تصاویر ویدئویی الجزیره نشان میدهد اوکراین، سوریه اروپا شده است
تردید اروپا برای همراهی با تحریم نفتی بایدن
او به خبرنگاران گفت: «ما همه واردات نفت و گاز و انرژی روسیه را ممنوع میکنیم. این به آن معناست که نفت روسیه دیگر در بنادر آمریکا قابل قبول نخواهد بود و مردم آمریکا ضربه قدرتمند دیگری به ماشین جنگی پوتین وارد خواهند کرد.» حامیان حقوق بشر و رهبران اوکراین از ایالاتمتحده و متحدان اروپایی آن خواستهاند تا بخش نفت و گاز روسیه را در واکنش به تهاجم این کشور به اوکراین در ۲۴ فوریه که شهرهای بزرگ را ویران کرده و ۲میلیون نفر را مجبور به ترک کشور کرده است، تحریم کنند. کشورهای غربی، بهویژه کشورهای اروپایی که برای بخش عمدهای از نیازهای انرژی خود به نفت و گاز روسیه متکی هستند، در میان ترس از اینکه قیمتها سر به فلک بکشد، تردید بسیار دارند. ولادیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین از بایدن به خاطر «ضربه زدن به قلب ماشین جنگی پوتین» با اعمال این ممنوعیت تشکر کرد. زلنسکی بعدازظهر سهشنبه در توییتر نوشت: «کشورها و رهبران دیگر را تشویق کنید که از آنها پیروی کنند.» بر اساس گزارش انجمن تجاری تولیدکنندگان سوخت و پتروشیمی آمریکا (AFPM)، ایالات متحده برای تامین انرژی خود وابستگی زیادی به روسیه ندارد؛ زیرا در سال۲۰۲۱ بهطور متوسط ۲۰۹هزار بشکه در روز نفتخام وارد کرده است که برابر با ۳درصد از کل واردات نفتخام این کشور بهحساب میآید. اما اروپا وابستگی بیشتری به منابع انرژی روسیه دارد و حدود ۳۵درصد گاز طبیعی اتحادیه اروپا از روسیه تامین میشود. بایدن روز سهشنبه تایید کرد که ایالات متحده میداند که بسیاری از متحدان اروپاییاش «ممکن است در موقعیتی نباشند» که ممنوعیت مشابهی را اعمال کنند. رئیسجمهوری آمریکا گفت: «ایالات متحده در داخل کشور بسیار بیشتر از مجموع همه کشورهای اروپایی نفت تولید میکند.» او تصریح کرد: «ما میتوانیم زمانی که دیگران در توانشان نیست، این گام را برداریم؛ اما ما در حال همکاری نزدیک با اروپا و شرکای خود برای توسعه یک استراتژی بلندمدت برای کاهش وابستگی آنها به انرژی روسیه هستیم.» با این حال تلاشها برای ضربه زدن به بخش سودآور نفت و گاز روسیه برای پایان دادن به جنگ در اوکراین افزایش یافته است. روز سهشنبه، کمیسیون اروپا هم با اعلام برنامههایی برای افزایش استقلال انرژی اتحادیه اروپا و در عین حال کاهش اتکای آن به منابع روسیه گفت که این جنگ «ضرورت حرکت سریع به سمت انرژی پاک را به ما نشان میدهد.» فرانس تیمرمنز، معاون اجرایی کمیسیون برای توافق سبز اروپا در توییتر گفت: «کاملا واضح است که ما برای نیازهای انرژی خود بیش از حد به روسیه وابسته هستیم. پاسخ به این نگرانی امنیتی در انرژیهای تجدیدپذیر و تنوع بخشیدن به عرضه نهفته است.» در آخر هفته، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده گفت که واشنگتن در حال گفتوگوهای «فعال» با متحدانش در اروپا «درباره ممنوعیت واردات نفت روسیه به کشورهایشان است، در عین حال که به عرضه جهانی نفت هم توجه شود.» جاشوا تاکر، استاد سیاست در دانشگاه نیویورک به الجزیره گفت که قانونگذاران هر دو حزب سیاسی بزرگ ایالات متحده از بایدن خواستهاند تا بر بخش نفت و گاز روسیه فشار بیشتری وارد کند. تاکر میگوید: «نفت منبع درآمدی حیاتی برای رژیم روسیه است و کاهش درآمد حاصل از نفت سریعا در روسیه احساس میشود.» در بحبوحه تحریمهای اقتصادی علیه روسیه از زمان آغاز حمله این کشور به اوکراین، شرکتهای بزرگ انرژی بینالمللی نیز روابط خود را با نهادهای انرژی دولتی روسیه قطع کردهاند. غول نفت و گاز «شل» روز سهشنبه اعلام کرد که بهتدریج از تمام نفت و گاز روسیه خارج میشود و با توقف فوری تمام «خریدهای محلی» نفتخام روسیه آغاز میشود. بن ون بوردن، مدیرعامل این شرکت نیز هفته گذشته بابت خرید نفتخام روسیه عذرخواهی کرد و گفت که این تصمیم در بحبوحه ادامه جنگ در اوکراین درست نبود. ون بردن در بیانیهای گفت: «ما از مقدار محدود و باقیمانده نفت روسیه که پردازش خواهیم کرد، سودش را به صندوقی اختصاص خواهیم داد. ما با شرکای کمکرسانی و آژانسهای بشردوستانه در روزها و هفتههای آینده کار خواهیم کرد تا مشخص کنیم که پولهای این صندوق در کجا قرار میگیرند تا عواقب وحشتناکی را که این جنگ بر مردم اوکراین دارد، کاهش دهیم.»
