آنکتاد از احتمال رکود تجارت در نیمه اول ۲۰۲۳ خبر داد
کالاهای سبز؛ برگ برنده تجارت جهانی
دستاوردهای این گزارش گویای آن است که روزنه امید برای تجارت جهانی، تجارت «کالاهای سبز» بوده که به عملکرد قوی این بخش منجر شده است. بر این اساس تجارت این کالاها در طول سال گذشته رشد قوی را تجربه کرده است. کالاهای سبز که «کالاهای سازگار با محیط‌زیست» نیز نامیده می‌‌‌شوند، به محصولاتی اطلاق می‌شود که برای استفاده کمتر از منابع یا انتشار آلودگی کمتر نسبت به همتایان سنتی خود طراحی شده‌‌‌اند.
برخلاف روند نزولی تجارت جهانی، تجارت چنین کالاهایی در نیمه دوم سال گذشته حدود 4درصد رشد کرده و ارزش کل آن در 2022 به رکورد 9/ 1تریلیون دلار رسیده است که در مقایسه با 2021 بیش از 100میلیارد دلار افزایش نشان می‌دهد. در میان کالاهای سبز، وسایل نقلیه الکتریکی و هیبریدی (25درصد)، بسته‌‌‌بندی‌‌‌های غیر‌پلاستیکی (20درصد) و توربین‌‌‌های بادی (10 درصد) افزایش را ثبت کرده‌‌‌اند.
الساندرو نیکیتا، یکی از نویسندگان این گزارش، معتقد است که این اتفاق، خبری خوب برای سیاره زمین است، زیرا این کالاها کلید حفاظت از محیط‌زیست و مبارزه با تغییرات آب‌‌‌وهوایی به حساب می‌‌‌آیند. این خبر خوب تنها چند روز پس از انتشار آخرین گزارش آب‌‌‌وهوای سازمان ملل منتشر شده است. در این گزارش، دانشمندان «اخطار نهایی» را اعلام و تاکید کردند که افزایش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای سیاره زمین را در آستانه تغییرات غیرقابل برگشت قرار خواهد داد. آنکتاد در این گزارش پیش‌بینی می‌کند که با افزایش تلاش کشورها در راستای مبارزه با تغییرات آب‌‌‌وهوایی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای، صنایع سبز با رونق بیشتری مواجه شوند.
این نهاد بین‌المللی در گزارش اخیر خود در مورد فناوری و نوآوری در 2023 پیش‌بینی کرده است که بازار جهانی خودروهای برقی، انرژی خورشیدی و بادی، هیدروژن سبز و ده‌‌‌ها فناوری سبز دیگر تا 2030 به 1/ 2تریلیون دلار برسد؛ به طوری که این رقم چهاربرابر بیشتر از ارزش امروز این بازار محسوب می‌شود.
در حالی که واردات و صادرات کالاهای سبز در طول 2022 قوی بوده، تجارت بیشتر محصولات در نیمه دوم سال کاهش یافته و این رکود در سه‌ماه چهارم سال هم ادامه داشته است. براساس این گزارش، تجارت کالایی جهان به ارزش 25تریلیون دلار در 2022، با کاهش 3درصدی در سه‌ماه چهارم سال مواجه بوده است. اما تجارت خدمات تقریبا ثابت باقی بوده و در انتهای سال به 7تریلیون دلار رسیده است.
پیش‌بینی فعلی آنکتاد برای سه‌ماه اول 2023 نشان می‌دهد که تجارت کالایی جهان از نظر ارزش حدود یک‌‌درصد افزایش خواهد یافت. در همین حال، با تداوم افزایش تقاضا برای خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات و بهبود بخش‌‌‌های سفر و گردشگری، تجارت خدمات با حدود 3درصد افزایش مواجه خواهد شد. بخش تجهیزات حملونقل شاهد رشد 14درصدی تجارت در سه‌ماه چهارم سال 2022 بوده است. از طرفی، بخش انرژی بیشترین کاهش را در سه‌ماه چهارم سال 2022 داشته، به طوری که با 10درصد کاهش مواجه بوده، با این‌‌‌حال، این بخش همچنان رشد 24درصدی را برای کل سال ثبت کرده است.
چشمانداز تجارت در میان تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک و نگرانی‌ها در مورد تورم، افزایش قیمت کالاها به‌‌‌ویژه انرژی، غذا و فلزات، نرخ‌های بهره بالا و بدهی عمومی همچنان نامشخص است. تا 30 نوامبر 2022، بیش از نیمی از کشورهای کمتر توسعه‌‌‌یافته و سایر کشورهای کم‌‌‌درآمد در معرض خطر بوده یا در تنگنای مالی قرار داشته‌‌‌اند. این گزارش هشدار می‌دهد که سطوح رکورد کنونی بدهی جهانی، به همراه بالا رفتن نرخ‌های بهره، همچنان بر شرایط کلان اقتصادی بسیاری از کشورها تاثیر منفی خواهد گذاشت.
براساس این گزارش، رکود تجارت جهانی در سه‌ماه چهارم 2022 به‌شدت به کشورهای درحال توسعه ضربه زده، چراکه واردات و صادرات آنها در مقایسه با سه‌ماه قبل 6درصد کاهش یافته است. این سقوط، بیشتر به دلیل کاهش 7 درصدی صادرات اقتصادهای شرق آسیا اتفاق افتاده است. با این حال، اوضاع ممکن است در نیمه دوم سال رو به بهبود باشد. این امر، نشان‌‌‌دهنده عوامل مثبتی مانند تلاش برای جلوگیری از رکود اقتصادی در اتحادیه اروپا و ایالات‌متحده و کاهش ارزش دلار آمریکاست. دلار آمریکا در فاصله نوامبر 2022 و فوریه 2023 تقریبا 7درصد کاهش یافته است.
از آنجا که بیشتر مبادلات به دلار انجام می‌شود، دلار ضعیف‌‌‌تر سبب افزایش تقاضا برای کالاهای معامله‌‌‌شده می‌شود. نگرانی‌ها در مورد اختلال‌‌‌های زنجیره تامین جهانی و هزینه‌‌‌های حملونقل نیز تا حدی کاهش یافته است. شاخص نرخ حملونقل کانتینری شانگهای به سطح قبل از همه‌گیری بازگشته است. همچنین انتظار می‌رود این شاخص در طول 2023 پایین بماند. شاخص مدیران خرید چین نسبت به دسامبر 2022 بیش از 5واحد‌درصد افزایش یافته است که نشان‌‌‌دهنده فعالیت قوی در بخش تولید و خدمات است. به طور کلی، چشمانداز تجارت جهانی نامشخص است؛ اما انتظار می‌رود عوامل مثبت بتوانند روندهای منفی را جبران کنند.
