براساس آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در دوره زمانی مورد بررسی ۵۶ هزار و ۱۴۲ طرح با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۹۹ درصد در کشور ثبت شده است که از میزان ۳۵ هزار و ۹۲۱ فقره طرح به صنایع متوسط و بعضا کوچک اختصاص داشته و سهم صنایع کوچک برابر ۱۴ هزار و ۴۸۸ فقره است. اجرای طرح ابطال جوازهای تاسیس صادره که تا پایان اسفند ۹۲ از پیشرفت فیزیکی صفر برخوردار بودند عمده دلیلی است که موجب شده تا بخشی از جوازهای صادره برای این گروه ابطال شود. این امر کاهش تعداد طرح‌های نیمه ‌تمام صنعتی کوچک را به همراه داشته است. سال گذشته وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای ساماندهی جوازهای تاسیس صادره دو دستورالعمل را در دستور کار خود قرار داد.

حذف طرح‌‌هایی که در طول یک سال پیشرفت فیزیکی نداشته‌اند. اولین گام این وزارتخانه در راستای ساماندهی جوازهای تاسیس محسوب می‌شد و در دومین گام این وزارتخانه حذف ثبت برند را برای طرح‌هایی که تنها به دریافت جواز اکتفا می‌کنند، مدنظر قرار داد؛ دو دستور العملی که اجرایی کردن آنها موجب شد تا طرح‌های متوسط جایگزین طرح‌های نیمه تمام کوچک شوند. اختصاص بیشترین سهم نیمه ‌تمام‌ها به صنایع کوچک و متوسط در حالی رخ داده است که با توجه به شرایط کنونی این دسته از صنایع می‌توانند یکی از راهکارهای گریز از تحریم‌‌های جدید باشد؛ طرح‌هایی که همچنان مورد توجه سرمایه‌گذاران خارجی قرار دارد و می‌توانند برای سرمایه‌گذاران جذاب محسوب شوند؛ با این شرایط وزارت صنعت، معدن و تجارت باید راهکاری برای رونق این طرح درنظر گیرد تا به این طریق شاهد هدر رفت سرمایه در این صنایع نباشیم.

وضعیت نیمه‌تمام‌ها

آمار اعلام شده بیانگر آن است که از مجموع ۵۶ هزار و ۱۴۲ فقره طرح نیمه ‌تمام صنعتی با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۹۹ درصد، ۳۵ هزار و ۵۷۲ فقره به طرح‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد اختصاص دارد. در این‌خصوص می‌توان به وجود ۱۰ هزار و ۱۳۶ فقره طرح به صنایع ۱۰ نفر کارکن و کمتر و ۲۲ هزار و ۵۰۹ فقره طرح به صنایع با اشتغال‌زایی ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن اشاره کرد.

سهم طرح‌هایی با اشتغال‌زایی ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز که از پیشرفت صفر تا ۲۰ درصد برخوردار هستند نیز برابر با ۱۶۵۲ طرح برآورد شده است. همچنین طرح‌های با ۱۰۰ نفر و بیشتر کارکن نیز سهم ۱۲۷۵ را ثبت کرده‌اند. ارزیابی آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت همچنین نشان ‌‌دهنده آن است که در مدت زمان مورد بررسی بیشترین طرح‌‌های در دست اجرا به طرح‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ ‌درصد اختصاص داشته است. طرح‌‌‌هایی مذکور به دلیل در نظر نگرفتن توجیه ‌‌پذیری، در همان مرحله اولیه به حال خود رها می‌شوند و با وجود در نظر گرفتن راهکار‌های بسیار برای تکمیل آنها، به دلیل اینکه بخش قابل توجهی از این طرح‌‌‌‌ها فاقد توجیه اقتصادی هستند، شاهد پیشرفتی در روند تکمیل‌شان نبوده‌ایم. از سوی دیگر، براساس آمار اعلام شده برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی صفر تا ۲۰ درصد اشتغال‌زایی ۹۷۵ هزار و ۷۴۷ نفری پیش‌‌بینی شده و سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز بیش از ۵ میلیون و ۵۰۹ هزار میلیارد ریال است.

