دنیای‌اقتصاد: در گرماگرم به‌هم‌‌‌‌‌‌پیچیدن بحران‌های جهانی، بازار فلزات تحولاتی کم‌‌‌‌‌‌سابقه را تجربه می‌کند. نیروهای مختلف بر چرخ و فلک قیمت‌ها در بازار جهانی فلزات اثر می‌گذارند. از جدال‌‌‌‌‌‌های ژئوپلیتیک چین و آمریکا یا روسیه و اروپا تا فراگیری تورم در اقتصادهای پیشرفته. بحران انرژی بسیاری از سرمایه‌گذاری‌‌‌‌‌‌ها را با مشکل جدی بازگشت سود مواجه کرده و شکاف زنجیره تامین جهانی صنایع پیشرفته را با سکته‌‌‌‌‌‌های مداوم روبه‌رو ساخته است. در این بین بازار فلزات اساسی نظیر مس، فولاد، آلومینیوم و روی یا فلزات گرانبها نظیر نقره و طلا تحولات بسیار متناقض و متنوعی را سپری می‌کند که کنار هم قراردادن آنها خبر از اثر بالای واسطه‌‌‌‌‌‌گری بر روندهای قیمتی دارد. موضوعی که تولید معدنی و صنایع وابسته را با چالش‌های بسیاری روبه‌رو کرده است. در این گزارش نگاهی به بازار تعدادی از فلزات در نیمه اول ۲۰۲۲ و میزان تولید و مصرف آنها انداخته‌‌‌‌‌‌ایم.

دنیای‌اقتصاد: گلوگاه معدن‌کاری دیجیتال کجاست؟ این بازار چه ابعادی دارد و مهم‌ترین فناوری‌های موثر بر آن از چه قصمی هستند؟ تحول تولید معدنی با فناوری‌های جدید چگونه همراستا می‌شود؟ یک بررسی دقیق از گزارش‌های بین‌‌‌‌‌‌‌‌المللی منتشرشده درباره آینده معدن‌کاری دیجیتال نشان می‌دهد ایجاد و توسعه فرآیند اتوماسیون مهم‌ترین گلوگاه کشورها برای گذار از معدن‌کاری مکانیکی و ساده است.

دنیای‌اقتصاد: میزان صادرات در بخش معدن و صنایع معدنی در سه‌ماهه سال‌۱۴۰۱، نسبت به بازه زمانی مشابه در سال‌۱۴۰۰، حدود ۴‌درصد افزایش یافت. به‌رغم چنین افزایشی، شواهد موجود نشان می‌دهد صادرات بخش معدن و صنایع معدنی کشور، در زمستان ۱۴۰۰ که جنگ اوکراین هنوز شروع نشده بود، در مقایسه با بهار ۱۴۰۱ حدود ۲۰ درصد بیشتر بوده است. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد، در زمستان ۱۴۰۰ کل صادرات بخش معدن و صنایع معدنی، حدود سه میلیارد و ۸۷۰ میلیون دلار بوده است‌ که این عدد در بهار ۱۴۰۱، همزمان با وقوع جنگ اوکراین به سه میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار تنزل پیدا کرد، بنابراین می‌توان نتیجه‌گرفت در نتیجه این تنش ژئوپلیتیک در منطقه اوراسیا، دست‌کم ۷۷۰ میلیون دلار از صادرات فصلی بخش معدن و صنایع معدنی کشور، آب‌شده است. عددی که احتمالا در صورت نبود جنگ اوکراین، ماجرای دامپینگ قیمت فلزات اساسی توسط روسیه و اثرات دیگر اقتصادی این موضوع، می‌توانست به حساب صنایع داخلی ایران در بخش‌های معدنی و صنایع وابسته واریز شود.

دنیای‌اقتصاد: داده‌‌‌‌‌‌‌های موسسه گلوبال دیتا نشان می‌دهد نوآوری مرتبط با اینترنت اشیا (IOT) در بخش معدن در سه‌ماه گذشته نیز کاهش یافته است. این موضوع با استناد به کاهش تعداد پتنت‌‌‌‌‌‌‌ها و کمک‌‌‌‌‌‌‌های مالی مرتبط با فعالیت‌های صنایع معدنی و شرکت‌های فناوری در سه‌ماهه گذشته اعلام‌شده است. گروه هانیول به‌عنوان پرچمدار این حوزه، سرمایه‌گذاری خود در اینترنت اشیا را در این دوره زمانی ۴۱درصد کاهش داده است.

