در گفت‌وگوی کارشناس ماشین‌آلات پلیمری با «دنیای اقتصاد» مطرح شد
چشم‌انداز خاکستری صنعت ماشین‌آلات ایران
درباره آخرین وضعیت این صنعت یکی از کارشناسان ماشینسازی کشور و مدیر ماشینسازی پارسیان با روزنامه «دنیای اقتصاد» گفت‌وگو کرده است.
محمدرضا شاکری در این خصوص گفت: «صنعت ماشینسازی پلیمری در ایران سابقه ۶۰ ساله دارد بنابراین ایجاد و پیدایش این صنعت در کشور نسبت به کشورهایی مثل چین و حتی ترکیه و هند بسیار جلوتر بوده است. در دهه ۷۰ شمسی در بخش ماشین‌آلات تزریق پلاستیک چیزی حدود ۹۰ درصد نیاز بازار با حدود ۴۰ نفر سازنده و تولیدکننده، توسط ماشین‌آلات داخلی تامین می‌شد. جالب اینکه در همین مقطع زمانی صنعت ماشینسازی پلیمری ایران در دنیا شناخته شده بود و جایگاه خوبی داشت. یعنی بسیاری از ماشین‌سازهای اروپایی از ایتالیا و آلمان و ... به ایران سفر می‌کردند تا سهم بیشتری از بازار کشور را در اختیار داشته باشند چرا که در آن زمان در هر سال نزدیک به هزار ماشین پلیمری در ایران تولید می‌شد در حالی که حالا به عدد ۳۵۰ رسیده است. این در حالی است که چینی‌ها در آن زمان در این خصوص حرفی برای گفتن نداشتند.»
این صنعتگر قدیمی حوزه ماشین‌آلات کشور در ادامه با اشاره به آغاز دوران افول این صنعت در کشور گفت: «در دوره ریاست‌جمهوری آقای احمدی‌نژاد متاسفانه شرایط خوب بازار ماشین‌آلات پلیمری در کشور ناگهان دچار سقوط و پسرفت بالایی شد و در نهایت حجم واردات به سمتی رفت که بیشتر سازندگان تبدیل به وارد‌کننده شدند. صنعت ماشینسازی پلیمری جایگاه بسیار مهمی دارد چرا که تکنسین‌ها و سازندگان این ماشین‌آلات توانایی ساخت دیگر ماشین‌ها در حوزه‌های صنعتی مانند نفت، گاز و... را دارند. پس بنابراین هم موقعیت استراتژیک دارد و هم ارزش افزوده ایجاد می‌کند. در حال حاضر تنها چند صنعتگر و تولیدکننده ماشین‌آلات در کشور باقی مانده‌اند که اینها نیز دائم در حال ضعیف‌تر شدن هستند.»
وی در ادامه جایگاه این صنعت در کشور را تشریح کرد و گفت: «در سال ۹۷ با توجه به افزایش تحریم‌ها در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ در آمریکا و همچنین وجود مسائل و مشکلات ارزی، خوشبختانه این صنعت با رشد سه برابری در کشور مواجه شد و همین حالا نیز با وجود این مشکلاتی که به آنها اشاره شد، وضعیت و جایگاه صنایع ماشین‌آلات پلیمری و تزریق پلاستیک ایران نسبت به کشورهای هند و ترکیه بالاتر است. درسال‌های اخیر به دلیل بهبود فضای این صنعت، برخی افراد که از این صنعت خارج شده بودند دوباره به فضای تولید بازگشتند.»
این کارشناس ماشینسازی پلیمری گفت: «در سال ۹۸ ریخته‌گری در ایران هر کیلو ۱۴ هزار تومان و دلار نیز تقریبا ۱۶ هزار تومان بود. بنابراین چدن داکتی که مبنای ماشینسازی است در ایران یک دلار و در چین هم همین میزان بود. در حال حاضر اما قیمت به هر کیلو ۵۵ هزار تومان رسیده اما در کشور چین قیمت آن ثابت مانده و همان یک دلار است. این در حالی است که از ابتدای سال ۱۴۰۰ تعرفه ماشینسازی ۱۵ درصد شد. البته بندی در ماده ۱۱۶ قانون مالیات هم وجود دارد که فضایی ایجاد کرده بود که هر کسی تصمیم داشت اقدام به واردات ماشین‌آلات کند می‌توانست با توجه به همین بند معافیت مالیاتی کسب کند! در اصل یکی از دلایلی که به صنعت ماشینسازی در ایران آسیب زیادی وارد کرد ماجرای ارز مرجع بود و در عین حال معافیت گمرکی نیز باعث شده بود خیلی از افراد تشویق به واردات این قبیل ماشین‌آلات شوند. بنابراین صنعتی که سابقه ۶۰ ساله در کشور دارد رو به افول گذاشت.»
