واسطه‌های اینترنتی بازار مسکن امکان «بازدید مجازی» را فراهم می‌کنند؟
غفلت کرونایی استارت‌آپ‌های ملکی
گزارش «دنیای اقتصاد» از نیاز فوری تقاضای جست‌وجوگر در معاملات ملک
به گزارش «دنیای اقتصاد»، شیوع ویروس کرونا و اهمیت حضور حداقلی مردم در فضاها و اماکن عمومی، زمینه‌ساز رونق کسب‌وکارهای مجازی در روزهای اخیر شده و تحقیقات میدانی نشان می‌دهد، حتی آن‌دسته از شهروندانی که پیش‌تر اصلا تجربه خرید اینترنتی از فروشگاه‌های الکترونیک را نداشته‌اند، به این شیوه برای تامین نیازهای خود روی آورده‌اند. بسیاری از مشاغل با تصمیم ستاد مقابله با کرونا مشمول تعطیلات اجباری هستند و در این بین بنگاه‌های ملکی نیز دو دسته شده‌اند.
از آنجا که در دستورالعمل‌های منتشر شده از سوی این ستاد، به صراحت درباره بنگاه‌های معاملات املاک اظهارنظر نشده است، این بنگاه‌ها و دفاتر اکنون در شهر تهران به دو دسته تقسیم شده‌اند؛ دسته اول از ابتدای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی که از اواخر تعطیلات نوروزی آغاز شد، دفاتر خود را کاملا تعطیل نگه داشته و حتی بعضا با نصب بنرهایی، با جامعه پزشکی ابراز همدردی و تشکر کرده‌اند و اقدام خود برای تعطیلی را با هدف همراهی با پزشکان و پرستاران معرفی کرده‌اند. اما دسته دوم بنگاه‌های ملکی که البته یک گروه اقلیت هستند، با شروع طرح فاصله‌گذاری هوشمند در روزهای اخیر، فعالیت خود را اگرچه به شکل محدود آغاز کرده‌اند اما از آنجا که با همین فعالیت محدود با کرکره نیمه بسته بنگاه‌ها، برخورد صورت گرفته و برخی دفاتر پلمب شده است، این فعالیت نیز نزدیک به صفر شده و دفاتر ملکی مذکور به‌رغم تمایل به شروع فعالیت، از ترس برخورد و پلمب، از این تصمیم منصرف شده‌اند. در این بین تکلیف صریح بنگاه‌های ملکی چه در طرح فاصله‌گذاری اجتماعی و چه در طرح فاصله‌گذاری هوشمند نامشخص است و آنها سرگردان شده‌اند.
به این ترتیب می‌توان ادعا کرد اکنون قریب به اتفاق بنگاه‌های املاک در سطح شهر تهران بسته هستند و این یعنی حلقه واسط زنجیره معاملات مسکن تقریبا قطع شده است. به این ترتیب حتی اگر خریدار و فروشنده‌ای در بازار مذکور پیدا شود، در شرایطی که دفاتر ملکی بسته هستند، امکان اتصال این دو به یکدیگر وجود ندارد. این وضعیت یک فرصت طلایی برای بازاریابی الکترونیکی در بستر استارت‌آپ‌های ملکی فراهم کرده است. استارت‌آپ‌های ملکی که سابقه فعالیتشان به بیش از پنج سال می‌رسد، یک حلقه واسط میان خریدار و فروشنده مسکن را در بستر فضای مجازی ایجاد کرده‌اند و اکنون زمان نقش‌آفرینی فراگیر این حلقه فرا رسیده است. اگر این فرصت از سوی استارت‌آپ‌های فعال در بازار مسکن مغتنم شمرده و به‌خوبی بهره‌برداری شود، می‌تواند از تشدید رکود معاملات ملکی چه آنچه در ماه‌های اخیر بر بازار حاکم بوده و چه رکود کرونایی هفته‌های اخیر که اضلاع بازار را تا مرز تعطیلی به عقب رانده است، جلوگیری کند.
