«دنیای اقتصاد» راهکار خروج از شرایط بحرانی کووید- ۱۹ را بررسی کرد
«نه» به تعطیلی کرونایی
راهکار ارائه‌شده کارشناسان، استفاده از تجارب کشورهای موفق در مهار این پاندمی است. این راهکار شامل دو قسمت است. در گام نخست باید همزمان «نرخ بازتولید بیماری کرونا» کاهش یابد و «آمار سرانه مرگ روزانه» نیز در سطح پایین کنترل شود. این موضوع از طریق کنترل ضربتی نرخ ابتلا به‌واسطه اعمال تعطیلی فراگیر کاهش می‌یابد. در فاز دوم شامل بازگشت محتاطانه به ازسرگیری فعالیت‌هاست. همچنین به این موضوع اشاره شده بود که خروج موفقیت‌آمیز از بحران به دو محور وابسته است: نخست، تهیه و توزیع سریع واکسن باکیفیت و دوم، جلوگیری از آغاز موج جدید بیماری تا تکمیل واکسیناسیون عمومی. اجرای محور دوم، رصد وضع موجود و کنترل شرایط از طریق اجرای سیاست‌های منطقه‌ای، کلید حفظ دستاوردهای اخیر تا تکمیل واکسیناسیون است. یکی از کشورهایی که توانسته به وضعیت قابل کنترلی در همه‌گیری کرونا برسد، ترکیه است. این کشور با تعطیلی سه‌هفته‌ای و اعمال محدودیت‌های سخت‌گیرانه توانست آمارهای مبتلایان و فوتی‌ها را تا حد قابل قبولی کاهش دهد.
5 شاهد وضعیت سیاه کرونا
بررسی آمارهای رسمی از تداوم وضعیت سیاه و فوق‌العاده کرونایی در کشور حکایت دارد. بنا بر تحلیل‌های رسمی، در دومین ماه از فصل تابستان، در شاخص‌های پایش وضعیت کرونا شاهد رکوردهای جدیدی از این پاندمی هستیم. مورد اول در این خصوص وضعیت بیماران بدحال کرونایی است. بنابر آمارهای رسمی، این شاخص از 13 مرداد تا روز گذشته، هر روز رکوردهای خود را افزایش داده، به نحوی که روز گذشته به میزان 6 هزار و 749 مورد رسیده است که از زمان شروع پاندمی در کشور بی‌سابقه بوده است. مورد دوم، وضعیت افراد بستری‌شده در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است. تحلیل آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در این شاخص، در ماه جاری بیشترین میزان بستری‌شدگان ثبت شده، به نحوی که در سه روز هجدم، دوازدهم و نوزدهم مرداد بیشترین آمارهای این شاخص برآورد شده است. روز دوشنبه هفته جاری با ثبت 5هزار و 81 مورد رکورد بستری‌شدگان زده شد. مورد سوم، نسبت مبتلایان به آزمایش‌های روزانه است. در این شاخص نیز در ماه جاری شاهد ثبت بیشترین درصد مبتلایان بودیم، به نحوی که در دوازدهمین روز از مردادماه با ثبت نسبت 6/ 64 درصد، بیشترین میزان این شاخص ثبت شد. مورد چهارم قابل ذکر در این خصوص، فوتی‌های روزانه است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد که به‌ترتیب در روزهای هجدهم، هفدهم و نوزدهم مرداد بیشترین فوتی‌های روزانه ثبت شد. در روز دوشنبه هفته جاری 588 نفر بر اثر کرونا جان خود را از دست دادند که این میزان از فوتی‌های روزانه بیشترین میزان از ابتدای شیوع این همه‌گیری بوده است. در نهایت، مورد آخر وضعیت مبتلایان روزانه است که در بیشتر روزهای این ماه، میزان مبتلایان روزانه رکوردهای جدیدی زد، به نحوی که روز دوشنبه با ثبت 40 هزار و 808 مورد شاهد بیشترین آمار این شاخص از زمان ارائه آمارهای رسمی بودیم. بنابراین از این جهت که سرایت و میزان مرگ و میر گونه جهش‌یافته کرونا موسوم به دلتا از گونه‌های قبلی بیشتر است، عبور از وضعیت کنونی در کشور نیازمند تصمیم‌گیری فوری، انجام اقدامات موثر و استفاده سیاستگذار از تجارب کشورهای موفق در این زمینه است.
