میزبان جام‌جهانی برای معرفی فرهنگ خود چه کرده است؟
هنر در حاشیه مستطیل سبز
همان‌طور که مخاطبان از وقتی به فرودگاه بین‌المللی دوحه می‌رسند می‌توانند آثار هنری را همه‌جا به چشم ببینند؛ از مجسمه کاوس با «نام دروغ کوچک»، تا «شاهین» تام کلاسن و «خرس زردرنگ» اورس فیشر. از دیگر آثار شایان ذکر «قایق» اثر فرج دهام، هنرمند قطری، است که با ده متر بلندی در استادیوم الجنوب قرار گرفته و شکل آن ملهم از قایق‌های سنتی صید مروارید است. این آثار و بیش از یکصد اثر هنری دیگر از چندی پیش در فضاهای عمومی سراسر این کشور به نمایش در‌آمده‌اند و در‌صدد آن هستند که هنر را به بخشی از زندگی روزمره مردم تبدیل کنند. سارا فوریامه لالر، سرپرست برگزاری رویدادهای هنری در موزه‌های قطر، معتقد است تجربه و ارتباط برقرارکردن با عناصر هنر عمومی آسان است و هرکس تفسیر خودش را از آنها دارد. او می‌گوید: «ارائه این آثار شیوه خوبی برای تقویت گفت‌وگوی هنری در بخش‌های مختلف شهر است، به‌خصوص در مناطقی که هنر در آنها جایی ندارد. این کار مردم را به‌آسانی با هنر در ارتباط قرار می‌دهد.»
بزرگ‌ترین کاپ جام جهانی
حمد السویدی، هنرمند قطری، سه سال قبل به فکر ساخت بزرگ‌ترین کاپ سنگی برای جام جهانی افتاد. این کار دو سال زمان برد و چندی قبل به پایان رسید. این مرد بلندپرواز اگر چه خود در ساخت این سازه شخصا دست نداشته ولی سرانجام بانی ساخت بزرگ‌ترین کاپ جام جهانی شد. او می‌گوید وقتی به مجسمه‌سازی روی آورده است، دائما در فکر این بوده که چگونه می‌تواند برای کشورش کاری بکند که به جام جهانی هم مربوط باشد و بتواند قطر را در این رویداد جهانی درخشان‌تر جلوه دهد. این مجسمه از یک قطعه سنگ تراورتن به وزن پنج تن و به طول سه متر ساخته شده است. اما بعد از ساخته شدن جام، وزن آن به چهار تن و طولش به ۸/ ۲متر رسیده است.
مجسمه‌هایی از بزرگان فوتبال
جایگاه مجسمه‌ها و المان‌های شهری در رویدادی مانند جام جهانی در تلفیق با ورزشی مانند فوتبال به حدی است که کشور قطر از یک سال قبل از آغاز این مسابقات، منظره شهرهایش را به موزه هنری در فضای باز برای به نمایش درآوردن المان‌های شهری بدل کرده است. مجسمه پیروزی ماندگار انگلستان در جام‌جهانی ۱۹۶۶، مجسمه بابی مور کاپیتان تنها تیم انگلیس که قهرمان جام جهانی شد، مجسمه‌های ۳ بازیکن برنده در جام جهانی، مجسمه‌ای برای تجلیل از زنان فوتبالیست، مجسمه‌ای از ضربه سر زیدان به قفسه سینه مارکو ماتراتزی و مجسمه تیری آنری از جمله این آثار هستند.
دیوارنگاری
علاوه بر مجسمه‌هایی که در جای‌جای شهر دیده می‌شود، قطر خط ساحلی خود را با نقاشی‌های دیواری برای تماشاچیانی که به عنوان مسافر وارد این کشور کوچک عربی می‌شوند، تزیین کرده است. ساره کافود، نایب‌رئیس کمیته زیباسازی معابر و اماکن قطر، در این زمینه گفته است هدف آنها از این نقاشی‌های دیواری، ترکیب فرهنگ و میراث قطر با ورزش فوتبال و نمایش چهره‌ای زیبا از قطر به عنوان میزبان این رویداد مهم ورزشی است. حسن بهو، هنرمندی که نقاشی‌های دیواری را ترسیم کرده، نیز گفته است با ترسیم این نقاشی‌های دیواری توانسته است احساس شعف و غروری را که تمام عرب‌زبان‌ها به خاطر برگزاری جام جهانی در یک کشور عربی دارند منتقل کند و نیز با دادن چهره‌ای زیبا به دیوارهای شهر، شور، شادی و رنگ را بر این رویداد جهانی بیفزاید.
