فصل جدید ترکیه-حماس؟
آنکارا به دنبال نقش میانجی‌گری
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه پس از گفت‌وگوهای چندساعته با اسماعیل هنیه، رهبر حماس در استانبول، از فلسطینیان خواست تا در بحبوحه جنگ اسرائیل در غزه متحد شوند. آنکارا بارها تهاجم اسرائیل به غزه را محکوم کرده است. «سینم کوسی اوغلو»، خبرنگار الجزیره در گزارش 20آوریل نوشت، تنش‌ها در منطقه در حال افزایش است؛ زیرا غزه برای حمله جدید اسرائیل به جنوبی‌ترین شهر رفح آماده می‌شود. اردوغان روز شنبه پس از مذاکرات در کاخ دولما باغچه گفت: «این حیاتی است که فلسطینی‌ها در این روند با وحدت عمل کنند. قوی‌ترین پاسخ به اسرائیل و راه پیروزی در اتحاد و یکپارچگی نهفته است.»
اردوغان در بحبوحه تنش‌های اخیر منطقه‌ای و پاسخ موشکی ایران به اسرائیل گفت وقایع اخیر نباید به اسرائیل اجازه دهد که «میدان عمل را به دست بگیرد و مهم است که به‌گونه‌ای عمل شود که توجه به غزه حفظ شود.» حماس از سال2011، زمانی که ترکیه به تضمین توافق این گروه برای آزادی سرباز اسرائیلی گیلاد شلیط کمک کرد، دفتری در ترکیه داشته است. اردوغان ارتباط خود را با هنیه، رهبر سیاسی این گروه که همواره از این کشور بازدید می‌کند، حفظ کرده است. هنگامی که اردوغان چهارشنبه گذشته خبر دیدار هنیه را اعلام کرد، گفت: «حتی اگر فقط من طیب اردوغان باقی بمانم، تا زمانی که خداوند به من جان بدهد، به دفاع از مبارزات فلسطینی و صدای مردم مظلوم فلسطین خواهم پرداخت.»
به نوشته گزارشگر الجزیره، در دستور کار بین‌المللی نگه داشتن بحران غزه اولویت اصلی ترکیه است. وی نوشت: «اردوغان تاکید کرد که تنش بین ایران و اسرائیل نباید آنچه را که در غزه می‌گذرد، تحت‌الشعاع قرار دهد. به همین دلیل است که طرف ترکیه به تلاش‌های دیپلماتیک خود برای زنده نگه داشتن این موضوع در چشم جامعه بین‌المللی ادامه خواهد داد.» همچنین روز شنبه، هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه به‌طور جداگانه با سامح شکری، همتای مصری خود در قاهره گفت‌وگو کرد و هر دو نفر بر لزوم ارسال کمک‌های بشردوستانه بیشتر به غزه ویران‌شده تاکید کردند. شکری گفت: «ما خواستار آن هستیم که 6گذرگاه اسرائیل با غزه به روی کمک‌های بشردوستانه باز شود.» ترکیه یکی از شرکای اصلی کمک‌های بشردوستانه غزه است که 45هزار تن تدارکات و دارو به این منطقه ارسال می‌کند.
«آن کئون» هم در گزارشی در المانیتور نوشت، اردوغان نتوانسته است به‌عنوان میانجی در مناقشه غزه که منطقه را متلاطم کرده است، جایگاهی به‌دست آورد؛ زیرا سرزمین فلسطینی تحت کنترل حماس برای حمله جدید اسرائیل آماده می‌شود. با این حال، اسرائیل کاتز، وزیر خارجه اسرائیل این نشست را محکوم کرد و در ایکس- توییترسابق- نوشت: «ائتلاف اخوان‌المسلمین: تجاوز، قتل، هتک حرمت به اجساد و سوزاندن نوزادان. اردوغان، شرم بر تو!» در پاسخ، اونجو کچلی، سخنگوی وزارت خارجه ترکیه در ایکس نوشت: «این مقامات اسرائیلی هستند که باید شرمنده باشند. آنها نزدیک به 35هزار فلسطینی را قتل عام کردند که بیشتر آنها زن و کودک بودند.»
با اعلام قطر مبنی بر اینکه نقش خود را به‌عنوان میانجی بین حماس و اسرائیل مورد ارزیابی دوباره قرار خواهد داد، اردوغان روز چهارشنبه هاکان فیدان، وزیر امور خارجه را به دوحه فرستاد تا نشان دهد که او هم خواهان نقشی است. به گفته «سینان سیدی»، متخصص ترکیه در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در واشنگتن، فیدان رئیس سابق اطلاعات ترکیه بود و این کشور اطلاعات و گذرنامه‌هایی را در اختیار مقامات حماس از جمله هنیه قرار می‌داد. با این حال این موضوع هرگز توسط مقامات ترکیه تایید نشده است.
اگر قطر از تلاش‌های میانجی‌گرانه خود کناره‌گیری کند، ترکیه می‌تواند بر اساس پیوندهای خود با حماس به دنبال افزایش وجهه خود برآید. فیدان روز شنبه با سامح شکری، همتای مصر خود دیدار کرد. دفتر ریاست‌جمهوری ترکیه در بیانیه‌ای اعلام کرد که برای کشورهای اسلامی ضروری است که با یکدیگر همکاری کنند تا از سقوط کل منطقه در مارپیچ درگیری جلوگیری کنند. به گفته سیدی، اردوغان به‌دلیل محکومیت صریح اسرائیل و اقدامات آن در غزه، تنها می‌تواند انتظار نقش «بسیار محدود» را داشته باشد.
سال گذشته، رهبر ترکیه تاکتیک‌های بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل را به آدولف هیتلر، رهبر نازی‌ها تشبیه کرد و اسرائیل را به‌دلیل حمله به حماس پس از حملات 7اکتبر این گروه شبه‌نظامی به اسرائیل، «دولتی تروریستی» خواند. سیدی گفت که اردوغان در اسرائیل مورد استقبال قرار نخواهد گرفت و حداکثر می‌تواند پیام‌هایی را بین مذاکره‌کنندگان فلسطینی و اسرائیلی ارسال کند.