پرداخت یارانه به تولیدکننده خارجی
محمدرضا شاکری با اشاره به پایین آمدن تعرفه واردات ماشین‌آلات به کشور و آسیب بزرگی که به تولیدکنندگان داخلی می‌زند ادامه داد: «تعرفه واردات ماشین‌آلات در یک مقطع زمانی ۱۰ درصد و تعرفه اجزا و قطعات ماشین‌آلات مانند الکتروموتور، شیرآلات و میل کروم بین ۱۵ تا ۲۰ درصد بود. پیام این اتفاق این است که در کشور ماشین‌آلات تولید نکنید و به سمت واردات بروید چرا که سود بیشتری در این خصوص وجود دارد! عجیب اینکه دولت در اصل با این روش اقدام به پرداخت یارانه به تولیدکنندگان خارجی می‌کرد. در حال حاضر هم ارز مرجع با ارز نیمایی نزدیک به ۲۰ درصد تفاوت دارد.»
وی با تشریح بیشتر و آسیب‌شناسی این صنعت ادامه داد: «این صنعت به این دلیل که مادر صنعت‌ها به شمار می‌رود می‌تواند بیشترین حجم فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها را به خود اختصاص دهد. پس صنعت (ماشینسازی) پلیمر نقش و اهمیت زیادی در میان صنایع کشور دارد. پس اگر حمایت بیشتری درباره ساخت ماشین و قالب در کشور ایجاد شود به بخش‌های مختلف کمک خواهد کرد. البته اگر امروز چنین درخواستی را داریم باید ببینیم آیا ماشین‌آلات ما تکنولوژی روز دنیا را دارند؟ این مورد را می‌شود بررسی کرد. به عنوان یک ماشین‌ساز می‌توانم ثابت کنم که این قابلیت و توانایی رقابت با سایر کشورها در ایران وجود دارد. متاسفانه با وجود قابلیت‌های بالای داخلی در این زمینه، در ماه‌های اخیر تعرفه واردات ماشین‌آلات را ابتدا از ۱۵ درصد به ۵ و سپس به یک درصد کاهش دادند! با این شرایط واردات در دستور کار قرار گرفته و وضعیت تولیدکنندگان داخل بدتر می‌شود. در این خصوص بارها با وزیر صمت آقای فاطمی‌امین مکاتبه و با نمایندگان مجلس گفت‌وگو کردیم اما متاسفانه تاکنون حرکت مثبتی انجام نگرفته و به نظر می‌رسد هنوز تفکر درستی درباره جایگاه تولید در این صنعت وجود ندارد.»
بازار داخلی در اختیار خارجی‌ها
شاکری تاکید کرد بیشتر بازار کشور در اختیار خارجی‌ها قرار گرفته و یادآور شد: «متاسفانه در دو سال اخیر هم ماشین‌آلات دست دوم به مقدار زیادی وارد کشور شد و هم تعرفه به یک درصد رسید که با این شرایط صنعت تولید ماشین‌آلات پلیمری به سمت ورشکستگی بیشتر خواهد رفت. طبق آمار موجود حدود ۱۵۰۰ ماشین تزریق پلیمر در سال وارد کشور می‌شود. این درحالی است که در مجموع حدود ۳۵۰ دستگاه در کشور تولید می‌شود. با این شرایط ۷۰ درصد این بازار در اختیار خارجی‌ها قرار دارد. این درحالی است که ورود ماشین‌آلات در کشوری مثل ترکیه که رقیب اصلی ایران محسوب می‌شود نهایت ۳۰ درصد است.» مدیر ماشینسازی پارسیان گفت: «برای بهبود این شرایط مسوولان مربوطه در کشور باید ابتدا به این درک برسند که صنعت ماشینسازی اساس رشد صنعتی است. بنابراین اگر موانع تولید بر‌طرف شود یک گام بزرگ برای ارتقای صنعت ایران برداشته شده است. راهکار این است که دولت باید به رشد و ارتقای همه صنایع از جمله قطعه‌سازی، قالب‌سازی و ماشینسازی توجه بیشتری داشته باشد تا با پیشرفت این صنایع دیگر صنایع نیز با قدرت بیشتری فعالیت داشته باشند.»
وی در پایان این گفت‌وگو درباره دورنما و آینده این صنعت در ایران گفت: «اگر این روال فعلی ادامه داشته باشد این صنعت آینده خطرناکی خواهد داشت چرا که ماشین‌ساز جدیدی در این عرصه ظهور نخواهد کرد. البته اگر شرایط به ۴ سال قبل برگردد امیدواری‌هایی برای ادامه حیات صنعتگران ماشینسازی داخلی وجود خواهد داشت.»