دنیای‌اقتصاد: یکی از بزرگ‌ترین معدن‌کاران جهان برنامه جاه‌‌‌‌‌‌‌طلبانه‌‌‌‌‌‌‌ای برای تغییر نوع انرژی مصرفی خود طراحی کرده است. ریوتینتو غول آنگلوساکسون دنیای معدن قرار است برای برنامه ۲۰۳۵ خود ۴گیگاوات برق تجدیدپذیر تولید کند. برنامه‌‌‌‌‌‌‌ای که با استقبال گسترده سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران روبه‌رو شده است. چنین حجمی از انرژی قرار است مجموعه تاسیسات استخراج، ذوب و فرآوری آلومینیوم و تولید آلومینا را پوشش داده، مسیر را برای کاهش میزان انتشار آلایندگی فراهم کند. برنامه ریوتینتو این است که ظرفیت تولید آلومینیوم و آلومینا در استرالیا را به شکل چشمگیری افزایش دهد. ریوتینتو در صورت ساخت این پروژه یکی از بزرگ‌ترین هاب‌‌‌‌‌‌‌های تولید انرژی تجدیدپذیر جهان را در استرالیا خواهد ساخت چراکه این پروژه به تنهایی ۳۰درصد به کل تولید انرژی‌‌‌‌‌‌‌های تجدیدپذیر این کشور می‌افزاید.

دنیای‌اقتصاد: محققان دانشگاه اکستر با یک ایده‌‌‌‌‌‌‌پردازی جالب موفق شدند جعبه‌‌‌‌‌‌‌ابزار جدیدی برای اکتشاف مس پیشنهاد کنند. پژوهشگران این دانشگاه انگلیسی با جعبه ابزار (toolkit) تازه اکتشاف مس، موفق شده‌‌‌‌‌‌‌اند در منطقه منحصربه‌فرد زمین‌شناسی یرینگتون نوادا در ایالات‌متحده نشانگرهای جدیدی را بیابند که برای شناسایی ذخایر مس پورفیری راهگشاست. اهمیت این موضوع از آن جهت است که ذخایر مس پورفیری که منابع با تناژ بالا و عیار پایین در معادن اسکوندیدا و آندینا هستند، سه‌چهارم کل ذخایر مس جهان را تشکیل داده اما چندین کیلومتر زیر سطح زمین، بالای بسترهای ماگمایی بزرگ قرار دارند. موضوعی که استخراج آنها را سخت می‌کند. لورنس کارتر، پژوهشگر ارشد دانشگاه اکستر و همکارانش اما با کمک جعبه ابزار جدید خود در معادن یرینگتون بافت‌‌‌‌‌‌‌هایی را کشف کرده‌‌‌‌‌‌‌اند که با فرآیندهای فیزیکی خاصی ایجاد شده که هنگام شکل‌‌‌‌‌‌‌گیری سنگ‌‌‌‌‌‌‌ها و ذخایر معدنی رخ داده‌‌‌‌‌‌‌اند. به عقیده کارتر جست‌وجوی این بافت‌‌‌‌‌‌‌ها می‌تواند به‌عنوان یک «ابزار» هنگام کاوش برای ذخایر معدنی جدید مورد‌استفاده قرار گیرد. این رویه که کارتر آن را جعبه‌‌‌‌‌‌‌ابزار بافتی (textural toolkit) لقب داده، روشی ارزان‌تر از اکتشافات مس است که دقت بالایی هم دارد.

