«دنیای‌اقتصاد» از چشمانداز تولید برق گزارش می‌دهد
وعده پایان خاموشی در ۱۴۰۲
اما به گفته کارشناسان، هزینه افزایش ظرفیت تولید به‌خصوص در نیروگاه‌‌‌های تجدیدپذیر برق بسیار بالاست، به همین دلیل قرار است بخش خصوصی، سرمایه‌گذار ساخت این نیروگاهها باشد. با وجود چنین ادعایی اما چشمانداز رسیدن به پایداری در تولید برق که ضامن پایداری روشنایی در بخش‌‌‌های خانگی، تجاری، صنعتی و کشاورزی است، هنوز مبهم است. مقامات توانیر در نشست خبری اخیر خود اعلام کرده‌اند که فعلا امکان عبور از قیمت‌گذاری دستوری وجود ندارد؛ موضوعی که به‌عنوان مهم‌ترین رکن نظام اقتصادی صنعت برق، در سالیان اخیر ضربه سختی به انگیزه سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به ساخت نیروگاه برق وارد کرده است. نکته‌‌‌ای که در گفته‌‌‌های مدیرعامل توانیر مشهود است، خروج آرام و کم‌‌‌خطر از قیمت‌گذاری دستوری در کنار کاهش تدریجی مطالبات معوق بخش خصوصی از دولت است تا به این طریق تعادل به صنعت برق برگردد.
وزارت نیرو و شرکت‌های توزیع برق و توانیر توانستند در سال‌جاری، با استفاده از ابزارهای تنبیهی و تشویقی و همچنین گفتمان‌‌‌سازی میان اقشار مختلف جامعه، مصرف برق را کاهش دهند. آرش کردی، مدیرعامل توانیر، برنامه تکلیفی کنترل مصرف برای سال ۱۴۰۲ را هوشمندسازی و قطعی از راه دور عنوان کرد. کردی اعلام کرده که بدهی وزارت نیرو و دولت به بانک و بخش خصوصی تسویه نشده و نارضایتی بخش خصوصی در این حوزه رفع و رجوع نشده است. آن‌طور که از اظهارات مقامات رسمی به نظر می‌رسد، دولت نیز موافق آزادسازی قیمت برق است؛ اما امکان اینکه قیمت برق را از حالت تکلیفی خارج کند ندارد. به همین دلیل مدیرعامل شرکت توانیر اعلام کرد که از سیستم پیک بحرانی برای کاهش مصرف انرژی استفاده شده است. طبق این سیستم و اصول و ضوابط در دنیا، کشورهایی که با بحران برق روبه‌رو هستند، قیمت برق را در زمان اوج بحران و پیک مصرف انرژی چند برابر افزایش می‌دهند تا مشترکان، برق کمتری مصرف کنند و به‌تدریج تعرفه برق برای آن دسته از افرادی که بیش از دوبرابر الگو یا بیشتر برق مصرف می‌کنند، افزایش تعرفه اعمال شود. این موضوع از این نظر اهمیت دارد که دولت و بخش خصوصی می‌‌‌توانند این میزان برق را صادر کنند تا بتوانند در زمان اوج مصرف از برخی کشورها برق وارد کنند و به‌جز این، موقعیت استراتژیک خود را در منطقه بهبود بخشند. وزارت نیرو امسال در چهار بخش برنامهریزی کرده که مشکلات برق ۱۴۰۰ تکرار نشود. این چهار بخش عبارتند از: «تولید و مصرف»، «مدیریت تقاضا»، «آمادگی شبکه» و «برنامهریزی».
