سقوط بازنده؟/ «سپاه ایوان مخوف» تنها ضامن بقا

 نخبگان، بوروکرات ها و تجار برجسته روس امروز بیش از هر زمان دیگر به آینده روسیه بعد از پوتین فکر می کنند؛ چرا که پیشروی ارتش اوکراین و شکست نظامیان روس و فشارهای غرب بر کرملین را به نظاره نشستند و به خوبی می دانند که شکست های پی در پی روسیه تا چه اندازه مردمان این کشور را از بناپارتیسم پوتین خشمگین کرده است. ناظران می گویند این احساس مشترک بدین معنا نیست که پوتین درآستانه سقوط یا توسل به سلاح هسته ای در اوکراین قرار دارد، بلکه بدان معنا است که نخبگانی که روسیه را اداره می کنند و دارایی هایشان را در این سرزمین جا دادند، اعتمادشان به رئیس جمهوری خود از دست داده اند.

نخبگان در شوک

شواهد نشان می دهد نظام سیاسی روسیه وارد پرتلاطم ترین دوره تاریخی اش پس از فروپاشی شوروی شده است؛ به همین دلیل غرب نگران است که مسکو غیر قابل کنترل شود. کریل روگوف، تحلیلگر سیاسی روس در این باب می گوید« پوتین هرگز در ۲۳ سال حکومت داری اش در چنین وضعیتی قرار نداشته. در گذشته، زمانی که در شرایط دشواری چون غرق زیردریایی کورسک و ۱۱۸ خدمه اش در سال ۲۰۰۰ یا محاصره هولناک یک مدرسه در سال ۲۰۰۴ که با مرگ ۳۳ نفر پایان یافت، قرار می گرفت، به سهولت از خود سلب مسئولیت می کرد و اعتبارش را به سان رهبری قوی نگاه می داشت. اما حالا همین چهره در راس عملیاتی شکست خورده، تعریف شده است».

به نوشته نشریه اکونومیست، حمله 24 فوریه به اوکراین برای تشکیلات روسیه که خود را متقاعد کرده بودند که پوتین خطر جنگ تمام عیار را به جان نخواهد خرید، شوک بود. با این حال ترکیبی از پیشرفت های ابتدایی اما محدود نظامی، فقدان فشار اقتصادی در روسیه و تلاش های اولیه برای آغاز مذاکرات صلح، اعصاب نخبگان را آرام کرد. بسیاری از همین نخبگان باور کردند که پوتین در این بازی جدید نمی بازد. اما این نظریه با اعلام بسیج عمومی پوتین اصالتش را از دست داد و موجب شد تا تزلزل عملیات ویژه نظامی  پیش از هر زمان دیگر هویدا شود. مردم دریافتند که اعزام نیروهای بیشتر به اوکراین یعنی عمیق تر شدن چالش. از همین رو تلاش پوتین برای سرمایه گذاری در یک نبرد بزرگ میهنی جدید شکست خورد؛ چرا که مخالفت ها با بسیج عمومی اش پیش فرض رضایت عمومی از این نبرد زیر سوال برد.

سقوط اعتبار بازنده

 ناظران بر این باورند که پوتین پیروز میدان نخواهد بود چرا که از همان ابتدا هدف مشخصی نداشت. حتی اگر نبرد در اوکراین متوقف هم شود؛ بازگشت به زندگی صلح آمیز پیش از وقوع جنگ در دوران ریاست چنین چهره جنگ طلبی غیر ممکن خواهد. به تازگی زخم های تحریم های اعمالی بر اقتصاد روسیه خود را نشان می دهند؛ نیروهای ماهر و تحصیل کرده روس مهاجرت کردند و اعتماد مصرف کننده ها و سرمایه گذارهای روس بیش از هر زمان دیگر کاهش یافته است.

پوتین در مراسم 30 سپتامبر؛ جشنی که به بهانه اعلام الحاق چهار سرزمین اوکراین به روسیه برگزار شد با فحاشی علیه غرب، شاید همان اندک هاله قدرتی را هم که در داخل داشت را از میان برد. به همین دلیل نخبگان روس که به شکلی عمل گرایانه حمایت از او را در اولویت قرار داده بودند شاید ناچار شوند از میان سناریوهای مختلف در باب این بازنده، کنار گذاشتنش را برگزینند.