دنیای‌اقتصاد: سقوط آزاد مالی آنگلوآمریکن تایید شد. این معدن‌‌‌‌‌‌‌کار بزرگ و بین‌‌‌‌‌‌‌المللی در آخرین گزارش مالی خود از افت ۱۷درصدی درآمدش در نیمه اول ۲۰۲۲ خبر داده است. ۴ دلیل عمده این موضوع کووید-۱۹، مختل‌شدن زنجیره تامین، تغییرات شدید آب و هوا و نوسانات اقتصادی ژئوپلیتیکی ناشی از جنگ اوکراین اعلام‌شده است. درآمد آنگلوآمریکن در این دوره زمانی در حالی به ۱/ ۱۸میلیارد دلار سقوط کرده که سود شرکت نیز با ۲۹درصد افت به سطح کم‌‌‌‌‌‌‌سابقه ۶/ ۳میلیارد دلار کاهش یافته است. سود این شرکت پیش از پرداخت بهره، مالیات، استهلاک و تنزیل‌‌‌‌‌‌‌ها نیز با ۲۸درصد افت به ۷/ ۸میلیارد دلار تنزل یافته است. البته این معدن‌‌‌‌‌‌‌کار قدیمی و لندن‌‌‌‌‌‌‌نشین امیدوار است با توجه به سرمایه‌گذاری‌های گسترده در بخش مس، فولاد کم‌کربن و زغال‌سنگ، حاشیه سود و درآمدزایی مناسبی طی یک دهه آینده داشته باشد.

دنیای‌اقتصاد: یک گزارش غیررسمی از چند معدن‌‌‌‌‌‌‌کار چینی نشان می‌دهد مقادیر قابل‌توجهی مس به ارزش ۵۰۰‌میلیون دلار در یک سایت چینی غیب شده است. معدن‌کاران چینی که طرف‌حساب این مجموعه صنعتی هستند بدون ذکر نام خود اعلام کرده‌‌‌‌‌‌‌اند این شرکت تنها یک‌سوم از محموله‌‌‌‌‌‌‌های مس تامین‌مالی شده را در اختیار دارد و از سرنوشت مابقی محموله اعلام بی‌‌‌‌‌‌‌خبری کرده است. طبق گفته مقامات محلی شهر Qinhuangdao در استان هبی، در انبار شرکت مذکور باید ۳۰۰‌هزار تن مس وجود داشته باشد اما تنها ۱۰۰هزار تن وجود دارد. پیشتر در جنوب چین مناقشاتی بر سر یک محموله بزرگ فلز آلومینیوم به ارزش یک‌میلیارد دلار صورت‌گرفته بود. وضعیتی که ریسک همکاری با کسب‌وکارهای معدنی در چین را افزایش می‌دهد.

دنیای‌اقتصاد: آژانس بین‌‌‌‌‌‌‌المللی انرژی در آخرین گزارش خود آینده بخش معدن را روشن ارزیابی کرد و از نیاز جهان به صدها معدن‌‌‌‌‌‌‌کار بزرگ و جدید خبر داد. این آژانس اعلام کرده با هدف ساختن زنجیره تامین جهانی مبتنی بر لیتیوم، جهان نیازمند بازیگرانی تازه در بخش معدن است. گزارشی که توسط آژانس بین‌‌‌‌‌‌‌المللی انرژی (IEA) منتشرشده، نشان می‌دهد که زنجیره‌‌‌‌‌‌‌های تامین باتری و مواد معدنی جهانی برای تامین نیازهای معدنی حیاتی پیش‌بینی‌‌‌‌‌‌‌شده تا سال‌۲۰۳۰، باید ۱۰برابر شوند. این گزارش نتیجه‌گیری می‌کند که تا سال‌۲۰۳۰ دست‌کم ۵۰ معدن لیتیوم، ۶۰ معدن نیکل و ۱۷معدن کبالت دیگر باید ساخته شود تا بخش صنعت جهان به اهداف انتشار خالص کربن جهانی برسد. این موضوع به دلیل رشد تقاضای باتری‌‌‌‌‌‌‌های الکتریکی است که تولید آنها را از ظرفیت ۳۴۰ گیگاواتی کنونی به ورای ۳۵۰۰ گیگاوات طی ۸سال آینده خواهد رساند.