آرش کردی در نشست خبری روز گذشته، در جمع خبرنگاران توضیح داد: ما باید مبادلات داشته و هم صادرات و هم واردات برق داشته باشیم. کشور ما انرژی‌خیز است، اما به لحاظ منابع و ظرفیت‌ها حدود سه‌ماه از سال دچار محدودیت‌هایی می‌‌‌شویم. صادرات برق برای کشور ما استراتژیک است و کشورهای دریافت‌‌‌کننده برق از ما انتظار دارند که به تعهدات خود پایبند بمانیم. ما بعد از سال ۱۴۰۰ روی موضوع صادرات تمرکز کردیم، قراردادها به نحوی تدوین شد که بر اثر صادرات نه شبکه دچار بحران شود و نه دچار تبعات حقوقی شویم. در زمان پیک مصرف هم سعی کردیم تعادل حفظ شود تا دچار مشکلات حقوقی نشویم، با همین رویه صادرات برق را تداوم می‌بخشیم.
کردی همچنین به افزایش ظرفیت نیروگاهها اشاره و بیان کرد: قرار نیست صنعت برق ما همواره بحران‌‌‌پذیر باشد، اضافه‌شدن ۳۵هزار مگاوات به نیروگاه‌‌‌های برقی، ما را به این سمت می‌برد که ناترازی را رفع کنیم. از ۳۵هزار مگاوات ۱۰هزار مگاوات از تجدیدپذیرها، ۱۵هزار مگاوات از دولت و ۱۰هزار مگاوات هم از صنایع تامین می‌شود.
وی آمارهای صادرات و واردات در دو روز گذشته را اعلام کرد و افزود: میزان واردات دو روز پیش، ۳۵۰مگاوات و رقم صادرات نیز هزار مگاوات بوده است. در سال گذشته صادرات دوبرابر واردات بود و امسال دوسوم تبادلات برقی ما صادرات بوده، میزان واردات نیز به یک‌سوم خواهد رسید.
ظرفیت صادرات نیز متغیر است و در زمان اوج مصرف تا ۱۵۰۰مگاوات تغییر می‌کند. کردی میزان بدهی به بخش خصوصی را حدود ۴۰هزار میلیارد تومان اعلام کرد و توضیح داد که علت ناترازی ناشی از فروش تکلیفی و قیمت‌گذاری تکلیفی است. مدیر عامل شرکت توانیر ابراز امیدواری کرد که با ابزارهایی نظیر اوراق سلف و افزایش تدریجی تعرفه بتوانیم حجم بدهی‌‌‌ها را کاهش دهیم. او همچنین با اشاره به تغییر تدریجی قیمت‌گذاری بیان کرد: برنامه ما این است که به صورت تدریجی به سمت اخذ قیمت تمام‌شده گام برداریم. البته این اقدام به صورتی انجام می‌شود که به اقشار نیازمند یارانه فشار وارد نشود. بر این اساس دولت هم آیین‌‌‌نامه‌‌‌ای را ابلاغ و مصوب کرد که خود دولت مابه‌‌‌التفاوت قیمت تمام‌شده و تکلیفی را به عنوان بدهی می‌‌‌پردازد. اقدام دیگر ما این است که معاملات برق را در بورس انجام دهیم و در این صورت تغییرات عمده‌‌‌ای خواهیم داشت. این مقام مسوول با اشاره به اینکه ۸۰درصد معاملات برق در بازار آزاد انجام می‌شود، افزود: تاکنون الزام داشتیم بالای ۵مگاوات در بورس عرضه شود؛ اکنون این روال مطرح است که ۲مگاوات دیگر هم وارد بورس شود. قصد داریم به صورت تدریجی به سمت تعادل قیمت برویم. مرحله اول بدون لحاظ‌کردن سوخت است.