طراحی استادیوم‌ها
خلاقیت هنری را می‌توان در طراحی استادیوم‌های این دوره نیز دید. «الجنوب» یکی از ورزشگاه‌های قطر محسوب می‌شود که طراحی آن را شرکت «معماری زاها حدید» بر عهده داشته است و آن را به شکل نوعی قایق چوبی با بادبان‌های لچکی ساخته است. ورزشگاه «لوسیل» یکی دیگر از ورزشگاه‌هایی است که برای جام جهانی فوتبال قطر ساخته شده است. شرکت معماری «فاستر و شرکا» ورزشگاه «لوسیل» را به نحوی طراحی کرده است که شبیه یک فانوس یا بنایی کاسه‌ای‌شکل به نظر برسد. در طراحی هر دوی این ورزشگاه‌ها از خطوط منحنی، نقش و نگار، رنگ‌های متغیر و درخشش نور در بخش‌های تاریک ساختمان استفاده شده است. «ورزشگاه شهر آموزش» دیگر استادیومی است که برای این رویداد جهانی آماده شده است و معماران آن تلاش کرده‌اند نمای ورزشگاه را به نحوی طراحی کنند که نمایانگر الماسی در کویر باشد.
طراح ایرانی نماد
در جام جهانی به سنت هر دوره از عروسک‌ها برای بازاریابی و انتقال مفاهیم مختلف استفاده می‌شود. این عروسک‌ها نشان‌دهنده ویژگی‌های فرهنگی نماد کشور محل برگزاری بازی‌ها و همچنین شعار آن سال هستند. در همین راستا این روزها خیابان‌های قطر شاهد بنرها و تبلیغاتی است که عروسک شاد بازی‌های جام جهانی را به نمایش درآورده است؛ «لعیب» عروسکی است که با لباس عربی‌اش و به رسم علی بابا روی هوا می‌چرخد. این نماد اگرچه ظاهری عربی دارد اما برای ما ایرانی‌ها هم افتخارآمیز است زیرا هنرمندی از کشورمان آن را طراحی کرده است.
حسین اجاقی که بیش از ده‌ها طرح را در عرصه جهانی و بین‌المللی با کشورهای آسیایی، اروپایی و آمریکایی در عرصه‌های مهم اقتصادی با شرکت‌های معتبر در کشورهای مختلف انجام داده درباره این نماد و چگونگی انتخاب آن توضیح داده است: «فیفا حدود ۲سال پیش که طرح‌های جهانی من در کشورهای مختلف جهان را دیده بود به همراه ۲۰ طراح دیگر با ارسال ایمیلی از من هم درخواست کرد روی طرح نماد جام جهانی قطر کار کنم. در ابتدا قرار بود ۲هزار دلار به طراحان بدهد و بعد به برگزیده نهایی ۲۰هزار دلار، و ما هم شروع به کار کردیم.»
این هنرمند افزود: «برای طراحی اولیه یک شاهین به عنوان نماد قطر را انتخاب کردم و اتفاقا موفق شد به جمع سه طرح برتر برای نماد جام جهانی راه پیدا کند. قطر هیچ‌کدام از سه طرح را نپذیرفت و اعلام کرد قصد دارد نماد جام جهانی را خودش طراحی کند. تا اینکه امیر قطر وارد کار شد و نظر خود را در این باره داد و من ایمیلی جدید را دریافت کردم که نوشته بود: ما یک طرح داریم و می‌خواهیم برای نماد جام جهانی، شما روی آن کار کنید.»
اجاقی در ادامه گفت: برای طراحی نماد جام جهانی به میزبانی قطر من متوجه شدم آنها فقط یک ایده دارند که امیر قطر آن را داده. او می‌خواست از این رویداد استفاده کند و فرهنگ لباس کشورش را نشان بدهد. بعد من در مکاتبات با دفتر امیر قطر متوجه شدم او از طرح شاهین من خوشش آمده، اما ترجیح داده لباس کشورش (دشداشه) را تبلیغ کند. بعد من در قسمت پایین طرح از هنر‌های زنان قطری با حنا استفاده کردم. فیفا تاکید داشت طرح باید شلوغ‌تر باشد. در نهایت امیر قطر گفت شلوغی پایین طرح باعث می‌شود توجه از خود روسری سفید‌رنگ برداشته شود. البته من هم این را به فیفا گفته بودم، اما قبول نکردند و در نهایت وقتی امیر قطر این را گفت مورد قبول قرار گرفت.