اروپا تغییر مسیر میدهد
کمیسیون اروپا برنامههایی را برای کاهش وابستگی کشورهای عضو اتحادیه اروپا به منابع انرژی روسیه در بحبوحه جنگ اوکراین فاش و پیشنهاد کرد واردات گاز از روسیه را در سال جاری به میزان دوسوم کاهش دهد. بازوی اجرایی اتحادیه اروپا گفت که میتواند با بهرهبرداری از ذخایر گاز جدید، افزایش ذخایر برای زمستان آینده و تسریع تلاشها برای کارآمدتر شدن انرژی، سهم بزرگی از وابستگی خود به روسیه را از بین ببرد. فرانس تیمرمنز، معاون رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا روز سهشنبه در استراسبورگ فرانسه به خبرنگاران گفت: «تا پایان امسال میتوانیم ۱۰۰میلیارد متر مکعب گاز وارداتی از روسیه را جایگزین کنیم. این دوسوم چیزی است که ما از آنها وارد میکنیم.» تیمرمنز که رهبری سیاستگذاری اتحادیه اروپا در زمینه انرژی و تغییرات آب و هوایی را بر عهده دارد، افزود: «این به وابستگی بیش از حد ما پایان میدهد و فضای بسیار خوبی برای مانور به ما میدهد.» اتحادیه اروپا در طرح خود اعلام کرد که این اتحادیه میتواند تا سال۲۰۳۰ بهطور کامل از گاز، نفت و زغال سنگ روسیه مستقل شود. با این حال، تیمرمنز خواستار احتیاط شد. تیمرمنز پیشتر به اعضای پارلمان اروپا گفته بود: «واقعیت این است که تعداد زیادی از کشورهای عضو ما هستند که اگر به یکباره ارتباطشان را با گاز و نفت روسیه قطع کنند، با مشکل واقعی مواجه خواهند شد.» وی افزود: «بنابراین ما باید مطمئن شویم که بیشتر از پوتین به خودمان آسیب نزنیم.»
روسیه تهدید میکند
با اعلام تحریم نفتی روسیه از سوی آمریکا، یک مقام ارشد روسیه هشدار داده است که ممنوعیت غرب بر واردات نفت روسیه میتواند منجر به دوبرابر شدن قیمت نفت به حدود ۳۰۰دلار در هر بشکه و بسته شدن خط لوله اصلی گاز روسیه به آلمان شود. الکساندر نواک، معاون نخستوزیر روسیه روز دوشنبه در بیانیهای در تلویزیون دولتی گفت: «کاملا واضح است که نپذیرفتن نفت روسیه عواقب فاجعهباری برای بازار جهانی به دنبال خواهد داشت.» او تصریح کرد: «افزایش قیمتها غیرقابل پیشبینی خواهد بود. دستکم هر بشکه ۳۰۰دلار خواهد بود.» نواک، معاون نخستوزیر روسیه گفت: «اگر اروپا نفت و گاز روسیه را ممنوع کند، کشورهای این قاره بیش از یک سال طول میکشد تا حجم نفتی را که از روسیه دریافت میکنند، جایگزین کنند و آنها باید قیمتهای بسیار بالاتری را بپردازند.» نواک گفت: «سیاستمداران اروپایی باید صادقانه به شهروندان و مصرفکنندگان خود هشدار دهند که چه انتظاری دارند.» او در پایان با خطاب قرار دادن اروپا آنها را اینگونه تهدید کرد: «اگر میخواهید عرضه انرژی از روسیه را رد کنید، ادامه دهید.ما برای آن آمادهایم. ما میدانیم که این حجم از نفت و گاز را به کجا هدایت کنیم.»
