را محدود کرد.

ورود بیش از حد گردشگر به شهر فوجی باعث شد تا «پل رویای فوجی» که مستقیما طرح کلی از کوه فوجی را به تصویر می‌‌‌کشد، آسیب ببیند و منجر به ترافیک‌‌‌های سنگین و سرگردانی مردم محلی و حتی گردشگران شده و در جامعه اختلال ایجاد کرد. گردشگرانی که در پارک‌‌‌های غیرقانونی تردد می‌‌‌کنند، زباله می‌‌‌ریزند و آلودگی صوتی ایجاد کرده و حتی فراتر از آن در ملأ عام مدفوع می‌‌‌کنند. خسارت‌‌‌های بیش از حد این رفتارهای نابهنجار گردشگران به اموال عمومی که مردم محلی را با دشواری‌های بسیاری روبه‌رو کرده، منجر به تصمیمات سختگیرانه سیاستگذاران شهری فوجی شده است حتی اگر منجر به کاهش گردشگر و درآمدهای ناشی از آن شود. حتی حصارهای موقتی نیز در جهت جلوگیری از ورود گردشگران در مناطق آسیب‌‌‌زا نصب شد.

پس از آنکه توریست‌‌‌ها با زباله‌‌‌ریزی، عبور از جاده با ترافیک شلوغ، نادیده گرفتن چراغ‌‌‌های راهنمایی و تجاوز به املاک خصوصی مواجه شدند؛ تاکتیک مشابهی برای مسدود کردن بازدید از کوه فوجی به کار گرفته شد.‌ این شهر قبلا روش‌‌‌های دیگری را امتحان کرده بود؛ تابلوهایی که از بازدیدکنندگان می‌‌‌خواست به جاده‌‌‌ها نروند و از گذرگاه تعیین‌‌‌شده به زبان‌‌‌های انگلیسی، چینی، تایلندی و کره‌‌‌ای استفاده کنند و حتی استخدام یک نگهبان برای کنترل جمعیت‌، اما این اقدامات، جواب نداد. بنابراین قانون مالیات گردشگری ۱۳ دلاری را برای گردشگران تصویب کرد تا از این طریق توریست‌ها را وادار به رعایت نگهداری و حفاظت از میراث ژاپن کند. حتی فراتر از آن محدودیت در تردد گردشگران ایجاد کرد و روزانه تنها ۴هزار کوهنورد اجازه ورود به مسیر را دارند.

از زمان برداشته شدن محدودیت‌‌‌های مرزی همه‌‌‌گیر، بازدیدکنندگان خارجی به ژاپن هجوم آورده‌‌‌اند که بخشی از آن به دلیل ضعیف‌‌‌تر شدن ین است. طبق گزارش سازمان ملی گردشگری ژاپن، سال گذشته ژاپن بیش از ۲۵ میلیون بازدیدکننده داشت و انتظار می‌‌‌رود امسال این تعداد از نزدیک به ۳۲ میلیون نفر فراتر رود که یک رکورد از سال ۲۰۱۹ است. تعداد بی‌سابقه‌‌‌ای از گردشگران خارجی به ژاپن سفر می‌‌‌کنند، جایی که تعداد بازدیدکنندگان ماهانه در ماه مارس برای اولین بار از ۳ میلیون نفر گذشت. کوه فوجی به عنوان مرتفع‌‌‌ترین کوه این کشور، یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌‌‌های گردشگری ژاپن است که اکثر گردشگران برای تماشای آن به این شهر سفر می‌‌‌کنند. اما شلوغی بیش از حد گردشگران در خیابان‌‌‌ها، نادیده گرفتن علائم راهنمایی و رانندگی و هشدارهای مکرر محافظان امنیتی، به چالش بزرگ مسوولان شهری تبدیل شد.

از این رو، در تابستان امسال، کوهنوردانی که از محبوب‌‌‌ترین مسیر برای صعود به کوه فوجی استفاده می‌‌‌کنند، هر کدام ۲۰۰۰ ین (۱۳دلار) با محدود شدن جمعیت برای کاهش ازدحام دریافت می‌‌‌کنند. سیاست مشابهی که ونیز آن را برای گردشگران خود اعمال کرد و در جزایر قناری نیز مردم محلی خواهان توقف ورود گردشگران شدند.البته این سیاستی نیست که تنها در ژاپن اعمال شده باشد، بلکه در سال گذشته، ونیز هزینه توریستی ۵ یورویی  را برای بازدیدکنندگان روزانه به صورت آزمایشی تصویب کرد، در حالی که تایلند یکی از سواحل معروف خود را برای چند سال تعطیل کرد تا به آن اجازه بهبودی بدهد. خلیج مایا، در جزیره فی‌فی‌له، با سقف بازدیدکننده روزانه در سال ۲۰۲۲ بازگشایی شد.