باید صندوق توسعه ملی را به صندوق ثروت ملی تبدیل کنیم
مهدی غضنفری در همایش ملی اقتصاد هوشمند و توسعه مالی، با بیان اینکه دانش حکمرانی ما برای اداره صندوق در بین مقامات نقص داشته و از این بابت صندوق آسیب‌هایی دیده است، گفت: به طور معمول کشورهای نفت‌خیز از منابع نفتی و سایر کشورها از دیگر منابع خود توانسته‌اند صندوق ثروت ملی تاسیس کنند که برخی کشورها این منابع را در بودجه جاری، برخی در بخش توسعه و برخی نیز برای نسل‌های آتی حفظ می‌کنند؛ صندوق توسعه ملی در کشور ما طبق اساسنامه، با کارکرد توسعه‌ای و صیانتی تعریف شده ولی در عمل کمتر این‌چنین بوده و بیشتر در جهت تثبیت بودجه استفاده شده است.
غضنفری با تاکید بر اینکه منابع وجوه صندوق باید نزد عموم مردم علنی باشد، گفت: رویکرد کلی نسبت به برداشت از صندوق ثروت ملی و هزینه‌کرد دولت از آن، باید نزد مردم مشخص باشد؛ به نظر من هیچ دلیلی بر محرمانه بودن منابع صندوق وجود نداشته و مردم ذی‌نفعان اصلی صندوق هستند و با اطلاع‌رسانی از سوی ما می‌توانند بهتر درک کنند صندوق توسعه ملی در چه موقعیتی قرار دارد و چگونه اداره می‌شود. رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی با اشاره به اصل ۱۲ اصول سانتیاگو، افزود: طبق این اصل، صورت‌های مالی باید به صورت سالانه و مستمر مطابق با استانداردهای پذیرفته‌شده ملی و بین‌المللی باشد که صندوق از این ناحیه آسیب زیادی دیده و طی چندین جلسه با سازمان حسابرسی نیز نتیجه‌ای حاصل نشده است؛ در حالی که بعضا منابع ارزی صندوق کم شود ولی نظام حسابرسی ما، برای صندوق سود ریالی نشان می‌دهد؛ چنین رویکردی اوج ناهوشمندی حسابرسی است.
غضنفری با اعلام اینکه فصل مهمی از اصول سانتیاگو به سرمایه‌گذاری صندوق‌ها اختصاص دارد، ادامه داد: طبق اصل ۱۸ نیز سیاست سرمایه‌گذاری صندوق IPC باید واضح و مطابق با اهداف تعریف‌شده، میزان تحمل ریسک و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری آن توسط مالک یا گردانندگان صندوق باشد؛ پس در حوزه حکمرانی صندوق‌ها یک منشور حکمرانی وجود دارد و بهتر است برای کسب هوشمندی لازم و مشخص به آن توجه کنیم. وی با بیان اینکه باید صندوق توسعه ملی را به صندوق ثروت ملی تبدیل کنیم، افزود: امیدوارم این مفهوم برای کسانی که برنامه هفتم توسعه را تدوین می‌کنند به درستی تبیین شود که طبق اساسنامه ممکن است به همه اهداف نرسیم، یعنی هوشمندی لازم شکل نگیرد؛ بنابراین مجبوریم برای تبدیل صندوق توسعه ملی به صندوق ثروت ملی، برخی اصلاحات قانونی را انجام دهیم.
رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی با تاکید بر ورود کلیه درآمدهای نفتی و گازی کشور به صندوق و تزریق سود حاصل از سرمایه‌گذاری این منابع به بودجه، افزود: هم‌اکنون سه مفهوم اصلی در کشور دچار اختلاط معانی شده و موجب ناهوشمندی در حکمرانی صندوق شده است که اولین آنها تفاوت میان مفهوم سرمایه و ثروت است؛ در چهل سال گذشته سرمایه با ثروت اشتباه گرفته شده و از نفت به عنوان ثروت یاد شده و همه آن صرف بودجه شده و مازاد آن به صندوق رفته و دولت‌ها هر زمان که نیاز داشته‌اند از آن برداشت کرده‌اند، درحالی‌که نفت سرمایه است نه ثروت و هیچ‌کسی از سرمایه برای مخارج خود استفاده نمی‌کند، بلکه از سود سرمایه‌گذاری آن استفاده می‌کند.
