شی یاد و خاطره سیستم نظارتی مائو در دهه۱۹۶۰ را زنده کرد
«فاصله صفر» در چین
یک افسر پلیس دیوار را بازرسی کرد. سپس به جلو خم شد تا آپارتمانی در طبقه سوم را با رنگ زرد مشخص کند. در یادداشت او آمده است که ساکنان آن واحد اغلب تغییر می‌کنند و بنابراین «خطر بالایی» دارند. بعدا آنها را باید پیگیری کرد. این افسر در ویدئویی که دولت محلی کار او را به‌عنوان مدلی از پلیس نوآورانه ستایش می‌کند، گفت: «من سیستمی برای رسیدگی به خطرات پنهان در حوزه قضایی خود ساخته‌ام.» این همان نوع حکومت محلی است که شی جین‌پینگ، رهبر ارشد چین خواهان آن است: «قابل مشاهده‌تر، تهاجمی‌تر، همیشه مراقب تهدیدهای واقعی یا درک شده.» افسران در ساختمان‌های آپارتمانی گشت می‌زنند و به صدای همسایه‌های در ظاهر متخاصم گوش می‌دهند. مقامات، بازنشستگانی را که در فضای باز شطرنج بازی می‌کنند، به‌عنوان چشم و گوش اضافی جذب می‌کنند. در محل کار، کارفرمایان ملزم به منصوب کردن «مشاوران امنیتی» هستند که به‌طور منظم به پلیس گزارش می‌دهند.
حزب کمونیست چین مدت‌هاست که احتمالا گسترده‌ترین دستگاه نظارتی جهان را علیه فعالان و دیگرانی که احتمالا نارضایتی خود را ابراز می‌کنند، به‌کار گرفته است. سپس، در طول همه‌گیری ویروس کرونا، نظارت به مقیاس بی‌سابقه‌ای رسید و تقریبا همه ساکنان شهری را به نام پیشگیری از عفونت ردیابی کرد. اکنون، واضح است که شی می‌خواهد این کنترل گسترده را دائمی کند و آن را حتی بیشتر از این پیش ببرد. هدف دیگر، فقط پرداختن به تهدیدات خاص مانند ویروس یا مخالفان نیست. هدف، قرار دادن حزب، چنان عمیق در زندگی روزمره است که هیچ مشکلی- مهم نیست که به ظاهر جزئی یا غیرسیاسی باشد- حتی نمی‌تواند ایجاد شود.شی این تلاش را «تجربه فنگ‌کیائو برای یک دوره جدید» نامیده است. «ژانگ‌جیاوان» در حومه پکن، اخیرا در ویدئوی تبلیغاتی در رسانه‌های دولتی به‌عنوان نمونه ملی این رویکرد شناخته شده است.
«فنگ‌کیائو» به شهری اطلاق می‌شود که در آن، در دوران مائو، حزب ساکنان آن را تشویق می‌کرد تا دشمنان سیاسی ادعایی خود را «بازآموزی» کنند، از طریق جلسات به اصطلاح مبارزه که در آن مردم علنا مورد توهین و تحقیر قرار می‌گرفتند، مورد بازجویی قرار می‌گرفتند تا زمانی که به جرائمی مانند نوشتن مطالب ضد کمونیستی اعتراف کنند. شی که به‌طور مرتب در سخنرانی‌های اصلی، فنگ‌کیائو را گوشزد می‌کند، خواستار احیای جلسات مبارزه نشده است که در آن مجرمان فرضی گاه مورد ضرب و شتم یا شکنجه قرار می‌گرفتند. اما ایده یکسان است: «مهار مردم عادی در کنار پلیس برای سرکوب هرگونه چالش برای حزب و حمایت از مشروعیت حزب.» حزب این را به‌عنوان خدمت عمومی معرفی می‌کند. سیاسیون این طرح را «فاصله صفر» نامیده‌اند؛ چراکه می‌تواند افراد را در لحظه کنترل کند و اختلافات همسایه‌ها را بدون مراجعه به دادگاه رفع و رجوع کند. در واقع درگیری‌ها توسط میانجی‌های حزبی از بین می‌رود.
شی اغلب به تجربه فنگ‌کیائو اشاره می‌کند که نشان می‌دهد این حزب به نیازها و خواسته‌های مردم واکنش نشان می‌دهد، حتی اگر بیان آزاد و مخالفت را خفه کرده باشد. همچنین این اقدامات، تلاشی برای اثبات میراث سیاسی شی است. مقامات ارشد از فنگ‌کیائو به‌عنوان نمونه‌ای از رهبری رویایی شی یاد کرده‌اند؛ درحالی‌که محققان آن را به عنوان «الگویی برای نمایش حکومت چین به جهان» توصیف کرده‌اند. با این حال این کمپین توانایی‌های سرکوبگر پکن را در زمان افزایش چالش‌ها تقویت می‌کند.