اما برای طرح‌‌های با پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۴۰ درصد نیز در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۴ هزار و ۵۳۳ فقره طرح نیمه تمام ثبت شده است. براساس آمار اعلام شده می‌توان گفت در این گروه نیز طرح‌های ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن بیشترین طرح نیمه‌ تمام را به خود اختصاص داده‌اند، مجموع طرح‌‌های نیمه تمام این بخش برابر با ۳ هزار و ۱۰۱ فقره است. با توجه به آمار اعلام شده می‌توان گفت برای صنایع کوچک با اشتغال ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز ۷۷۷ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۴۰ درصد درکشور وجود دارد. آمار اعلام شده همچنین بیانگر آن است که طرح‌‌های در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با ۳۳۹ فقره طرح است، همچنین برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۳۱۶ فقره طرح در دست اجرا است. آمار اعلام شده حکایت از آن دارد که برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۲۰ تا ۴۰ درصد، اشتغال‌‌زایی ۱۶۳ هزار و ۴۰۱ نفری پیش‌بینی شده و سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز بیش از ۴۹۹ هزار میلیارد ریال است.

سومین گروه مورد بررسی نیز به طرح‌‌‌های با پیشرفت فیزیکی ۴۰ تا ۶۰ درصد اختصاص دارد. براساس ارزیابی‌‌‌های صورت گرفته مجموع طرح‌‌‌های نیمه تمام این گروه برابر ۴ هزار و ۵۸۹ فقره است. برای این گروه نیز بخش ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن بیشترین طرح‌‌های نیمه‌‌تمام را به خود اختصاص داده‌ است؛ سهم این بخش برابر با ۲ هزار و ۹۷۲ فقره طرح است. اما برای صنایع کوچک با اشتغال ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز ۱۰۰۷ فقره طرح در دست اجرا است، طرح‌هایی که بین ۴۰ تا ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته‌اند.

همچنین طرح‌‌های در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر ۳۲۹ فقره طرح است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۲۸۱ فقره طرح در دست اجرا است. با توجه به آمار اعلام شده برای طرح‌‌‌های با پیشرفت فیزیکی ۴۰ تا ۶۰ درصد اشتغال‌‌زایی ۲۰۸ هزار و ۴۳۶ نفری پیش‌بینی شده است و سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز حدود ۹۱۱ هزار میلیارد ریال است.

همچنین آمار اعلام شده بیانگر آن است که برای طرح‌های با ۶۰ تا ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی در مجموع ۷ هزار و ۲۸۰ فقره طرح به ثبت رسیده که طرح‌‌‌های نیمه ‌تمام اعلام شده برای این بخش نیز در گروه ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن بیشترین طرح‌‌های نیمه ‌تمام قرار گرفته‌اند. مجموع طرح‌های نیمه ‌‌تمام این بخش برابر ۴ هزار و ۶۰۸ فقره طرح است. اما برای صنایع کوچک با اشتغال ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز هزار و ۷۳۵ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی ۶۰ تا ۸۰ درصد در کشور وجود دارد. طرح‌‌‌‌های در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با ۵۴۵ فقره طرح است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۳۹۲ فقره طرح در دست اجرا است. از سوی دیگر برای طرح‌های با پیشرفت فیزیکی ۶۰ تا ۸۰ درصد اشتغال‌‌ زایی ۱۷۲ هزار و ۱۷۶ نفری پیش‌بینی شده است. سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز نزدیک به ۶۰۰ هزار میلیارد ریال است.

ارزیابی‌های صورت گرفته همچنین بیانگر آن است که در مدت زمان مورد بررسی برای طرح‌‌های با پیشرفت فیزیکی ۸۰ تا ۹۹ درصد در مجموع ۴ هزار و ۱۶۸ فقره طرح به ثبت رسیده که بیشترین طرح‌‌‌‌های نیمه‌‌ تمام اعلام شده برای این بخش نیز در گروه ۱۰ تا ۵۰ نفر کارکن قرار دارد، مجموع طرح‌‌‌های نیمه‌ تمام این بخش برابر ۲ هزار و ۷۳۱ فقره طرح است. اما برای گروه ۱۰ نفر کارکن و کمتر نیز ۸۳۳ فقره طرح در دست اجرا با پیشرفت فیزیکی ۸۰ تا ۹۹ درصد در کشور وجود دارد. طرح‌های در دست اجرای ثبت شده برای ۵۰ تا ۱۰۰ نفر کارکن نیز برابر با ۳۳۲ فقره طرح است، اما برای صنایع بزرگ با ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر نیز در حال حاضر ۲۷۲ فقره طرح در دست اجرا است. با توجه به آمار اعلام شده در صورت تکمیل طرح‌‌های مذکور شاهد اشتغال‌زایی ۲۵۱ هزار و ۱۵۳ نفری در کشور خواهیم بود؛ سرمایه در نظر گرفته شده برای این گروه نیز بالغ بر ۷۸۱ هزار میلیارد ریال است.