در سفر وزیر نفت به مسقط، احیای خط لوله گاز صادراتی در دستور کار قرار گرفت
امکان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سنجی تفاهم گازی ایران-عمان
«دنیای‌اقتصاد» درباره امکان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سنجی و سناریوهای پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌روی این تفاهم گازی سراغ نرسی قربان، کارشناس حوزه نفت و گاز رفته که از نزدیک برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سال‌های گذشته این پروژه را دنبال کرده است. به گفته قربان، در گذشته دو سناریو برای این خط لوله وجود داشت؛ نخست، انتقال گاز به این کشور و صادرات آن به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌صورت گاز طبیعی مایع (LNG) به اقصی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نقاط دنیا؛ پروژه‌ای که از نظر این کارشناس به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌راحتی طی یکی دو سال قابل‌اجرا بود، اما سناریوی دوم انتقال گاز به عمان و از آنجا به هند بود که نیازمند سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری بزرگی بود. او اما فرضیه واردات گاز این کشور برای تامین نیاز داخلی را به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دلیل جمعیت کم و تولید داخلی عمان رد می‌کند و تاکید می‌کند هیچ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کدام از این سناریوها در شرایط تحریم شدنی نیستند.
توافقات ناکام پیشین
ایران نخستین‌بار سال۱۳۸۳ به تفاهم‌نامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای با عمان رسید که طبق آن، از سال۲۰۰۸ ایران روزانه ۳۰میلیون متر‌مکعب گاز را به کشور همسایه صادر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کرد و حجم صادرات تا سال۲۰۱۲ به ۷۰میلیون متر‌مکعب در روز می‌رسید، با این حال تحریم‌های بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللی مانع از اجرایی‌شدن این پروژه استراتژیک شد. همچنین، دو کشور سال۲۰۱۳ به توافق جدیدی رسیدند که باید تا ۱۵سال روزانه ۲۸میلیون متر‌مکعب گاز به عمان صادر می‌شد. این خط لوله قرار بود در بستر خلیج‌فارس کار گذاشته شود و بر اساس ارزیابی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آن زمان، سالانه بیش از یک‌میلیارد دلار درآمد برای کشور به همراه داشت، اما این توافق نیز به مرحله اجرا نرسید تا وزرای نفت دو کشور حالا مجددا از احیای این پروژه سخن بگویند.
به گزارش «ایرنا»، در سفر وزیر نفت کشورمان در روز شنبه به عمان درباره احیای خط لوله صادرات گاز به عمان و توسعه مشترک میدان هنگام توافق شد. خبر‌گزاری دولت در ادامه آورده است: «در ادامه دیپلماسی موفق انرژی در دولت سیزدهم، یکی از پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بزرگ منطقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای در زمینه صادرات گاز که دو دهه دچار بن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بست شده بود، احیا شد.» بر اساس توافق دیگر میان ایران و عمان، قرار است میدان هنگام توسط دو کشور توسعه پیدا کند. میدان هنگام تنها میدان مشترک ایران و عمان است و سبک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین نفت ایران از این میدان تولید می‌شود. میدان هنگام، هم لایه گازی دارد و هم لایه نفتی که بخشی از لایه نفتی آن توسعه پیدا کرده و اکنون ایران و عمان برای توسعه فازهای بعدی آن، توافق کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند.
ابراز تمایل طرف عمانی
دقیقا یک سال‌پیش محمد الرمحی، وزیر نفت و گاز عمان که هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اکنون نیز این سمت را بر عهده دارد، در مصاحبه با اس‌اندپی‌گلوبال‌پلتس گفته بود: «عمان تمایل دارد برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های واردات گاز ایران از طریق خط لوله را احیا کند و همچنین در حال بررسی گسترش شبکه خط لوله خود به یمن است.» الرمحی در این مصاحبه درباره خط لوله ایران و عمان گفت: «من خوشبین هستم که اگر در نیمه دوم سال‌جاری (۲۰۲۱) نباشد، شاید به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌زودی درباره بازیابی این پروژه گفت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌و‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گو کنیم.» این مقام عمانی همچنین گفت: «فرصت‌های زیادی برای استفاده موثر از این پروژه از طرف عمانی وجود دارد.»