تفسیر «سیا» از جنگ
مقامات اطلاعاتی ایالات متحده میگویند که نیروهای روسیه در تهاجم خود به اوکراین با شکست مواجه شدهاند و تاکید کردند که طرح ولادیمیر پوتین، رئیسجمهوری روسیه برای استقرار یک دولت دستنشانده در کییف بعید است در میان مقاومت شدید اوکراین موفق شود. در جریان جلسه استماع کنگره در روز سهشنبه، روسای سازمانهای اطلاعاتی ایالات متحده به قانونگذاران گفتند که با وجود مسائل مربوط به جنگ، پوتین احتمالا در هفتههای آینده درگیری را تشدید خواهد کرد. آوریل هاینز، مدیر اطلاعات ملی آمریکا گفت: «ارزیابی ما این است که مسکو مقاومت مردم اوکراین را دستکم گرفته بود. افزون بر این، چالش درونی داخلی خود روسها که شامل یک طرح نادرست، مسائل روحی و لجستیکی است، موجب شده به روسها ضربه وارد شود.» هاینز اضافه کرد که هنوز مشخص نیست که آیا روسیه یک طرح حداکثری برای تصرف تمام اوکراین را دنبال خواهد کرد یا خیر و اگر این کار را انجام دهد، تصرف و کنترل این کشور برای مسکو «بسیار چالشبرانگیز» خواهد بود. او گفت: «پوتین درک میکند که این جنگی است که نمیتواند آن را از دست بدهد؛ اما با توجه به هزینه قابل توجهی که روسیه متحمل میشود، ممکن است تعریف او از پیروزی تغییر کند.» هاینز به قانونگذاران گفت که رئیسجمهوری روسیه اثرات تحریمهای غرب یا عقبنشینی بخش خصوصی از روسیه را پیشبینی نکرده بود. او گفت: «با این وجود، تحلیلگران ما ارزیابی میکنند که بعید است پوتین با چنین شکستهایی منصرف شود و در عوض ممکن است جنگ تشدید شود و اساسا برای دستیابی به خلع سلاح و بیطرفی اوکراین برای جلوگیری از اتحاد بیشتر این کشور با ایالات متحده و ناتو، تلاشهایش دو برابر شود.» ویلیام جی برنز، رئیس سیا اظهارات هاینز را تکرار کرد و گفت که فرضیات پوتین درباره اوکراین «عمیقا ناقص» است و اوکراینیها پس از الحاق کریمه به روسیه در سال۲۰۱۴، احساس قوی از «ملت و حاکمیت» پیدا کردند.
برنز گفت: «من نمیدانم - و تحلیلگران ما نمیدانند - چگونه او میتواند یک رژیم دستنشانده یا یک رهبری طرفدار روسیه را که سعی خواهد کرد در مقابل مخالفت گسترده مردم اوکراین مقاومت از خود نشان دهد، منصوب کند.»
در همین حال، مقامات اطلاعاتی ایالاتمتحده با شهادت در کاپیتول هیل، نیروهای روسیه را به «بیتوجهی و بیاعتنایی» به جان غیرنظامیان متهم کردند و هشدار دادند که ممکن است با بدتر شدن اوضاع، حملات به شهرهای اوکراین تشدید شود. برنز، مدیر سازمان سیا درگیریها را برای چند هفته آینده «زشت و کریه» پیشبینی میکند. برنز به قانونگذاران گفت: «تنها چیزی که من کاملا به آن متقاعد شدهام و فکر میکنم تحلیلگران ما در سراسر کمیته اطلاعاتی نیز به آن کاملا متقاعد شدهاند، این است که اوکراینیها به مقاومت شدید و موثر ادامه خواهند داد.» اسکات بریر، مدیر آژانس اطلاعات دفاعی ایالات متحده تخمین زد که روسیه از زمان آغاز حمله «حدودا بین ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰» سرباز را از دست داده است.
خارکیف؛ تلی از آوار
خارکیف، دومین شهر بزرگ اوکراین به علت حملات هوایی روسیه ویران شده است؛ زیرا این شهر در شمالشرقی که ۴/ ۱میلیون نفر در آن زندگی میکنند، از زمان آغاز حمله در ۲۴ فوریه، بار عمده قدرت آتش مسکو را متحمل شده است. بر اساس تصاویری که تیم الجزیره از روی زمین ضبط کرده، پس از گلولهبارانهای سنگین روسیه، خیابانها ویران شده است، ساختمانها پر از آوار، دهانههای بمبهای عمل نکرده هم از ساختمانها بیرون زده است. این فیلم خودروهای رهاشده را نشان میدهد که سوراخهای زیادی دارند، ترکشها و دیگر خودروهایی که بر اثر انفجار له شدهاند و همچنین شعلههای آتش هنوز در برخی ساختمانها میسوزد. چارلز استراتفورد، خبرنگار الجزیره که از خارکیف واقع در شمال پایتخت، کییف، گزارش میدهد میگوید: «این یک صحنه کاملا تکاندهنده از ویرانی و بدبختی است. من در تلاش برای یافتن کلمات [برای توصیف وضعیت] هستم.» خیابانی در مرکز خارکیف نشان میدهد که بمباران این شهر توسط روسیه چقدر مخرب بوده و این خیابان کاملا ویران شده است.