با این حال نه‌تنها استارت‌آپ‌های ملکی از این فرصت طلایی استفاده نکرده‌اند، بلکه نسبت به آن غفلت هم داشته‌اند؛ غفلتی که موجب می‌شود این بازار بکر را از دست بدهند. ممکن است این پرسش برای بسیاری از فروشندگان بالقوه مسکن وجود داشته باشد که آیا جست‌وجوگری در بازار مسکن هنوز وجود دارد یا اینکه در شرایط تعطیلات کرونایی، میزان تقاضای خرید مسکن موقتا به صفر میل کرده است؟ تحقیقات میدانی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد حتما میزان تقاضا و جست‌وجوی مسکن صفر نشده است. اگرچه مراجعه فیزیکی به بنگاه‌ها به واسطه شیوع کرونا و تعطیلات این دفاتر صفر شده است، اما در محدوده فضای مجازی، آپارتمان‌هایی فایل شده که صاحبان آنها اعلام می‌کنند، آگهی‌های آنها «زنگ‌خور» دارد. همچنین آمار مشاهده آگهی‌های ملکی در موتورهای جست‌وجوی اینترنتی نشان می‌دهد جست‌وجوگری در بازار مسکن هنوز صفر نشده است. نکته قابل‌توجه این است که حجم تقاضای جست‌وجوگر مسکن نسبت به فروردین سال گذشته نه‌تنها کمتر نیست، بلکه به واسطه رکود و ثبات قیمتی شاید اندکی بیشتر هم باشد. منتها در سال گذشته این تقاضا در هنگام جست‌وجوی فیزیکی، عینی‌تر می‌نمود و ملموس‌تر بود. ماجرای رشد خفیف تقاضای جست‌وجو گر در بازار ملک نیز این است که در بازار مسکن فروردین دیگر انتظار «جهش قیمت مسکن» غالب نیست و بسیاری از متقاضیان انتظار دارند بتوانند با قیمت اسفندماه در این بازار خرید خود را انجام دهند. در واقع این دیدگاه در میان متقاضیان مسکن غالب شده که در شرایط رکود کرونایی، فروشندگان واقعی که به هر دلیل مستاصل بوده و ناگزیر به فروش آپارتمان خود هستند، بیش از پیش با خریداران راه می‌آیند و قیمت پیشنهادی آنها می‌تواند حتی افزایشی نسبت به قیمت‌های زمستانی مسکن نداشته باشد. در واقع تجربه نشان می‌دهد در بازاری با مختصات فعلی، فایل‌هایی که به اصطلاح واسطه‌های قدیمی ملکی «ارزنده» به‌شمار می‌آیند، کم نیستند. همین موضوع پای متقاضیان بالقوه مسکن را به جست‌وجو در سایت‌های اینترنتی و موتورهای جست‌وجوی ملکی باز کرده است.
با این وجود از آنجا که استارت‌آپ‌های ملکی دچار روزمرگی شده‌اند، به‌رغم تعداد زیاد آنها، فعالیت رقابتی خاصی برای گرفتن سهم بیشتری از بازار با یکدیگر انجام نمی‌دهند. مدت زیادی است که تقریبا همه این استارت‌آپ‌های فعال در بازار مسکن، یک شیوه عرضه الکترونیکی فایل‌های مسکن را در پیش گرفته‌اند که به‌صورت درج اطلاعات مکتوب درباره واحد و موقعیت مکانی و در بهترین حالت انتشار چند عکس از بنا است. البته اغلب این عکس‌ها تامین‌کننده نیاز جست‌وجوگران بازار مسکن نیست و به شکل ناقص منتشر می‌شود. به این ترتیب یک دید ناقص از ملک در اختیار متقاضی خرید قرار می‌گیرد که حتی ممکن است وی را به بازدید حضوری از ملک جذب نکند.
این روزمرگی و یکنواختی در بازاریابی رایج در بستر استارت‌آپ‌های ملکی موجب شده هم این کسب و کارها بازار بکر کنونی را از دست بدهند و هم فرصت خروج از رکود شدید معاملات مسکن در شرایط شیوع کرونا از دست برود.
پاشنه آشیل شیوه بازاریابی مرسوم در این موتورهای جست‌وجوی ملکی این است که امکان «بازدید مجازی» در آنها وجود ندارد. در واقع در گام اول باید شیوه عرضه تصاویر آپارتمان به بهترین و کامل‌ترین شکل ممکن تغییر کند و پس از جذب اولیه جست‌وجوگر، امکان بازدید مجازی و متحرک برای وی فراهم شود. این بازدید مجازی باید شامل تصویری از موقعیت معبر، نمای ساختمان، موقعیت مشاعات و موقعیت تمام قسمت‌های داخلی واحد مسکونی باشد تا بتواند انجام یک معامله را تا مرحله نهایی و گام آخر پشتیبانی کند و تا حدودی جایگزین بازدید حضوری از ملک شود. چنین رویه‌ای در حال‌حاضر به شکل فراگیر توسط استارت‌آپ‌های ملکی به‌کار گرفته نشده و شیوه‌های فعلی نسبتی با نیاز فوری تقاضای جست‌وجوگر مسکن به بازدید مجازی ندارد. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد شیوع کرونا می‌تواند فرصت مناسبی برای شروع برای این شکل تکامل یافته‌تر از فعالیت استارت‌آپ‌های ملکی باشد.