سناریوهای پروژه خط لوله گازی
نرسی قربان، کارشناس کهنه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کار نفت و گاز درباره این تفاهم به «دنیای‌اقتصاد» گفت: از آنجا که عمان منابع گازی محدودی دارد، تفاهم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های گذشته در رابطه با ساخت خط لوله گازی بین دو کشور، با هدف واردات از ایران و صادر کردن آن به کشورهای دیگر انجام شده بود. به گفته این کارشناس، یکی از سناریوها این بود که گاز ایران از طریق خط لوله به تنها تاسیسات تولید گازمایع (LNG) این کشور برود و با مشارکت شرکت بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللی شل که خود این تاسیسات را برای عمان ساخته بود، صادر شود. قربان این سناریو را راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌حلی سریع برای صادرات گاز ایران می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داند که طی یکی تا دو سال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانست عملیاتی شود. قربان درباره سناریوی بعدی می‌گوید: «سناریوی دوم این بود که گاز ایران با حجم زیاد به عمان برود و از آنجا وارد دریا با عمق تا ۳هزار متری شود و به هند برسد. حتی کنفرانسی درباره این موضوع در عمان سال‌ها پیش برگزار شد.» وی افزود: «البته این یک پروژه بسیار بزرگ و پرخرج بود ولی در عوض، گاز زیادی را به هند می‌رساند.» به گفته قربان، هند به این دلیل به این پروژه علاقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مند بود که این کشور تمایل نداشت خطوط لوله از طریق پاکستان به این کشور برسد.
قربان با اشاره به اینکه هر دو این سناریوها به دلیل تحریم اجرایی نشدند، گفت: «سناریوی اول پروژه‌ای روی زمین و شدنی بود که کار سختی نبود، ضمن اینکه گاز وقتی به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌صورت LNG باشد می‌توان آن را به هر مقصدی صادر کرد.» این کارشناس افزود که در سناریوی دوم هندی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دلیل تحریم و شاید با تحریک آمریکا از پروژه واردات دریایی و حتی خشکی از طریق پاکستان امتناع کردند. قربان در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است یکی از اهداف واردات گاز توسط عمان مصرف داخلی باشد، عنوان کرد: «ممکن است افزایش تولید گاز این کشور از رشد مصرف آنها کمتر بوده باشد، اما با توجه به جمعیت پایین و شرایط آب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌و‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هوایی، این کشور به اندازه کافی گاز برای تامین نیاز داخلی دارد.» قربان تاکید کرد: «با وجود تحریم هیچ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کدام از این پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها شدنی نیست زیرا بالاخره شرکت‌های بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللی مانند شل باید مشارکتی در چنین پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی داشته باشند.»
ایران ظرفیت گاز کافی را دارد؟
این کارشناس حوزه نفت و گاز در مورد اینکه در صورت عملیاتی‌شدن خط لوله انتقال گاز به عمان، ایران ظرفیت تولید کافی را دارد یا خیر، گفت: «ظرفیت تولید باید افزایش پیدا کند که مجددا به همان مساله سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری و تحریم و نیاز به فناوری برمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خوریم، با این حال در بعد ذخایر هیچ مشکلی نداریم و حتی ۲ الی ۳ برابر تولید فعلی، ایران می‌تواند گاز تولید کند.» گفته می‌شود عمان به دلیل کمبود گاز، بخشی از ظرفیت تولید LNG خود را استفاده نمی‌کند و در این شرایط گاز ایران می‌تواند این خلأ را پر کند. علاوه‌بر این، چنین پروژه‌ای به لحاظ امنیت اقتصادی در شرایط تحریمی می‌تواند به‌عنوان سپری در مقابل ازبین‌رفتن درآمدهای ارزی ایران عمل کند.