رد پیشنهاد وزیر
در حالی که تحلیل آمارهای رسمی از وضعیت غیرقابل کنترل و آمارهای بالای مرگ و میر ناشی از این پاندمی در کشور حکایت دارد و کارشناسان اقتصادی بارها در مورد این وضعیت و پیامدهای تداوم آن هشدار داده‌اند، به گفته کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت با پیشنهاد وزیر بهداشت مبنی بر تعطیلی دوهفتهای، در ستاد کرونا موافقت نشد. علاوه بر این، در این ستاد در خصوص تعطیلی دوهفتهای فراگیر حتی رای‌گیری و رای‌شماری نیز صورت نگرفته است. روح‌الله جمعه‌ای، مشاور وزیر کشور درخصوص علت عدم تعطیلی کشور بیان کرد: «کما فی‌السابق، هرگونه تصمیمی در ستاد ملی کرونا به اتفاق آرا تصویب می‌شود و نظرات فردی و بخشی ملاک تصمیم جمعی نیست. پیشنهاد تعطیلی نیز ابتدا در قرارگاه مورد بحث قرار گرفت، سپس در ستاد ملی کرونا با حضور رئیس‌جمهور محترم، با توجه به شرایط فعلی بدون هیچ مخالفتی، عدم تعطیلی تصویب شد.» سعید نمکی، وزیر بهداشت پیش‌تر در نامه‌ای به رهبری از ایشان خواسته بود که دستور تعطیلی دو هفته‌ای کشور را صادر کنند. مقام معظم رهبری نیز بررسی تخصصی این موضوع را منوط به تصمیم‌گیری در جلسه ستاد ملی مبارزه با کرونا کرده بودند. حال سوال مشخصی که در این خصوص مطرح می‌شود، این است که اگر گزینه تعطیلی دوهفتهای مطرح نیست؛ جایگزین این راه‌حل برای مهار شرایط سیاه کرونا از سوی سیاستگذار چیست؟
توصیه‌های سیاستی
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که به‌منظور خروج از وضعیت کنونی و رفتن به سمت مهار پاندمی باید به توصیه کارشناسان و صاحب‌نظران توجه کرد و از تجارب کشورهای موفق در این خصوص بهره برد. پیش‌تر «دنیای اقتصاد» در گزارش «نسخه نجات از انفجار کرونا» که توسط تیمی پنج‌نفره از محققان اقتصادی مقیم خارج از کشور ارائه شده بود، بیان کرده بود که ماندن در «دوراهی مقابله با بیماری یا تقویت فعالیتهای اقتصادی» در شرایط موجود با آمارهای بالا بیهوده است، به‌طوری که «بی‌عملی» در برابر رشد شدید آمار ابتلا و مرگ به بهانه دستیابی به اوضاع اقتصادی بهتر، ذره‌ای از «اصل مشکل» را که همان نرخ بالای تلفات روزانه و هزینه‌های آن است، کم نمی‌کند. برخی کشورها موفق شده‌اند همزمان «نرخ بازتولید بیماری کرونا» را کاهش دهند و «آمار سرانه مرگ روزانه» را نیز در سطح پایین کنترل کنند. در الگوی این کشورها، نخست از طریق کنترل ضربتی به‌واسطه اعمال تعطیلی فراگیر، نرخ ابتلا کاهش یافته و در فاز دوم شامل بازگشت محتاطانه به فعالیت‌هاست. «دنیای اقتصاد» همچنین در گزارشی با عنوان «نسخه اصلی تعطیلی ضربتی» به نسخه سیاستی اشاره کرده بود. در این نسخه به 6سوال متداول سیاستگذاری کرونا شامل ضرورت تعطیلی فراگیر، پرهزینه بودن تصور نادرست دوگانگی در انتخاب بین اقتصاد و سلامت، راهکار جلوگیری از انفجار مجدد پاندمی بر اثرازسرگیری فعالیتهای اقتصادی در بلندمدت، پرهیز از سیاست‌های معمول پرهزینه و کم‌فایده در برابر کرونا و همچنین تضمین عدم تکرار تعطیلی فراگیر به دلیل هزینه‌های بالای آن، عدم توان پرداخت این هزینه‌ها در شرایط اقتصادی موجود و نیز اعمال سیاست‌های درست به منظور همراه کردن مردم به رعایت بالای دستورالعمل‌ها پرداخته بود. در نهایت در گزارش «نوبت گام دوم علیه کرونا» به این موضوع اشاره کرده بود که خروج موفقیت‌آمیز از بحران به دو محور وابسته است: نخست، تهیه و توزیع سریع واکسن باکیفیت و دوم، جلوگیری از آغاز موج جدید بیماری تا تکمیل واکسیناسیون عمومی. محور اول عمدتا به دولت بازمی‌گردد و باید امیدوار باشیم که با تلاش دولت در فراهم کردن و توزیع منظم، شفاف و سریع واکسن باکیفیت و مورد اعتماد متخصصان، ایمنی جمعی، هرچه سریع‌تر و با حداقل آثار انسانی حاصل شود. محور دوم که بخش مهمی از سیاستگذاری است، جلوگیری از ایجاد موج جدید است. در اجرای محور دوم، رصد وضع موجود و کنترل شرایط از طریق اجرای سیاست‌های منطقه‌ای، کلید حفظ دستاوردهای اخیر تا تکمیل واکسیناسیون است.
یکی از کشورهای همسایه ما که توانسته به وضعیت قابل کنترلی در همه‌گیری کرونا برسد، ترکیه است. گزارش‌های رسمی حاکی از آن است که این کشور در اردیبهشت به دلیل وجود آمارهای بالا در مبتلایان کرونایی به مدت سه هفته تعطیلی فراگیر اعلام کرد. براساس مقررات وضع‌شده در این کشور در مدت مذکور، مردم جز برای خرید و درمان فوری پزشکی باید در خانه می‌ماندند. علاوه بر این، همه مدارس تعطیل و آموزش‌ها به صورت آنلاین ارائه شد. محدودیت‌های سخت‌گیرانه شامل اعمال محدودیت شدید در حمل‌ونقل عمومی نیز بود.
مورد دیگری که در بالا بودن میزان آمارهای کرونایی در کشور موثر بوده، این است که بسیاری از افرادی که واکسن زده‌اند، بر این باورند که پس از تزریق واکسن کرونا قادر خواهند بود بدون رعایت محدودیت‌های اجتماعی در جامعه حضور یابند، در حالی که کارشناسان حوزه پزشکی معتقدند پس از زدن واکسن نیز همچنان باید پروتکل‌ها را رعایت کرد و فرد واکسن‌زده ممکن است دوباره مبتلا شود. به عبارت دیگر، تزریق واکسن احتمال ابتلا به کرونا را تا حدود زیادی پایین می‌آورد، ولی به صفر نمی‌رساند. همچنین احتمال مرگ‌ومیر ناشی از کرونا را تا حدود زیادی کاهش می‌دهد. با وجود این، مانع ابتلای فرد نمی‌شود و ممکن است افراد واکسن‌زده سبب انتقال این بیماری به افراد دیگر شوند.
