افزایش ترک تحصیل در ایران با رشد نرخ فقر
ارتباط معناداری بین دستمزد و فقر وجود دارد. در شرایطی که تورم روند صعودی دارد و بسیاری از کارگران برای تامین معاش خود مجبور به اشتغال در چند شغل هستند، مشاهده می‌کنیم که فقر هم روند صعودی داشته است، چراکه قدرت خرید مردم کاهش یافته است. گزارش چند ماه اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که نرخ فقر در سال ۱۴۰۲با افزایش ۰.۴واحد درصدی نسبت به سال ۱۴۰۱، به ۳۰.۱درصد رسیده است. این به معنای آن است که در سال گذشته یک‌سوم از ایرانیان توانایی برآورده کردن نیازهای اساسی خود را نداشتند. نکته قابل توجه این است که در ۵ سال گذشته نرخ فقر ۳۰درصدی تثبیت شده و پیش‌بینی می‌شود که در سال ۱۴۰۳ نیز در همین سطح باقی بماند. به عبارت دیگر با آنکه رشد اقتصادی یکی از اصلی‌ترین پادزهرهای رشد فقر در یک اقتصاد است، نرخ فقر در ایران در حالی افزایش یافته که اقتصاد کشور در سال ۱۴۰۲ رشد ۴.۵درصدی را تجربه کرده است. یکی از مشکلاتی که در فقر رخ می‌دهد ترکتحصیل است، چرا که یا خانواده‌ها توانایی هزینه برای آموزش ندارند یا به‌اجبار این گروه در دسته کودکان کار قرار می‌گیرند.
علی‌حسین شهریور، دبیرکل خانه تعاونگران، با اشاره به اینکه فقر و ترک تحصیل ارتباطی تنگاتنگ با هم دارند می‌گوید: داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱در مقاطع تحصیلی مختلف ۹۲۹هزار و ۷۹۸نفر از تحصیل بازماندند. او ادامه داد: سال گذشته، ۱۵تا ۱۷ساله‌ها بیشترین تعداد بازماندگی از تحصیل را داشتند.
روند افزایشی آمار بازماندگان از تحصیل در ایران ادامه دارد. در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی آمده است که سال ۱۳۹۹حدود ۷۰درصد کودکان بازمانده از تحصیل در دهک‌های یک تا پنج قرار داشتند. بنابراین، فقر و ترکتحصیل دو پدیده‌ای هستند که به شدت با هم مرتبط‌اند. در واقع، فقر یکی از مهم‌ترین دلایل ترکتحصیل به ویژه در مناطق محروم است. او با طرح این سوال که چرا فقر باعث ترکتحصیل می‌شود، می‌گوید: خانواده‌های فقیر اغلب قادر به تامین هزینه‌های تحصیل فرزندان خود نیستند. این هزینه‌ها شامل شهریه، هزینه‌های تحصیلی، هزینه‌های رفت‌وآمد، هزینه‌های تهیه لوازم‌التحریر و... می‌شود. در خانواده‌های فقیر، کودکان اغلب مجبورند برای کمک به تامین مخارج خانواده به کار مشغول شوند و از تحصیل باز بمانند. شهریور ادامه داد: تغذیه نامناسب و سوء‌تغذیه می‌تواند بر توانایی یادگیری کودکان تاثیر منفی گذاشته و باعث افت تحصیلی و در نهایت ترک تحصیل شود. در مناطق محروم و فقیرنشین، امکانات آموزشی اغلب نامناسب و ناکافی است و همین امر باعث کاهش انگیزه تحصیل در دانش‌آموزان می‌شود.
او در توضیح اینکه پیامدهای ترک تحصیل ناشی از فقر چیست، گفت: ترکتحصیل به معنای محروم شدن افراد از آموزش‌های لازم برای زندگی در جامعه است و در نتیجه منجر به افزایش نرخ بی‌سوادی می‌شود. ترکتحصیل باعث افزایش نابرابری اجتماعی و اقتصادی می‌شود و چرخه فقر را تقویت می‌کند. نیروی کار کم‌سواد و کم‌مهارت، مانعی برای رشد اقتصادی و توسعه کشور است. ترکتحصیل می‌تواند منجر به بروز مشکلات اجتماعی مانند افزایش جرم و جنایت، اعتیاد و بی‌نظمی اجتماعی شود.
دبیرکل خانه تعاونگران درباره اینکه راهکارهای مقابله با ترک تحصیل ناشی از فقر چیست، افزود: ارائه کمک‌های مالی به خانواده‌های فقیر برای تامین هزینه‌های تحصیل فرزندانشان، تامین تغذیه مناسب برای دانش‌آموزان به‌ویژه در مناطق محروم، توسعه و بهبود کیفیت و کمیت امکانات آموزشی در مناطق محروم، ایجاد برنامه‌های حمایتی از دانش‌آموزان در معرض خطر ترکتحصیل ازجمله ارائه خدمات مشاوره‌ای، روان‌شناسی و آموزشی به این دانش‌آموزان، ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب برای فارغ‌التحصیلان می‌تواند انگیزه تحصیل را در دانش‌آموزان افزایش دهد. در‌عین‌حال باید گفت که مبارزه با فقر و ترک تحصیل نیازمند یک رویکرد جامع و چندجانبه است که در آن همه دستگاه‌های دولتی، سازمان‌های غیردولتی و جامعه مدنی مشارکت داشته باشند.