چنانچه این قاعده مهم طی ۱۰ سال گذشته در صندوق اجرا می‌شد، هم‌اکنون یک صندوق یک‌هزارمیلیارد دلاری داشتیم نه یک صندوق ۱۵۰میلیارد دلاری. او با تاکید بر تبیین دقیق تفاوت بین سرمایه و ثروت در بین مقامات کشور، اظهار کرد: صندوق توسعه ملی آمادگی دارد در صورت واریز کل درآمدهای نفت و گاز به این بخش، فقط از طریق سرمایه‌گذاری، عددی برابر با متوسط ۱۰ سال گذشته بودجه کشور را تامین می‌کند؛ پس لازم نیست منابع نفتی مستقیم وارد بودجه شود و این اولین مفهومی است که باید در حکمرانی هوشمند اجرا شود. غضنفری در ادامه با اشاره به مشکل صندوق توسعه ملی با سازمان حسابرسی بر سر مالیات منابع ریالی صندوق، اظهار کرد: صندوق توسعه ملی، طبق قانون مجلس مبنی بر تبدیل ۲ تا ۱۰درصد از منابع صندوق به ریال، حدود ۹میلیارد دلار منابع صندوق را به ریال تبدیل کرده است که هم‌اکنون در صورت تبدیل این مبلغ به دلار با کاهش ارزش ۸میلیارد دلاری منابع صندوق روبه‌رو می‌شویم؛ ولی چگونه است که سیستم حسابرسی هر سال صندوق را سودده نشان می‌دهد؟
ریالی که پرداخت شده ۲۴درصد سود نشان می‌دهد و باید مالیات آن پرداخت شود؛ یعنی صندوق هر سال بابت ضرر خود مالیات نیز پرداخت می‌کند، چرا که با واحد ریال سود نشان می‌دهد، ولی با واحد ارز ضرر است و با این طرز فکر، صندوق هر سال در حال کوچک‌تر شدن است. وی با بیان اینکه ما صندوق ارزی هستیم و سازمان حسابرسی باید سود و زیان ما را باید براساس واحد ارزی تعیین کند، گفت: این سیسیتم حسابرسی به‌هیچ‌وجه هوشمند نبوده و با این نظام حسابرسی به بن‌بست می‌خوریم؛ بنابراین در ابتدا باید مفاهیم هوشمند شود بعد مکانیزه و دیجیتال شود، چرا که با مفاهیم ناهوشمند فقط سرعت شکست را بالاتر می‌بریم.
غضنفری با بیان اینکه هوشمند‌سازی از طریق داده‌ها حاصل می‌شود، و ما در حکمرانی اقتصادی به‌شدت نیازمند بازتعریف مفاهیم اقتصادی قبل از هوشمند‌سازی ابزارها هستیم، اظهار کرد: هم‌اکنون با فریب نام مقدس تولید، از صندوق تسهیلات می‌گیرند و پس نمی‌دهند که این ضد توسعه است و باید از آن جلوگیری شود.
وی با تاکید بر اینکه صندوق باید هر سال بزرگ‌تر شود، گفت: اگر صندوق کوچک شود ما هیچ چیز برای نسل بعد نگذاشته‌ایم و کسانی که هیچ‌چیز برای نسل بعد نگذاشته‌اند نباید ادعا کنند هوشمند هستند؛ این در حالی است که برخی نمایندگان اصرار بر دریافت منابع صندوق بدون در نظر گرفتن مطالعات امکان‌سنجی مالی آن هستند؛ بدون شک ۵ سال بعد در زمان بازپراخت و وقتی پروژه مزبور در بازپرداخت اقساط ناتوان و درمانده می‌شود، هیچ‌یک از این نمایندگان محترم به صندوق تشریف نمی‌آورند تا بگویند صندوق چگونه منابعی را که با اصرار آنها داده است پس بگیرد که این هم یک نوع ناهوشمندی است.