دنیای‌اقتصاد: معدن‌کاران مختلفی که در پهنه‌‌‌‌‌‌‌های کشور شیلی به فعالیت مشغولند، از فضای سخت سرمایه‌گذاری در این کشور گلایه دارند. دولت شیلی به‌طور مداوم طی ‌ماه‌های اخیر اجازه گسترش معدن‌کاری را به بهانه‌‌‌‌‌‌‌های زیست‌محیطی نمی‌دهد و در این راستا بسیاری از بنگاه‌های بزرگ فعال در این کشور از وضعیت پیش‌آمده کلافه هستند. رگولاتور بخش محیط‌زیست شیلی اخیرا درخواست سرمایه‌گذاری ۳میلیارد دلاری در معادن مس این کشور را رد کرده است. برخی از تحلیلگران این موضوع را به دیدگاه‌‌‌‌‌‌‌های سیاسی خاص رئیس‌جمهور گابریل بوریک نسبت می‌دهند.

دنیای‌اقتصاد: کدام کشورها در جذب پول خارجی برای بخش معدن موفق‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترند؟ قاره آمریکا در دوره کرونا بهترین وضعیت جذب پول خارجی در بخش معدن را تجربه کرد. با شیوع بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ در سال‌۲۰۲۰، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در فلزات و مواد معدنی روندی کاهش درپیش گرفت، اما در همین دوره برخی کشورها و مناطق هنوز سرمایه‌گذاری خارجی جذب ‌‌‌‌‌‌‌‌‌کردند.

دنیای‌اقتصاد: واکاوی درآمدها و مصارف بخش معادن نشان می‌دهد، تناسبی بین ورودی و خروجی این بخش دیده نشده است. موضوعی که اخیرا بازوی پژوهشی وزارت صمت به آن پرداخته است. برآیند این مطالعه نشان می‌دهد، حوزه معدن کمبودی به جهت قوانین و مقررات ندارد؛ اما برخی مواد قانونی و آیین‌نامه اجرایی آن نیاز به بازنگری دارد تا نقشه‌راه را شفاف کند.

دگرگونی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بزرگ در صنعت، کشاورزی، تولید و حمل‌ونقل در اواسط قرن هجدهم منجر به وقوع انقلاب صنعتی شد که بیانگر اولین رابطه علم و صنعت است. انقلاب صنعتی اول بر پایه مکانیزاسیون نیروی آب و بخار شکل گرفت، انقلاب صنعتی دوم بر پایه دستیابی به الکتریسیته و اختراع موتور و انقلاب صنعتی سوم بر پایه کامپیوتر و اتوماسیون شکل‌گرفت و حالا انقلاب صنعتی چهارم بر اساس سیستم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های فیزیکی سایبری در حال رخ دادن است که روز‌به‌روز شیوه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تولید را در صنایع مختلف دچار تغییر می‌کند. فناوری‌هایی که تغییرات را در صنعت معدن‌کاری نیز گسترش داده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند و اثرگذاری بسیاری بر ایجاد ارزش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌افزوده، تسهیل فرآیند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تولید و فرآوری، افزایش بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌وری، اتوماسیون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سازی فرآیندها و افزایش ایمنی داشته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند.

دنیای‌اقتصاد: معدن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کار بزرگ اروپایی از پهنه معدنی بزرگ یانکول در ایالت ساوز ولز استرالیا خارج شد. این شرکت سوئیسی- ‌انگلیسی با فروش سهام خود در این مجموعه معدنی از فعالیت در حوزه زغال‌سنگ یانکول دست کشید و کار را به رقبای چینی واگذار کرد. جالب اینکه همزمان با این اقدام، گلنکور با نیپون‌استیل ژاپن بر سر تامین زغال‌سنگ صنایع فولاد نیپون به توافق رسید ‌که تعجب بسیاری را برانگیخت. گفته شده ارزش سهام گلنکور (Glencore) در پهنه یانکول استرالیا ۲۹۳‌میلیون دلار بوده که به‌طور کامل واگذار شده است. معدن واگذار‌شده در آخرین گزارش گلنکور دارای ۸۱۹‌میلیون تن زغال‌سنگ قابل‌برداشت و ۶میلیارد تن ذخیره بود.

دنیای‌اقتصاد: یک گزارش معتبر تایید می‌کند وسایل حمل‌ونقل فعال در معادن قاتل اصلی معدنچیان در پروژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف است. ریزش سنگ، سقوط از ارتفاع و برق‌گرفتگی از دیگر عوامل مهم مرگ و میر در حین فعالیت معدنی در سال‌۲۰۲۱ بوده است.