وی بیان کرد: امسال با توجه به شرایط تامین انرژی در دنیا برخی کشورها تعرفه پیک بحرانی تعریف کردند، به طوری که قیمت برق را ۱۰برابر شرایط عادی افزایش دادند. پیرو بحران سوخت در اروپا و خشکسالی، گزارش‌های متعددی در خصوص مدیریت مصرف بر پایه قیمت اعلام شده است. در سال‌جاری در ایران از ۳۹میلیون قبض صادرشده ۷/ ۱۶میلیون مشترک مشمول تشویق شدند که رقم آن ۸۰۰میلیارد تومان بوده است. در روز پیک مصرف ۱۱۸۰مگاوات مدیریت مصرف داشتیم. مدیرعامل توانیر با بیان اینکه امسال در بخش تولید رکورد داشتیم، گفت: رکورد تولید سال ۸۹، ۴۸۰۰مگاوات بود. امسال برنامهریزی شد که تا پایان شهریور ۶هزار مگاوات وارد مدار شود که ۴۸۰۰مگاوات برای زمان پیک محقق شد، همچنین ۱۰۱۳مگاوات طرح ارتقای نیروگاه‌‌‌های موجود را داشتیم. وی با اشاره به تعمیرات نیروگاهی بیان کرد: بنا بر این بود که تا پایان اردیبهشت ۱۳هزار مگاوات تعمیرات انجام شود. برنامهریزی شد که برای زمان اوج مصرف سوخت ذخیره‌‌‌سازی شود، به‌رغم اینکه ورودی آب برای برق‌‌‌آبی‌‌‌ها ۴درصد کاهش یافت؛ ولی مدیریت کردیم که با کمبود مواجه نشویم. وی با بیان اینکه در بخش عمومی و اداری ۳۳درصد کاهش مصرف را شاهد بودیم، گفت: در سال‌جاری هیچ یک از رله‌‌‌ها دچار قطعی نشدند و این نشان‌دهنده پایداری تامین شبکه برق است. مدیرعامل شرکت توانیر با بیان اینکه برنامهریزی شده است تا پایان دولت ۱۰هزار مگاوات نیروگاه توسط صنایع احداث شود، گفت: پیش‌بینی شده است که تا تابستان ۱۴۰۲ بالغ بر ۱۵۰۰مگاوات نیروگاه جدید توسط صنایع به مدار بهرهبرداری وارد شود که این نیروگاهها، مخصوص خود صنایع برای تامین برق خواهد بود. حداقل به صورت خوش‌بینانه ۴۵ تا ۵۰درصد شدت مصرف انرژی در صنایع ما بالاتر از دیگر نقاط دنیاست و با توجه به اینکه صنایع کشور ۳۶درصد از انرژی را مصرف می‌کنند، در صورت نوسازی صنایع و به‌‌‌سازی آنها در بخش مصرف انرژی، می‌‌‌توانیم تا ۱۰هزارمگاوات از مصرف برق صنایع کاهش دهیم. همچنین بخش خصوصی قرار است ۱۰هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر برق بسازد. ناترازی برق در سال گذشته حدود ۱۵هزار مگاوات بود که این رقم امسال حدود ۳۱درصد کاهش پیدا کرد و به حدود ۱۰هزار مگاوات رسید. البته این میزان ناترازی هم به صورت هوشمندانه مدیریت شد. کردی با بیان اینکه از برنامه افزایش ۶هزار مگاواتی که وزیر نیرو قول داده بود، تاکنون حدود ۴۸۰۰مگاوات به مدار بهرهبرداری آمده است، اضافه کرد: تا پایان شهریورماه قطعا این رقم به ۵۸۰۰مگاوات می‌رسد و برنامه افزایش ۶هزار مگاواتی ظرفیت تولید، در نیمه سال محقق خواهد شد. او همچنین به مشکلات رمزارزها گریزی زد و یادآوری کرد: تولیدات رمزارز نسبت به سال گذشته کاهش نیافته؛ اما با ادامه‌دار شدن کشف و ضبط تولیدات غیرمجاز رمزارز، تولیدکنندگان غیرمجاز نسبت به گذشته پراکنده شده‌اند. برآورد کارشناسان این است که حدود ۱۲۰۰ تا ۱۴۰۰مگاوات از مصرف برق پیک، برای تولیدکنندگان غیرمجاز رمزارز بوده است و اعتقاد داریم که با هوشمندسازی کنتورها، جلوی مصارف غیرمجاز، از جمله تولیدات غیرمجاز رمزارز تا حد زیادی گرفته می‌شود.