با کند شدن اقتصاد چین، اعتراضات درباره دستمزدهای پرداخت‌نشده و خانه‌های ناتمام افزایش یافته است. همچنین تنش با غرب باعث شده است که پکن نسبت به جاسوسان خارجی در همه‌جا هشدار دهد. این حزب همچنین نظارت شدیدتری بر گروه‌هایی مانند فمینیست‌ها، دانشجویان و فعالان حقوق بشر داشته است. به نام فنگ‌کیائو، پلیس از تبتی‌ها، اویغورها و سایر گروه‌های اقلیت در خانه‌هایشان بازدید کرده و سیاست‌های حزبی را ترویج می‌کند. شرکت‌ها موظف شده‌اند کارمندان خود را در پایگاه‌های اطلاعاتی پلیس ثبت کنند. کارگران دولتی در کلیساها سخنرانی‌های «ضد فرقه» ارائه کرده‌اند. افسران پلیس و قضات در مدارس ابتدایی به‌عنوان «معاون حقوقی» مستقر شده‌اند و پرونده‌هایی را درباره سطوح خطر درک دانش‌آموزان نگهداری می‌کنند. اما با مسدود کردن انتقادات خفیف یا غیرسیاسی، حزب همچنین می‌تواند مشروعیتی را که می‌کوشد نشان دهد، از بین ببرد.
ایده مائو با تغییر کاربری
علاقه شی به تجربه فنگ‌کیائو به دو دهه قبل بازمی‌گردد؛ زمانی که او هنوز در حال بالا رفتن از پله‌های قدرت بود. سال۲۰۰۳ بود و شی به تازگی به‌عنوان دبیر حزب در استان ژجیانگ در شرق چین منصوب شده بود. گشایش اقتصادی چین ثروت زیادی را برای این استان به ارمغان آورده بود؛ اما منجر به افزایش جرم و جنایت نیز شد. شی به‌دنبال راه‌حل بود. طبق گزارش رسانه‌های رسمی، او به شهر کوچک فنگ‌کیائو روی آورد. این شهر در دهه۱۹۶۰ پس از تشویق مردم چین به مقابله با «دشمنان طبقاتی» مانند زمین‌داران یا کشاورزان ثروتمند، وارد فرهنگ حزبی شد. در بیانیه رسمی، از ساکنان فنگ‌کیائو در ابتدا خواسته شد تا خود را به پلیس معرفی کنند. اما رهبران حزب محلی در عوض از خود ساکنان خواستند تا دشمنان را شناسایی و «بازآموزی» کنند.
به گفته مقامات فنگ‌کیائو، در نهایت، نزدیک به ۱۰۰۰نفر به‌عنوان مرتجع شناخته شدند. آنها و خانواده‌هایشان در یافتن کار، رفتن به مدرسه یا حتی ازدواج با مشکل مواجه بودند. مائو «تجربه فنگ‌کیائو» را الگویی برای کشور اعلام کرد. چندی بعد، او انقلاب فرهنگی را راه‌اندازی کرد؛ جنبش توده‌ای دیگری که منجر به یک دهه خونریزی شد. پس از مرگ مائو، این عبارت از بین رفت؛ زیرا جانشینان او از هرج و مرج حاکمیت او فاصله گرفتند. با این حال، این عبارت در ذهن و روح شی نقش بست. اولین بازدید او از فنگ‌کیائو در سال۲۰۰۳ بود و به ایستگاه پلیس محلی محدود می‌شد. ماه‌ها بعد، او مجددا از این شهر بازدید کرد و از ایده رفع مشکلات در این مکان تمجید کرد. او گفت: «اگرچه وضعیت و مسوولیت‌هایی که ما با آن روبه‌رو هستیم تغییر کرده است، تجربه فنگ‌کیائو منسوخ نشده است.»
درخواست شی برای کنترل اجتماعی بیشتر، بخشی از تغییر گسترده‌تر حزب، در بحبوحه تغییرات سریع دهه۲۰۰۰، به سمت «حفظ ثبات» بود؛ اصطلاحی مهم برای مهار مشکلات اجتماعی و خاموش کردن مخالفان. پس از اینکه شی در سال۲۰۱۲ به رهبری ارشد رسید، این تمرکز را دوچندان کرد. ذکر فنگ‌کیائو در رسانه‌های دولتی در همه‌جا رایج شد. سپس همه‌گیری کرونا فرا رسید و دولت شروع به ردیابی حرکات افراد به دقیقه کرد. تا حدودی این کار را از طریق فناوری انجام داد و ساکنان را ملزم به دانلود برنامه‌های سلامت موبایل کرد؛ اما بر نیروی کار قدیمی نیز تکیه داشت. مقامات با استفاده از روشی به نام «مدیریت شبکه»، شهرها را به بلوک‌های چند صد خانوار تقسیم کردند و برای هرکدام کارگرانی را اختصاص دادند. آن کارگران خانه به خانه رفتند تا الزامات آزمایش و قرنطینه را اعمال کنند، گاهی اوقات خانه‌های مردم را هم مهر و موم می‌کردند. رسانه‌های دولتی موفقیت اولیه چین در مهار کووید را به‌عنوان دلیلی بر کاربرد مداوم تجربه فنگ‌کیائو ستودند.
مقالات تحقیقاتی چینی، اقدامات پلیس به سبک فنگ‌کیائو را در طول همه‌گیری به‌عنوان الگویی برای مدیریت بحران در سراسر جهان توصیف کردند. زمانی که مردم از محدودیت‌ها انتقاد کردند -که به اعتراضات سراسری در سال۲۰۲۲ ختم شد– این رویکرد سود خود را به طریق دیگری ثابت کرد؛ زیرا پلیس از دوربین‌های تشخیص چهره و مطلعان برای ردیابی شرکت‌کنندگان استفاده کرد. مینسین پی، استاد کالج کلرمونت مک‌کِنا که اخیرا کتابی درباره وضعیت نظارتی چین منتشر کرده است، گفت: «ساختارش هنوز پابرجاست. پس از سه‌سال قرنطینه، دیدن اینکه سیستم چگونه موثر و کارگر است، به آنها بینش بیشتری می‌دهد.»