تایسا، یکی از شهروندان خارکیف، درحالیکه گیج و شوکه شده بود، در اطراف آوارها قدم میزد و به کاسبیهای از دسترفته و خانههای ویرانشده نگاه میکرد. ترکشها منارههای یک کلیسا را در این خیابان از بین برده است.بسیاری از مردم در ایستگاههای مترو پنهان شدهاند؛ جایی که پیر و جوان صبورانه در صف سوپ، سالاد و نان ایستادهاند. آلونا و دختر ۱۲سالهاش نستیا واگن قطاری را نشان دادند که از زمان ویران شدن خانهشان در آن پناه گرفتهاند. او میگوید: «۱۲ روز پیش شروع شد. آلونا درحالیکه گریه میکرد، گفت: خانه ما ویران شد. ما دیگر نمیدانیم کجا زندگی کنیم. من نمیدانم با فرزندم کجا بروم. راستش اینجا خیلیها مثل ما هستند که همهچیزشان را از دست دادهاند.» وسایلشان در جایی که میخوابیدند مرتب چیده شده بود. نستیا روی صندلی نشسته و گربه خانگیاش را که کنارش خوابیده بود، نوازش میکرد. نستیا به الجزیره گفت: «فکر میکردم در صلح و شادی و متحد زندگی کنیم؛ اما اشتباه میکردم.»
ویولتا ۱۹ ساله در واگن همجوار زندگی میکرد و پسر بچهاش بوگدان را تکان میداد. فرزند او دو روز پس از حمله ارتش روسیه در بیمارستان به دنیا آمده است. ویولتا میگوید: «خیلی سخت است. هر روز او را در دستشویی قطار میشوییم. من خیلی نگران سرما خوردن او هستم.» روز سهشنبه، پس از شکست تلاشهای قبلی برای تخلیه غیرنظامیان، روسیه تلاش دیگری برای ایجاد «کریدورهای بشردوستانه» انجام داد. وزارت دفاع روسیه گفته است که کریدورهای بشردوستانه برای تخلیه مردم از کییف، چرنیهف، سومی، خارکیف و ماریوپل باز شده است. سازمان ملل میگویدحمله روسیه موجب سریعترین رشد بحران پناهجویان در اروپا از زمان جنگ جهانی دوم شده است. از زمانی که روسیه حمله تمامعیار خود را به اوکراین آغاز کرد، بیش از ۲میلیون نفر از درگیریها گریختهاند.
تردید شرکتهای آمریکایی
مکدونالد روز سهشنبه آخرین لیست از شرکتهای چندملیتی آمریکایی بود که فعالیتهای خود را در روسیه به حالت تعلیق درآوردند و به اپل، و لیوایز و دیگران پیوستند؛ اما برخی از آنها با وجود خطراتی که برای شهرتشان وجود داشت، تصمیم گرفتند در این کشور بمانند. به گزارش الجزیره، پس از اینکه هشتگها علیه مکدونالد و پپسی افزایش یافت و در آن خواستار تحریم این دو کمپانی شدند، مکدونالد تصمیم گرفت از روسیه خارج شود. غول فستفود اعلام کرد:« مکدونالد تصمیم گرفته است که تمام رستورانهای خود را در روسیه بهطور موقت تعطیل و تمام فعالیتهای خود را در بازار متوقف کند.» این شرکت ضمن ابراز تاسف از تاثیر روی ۶۲ هزار نفر شاغل در ۸۵۰ رستوران در روسیه گفت: «ما نمیتوانیم درد و رنج انسانی بیهوده در اوکراین را نادیده بگیریم.» توماس دی ناپولی، رئیس صندوق بازنشستگی ایالت نیویورک، نامههایی را به شرکتهای فعال در این کشور ارسال کرده و گفته است: «باید بررسی کنند که آیا انجام تجارت در روسیه در این دوران فوقالعاده ناپایدار ارزش ریسک را دارد یا خیر؟»
این پیامها به مکدونالد و همچنین پپسی، تولیدکننده تنقلات موندلیز، گروههای لوازم آرایشی «ایستی لادر» و کوتی و شرکت کارگزاری «بانجی» ارسال شد. تیمی از دانشگاه ییل که فهرستی از شرکتهای حاضر در روسیه را تهیه کرده است، میگوید که حدود ۲۵۰ شرکت از زمان حمله، خروج خود را از روسیه اعلام کردهاند که یادآور تحریم شرکتهای بزرگ در زمان برقراری رژیم آپارتاید آفریقایجنوبی در دهه۱۹۸۰ است. بسیاری از شرکتهای آمریکایی که در روسیه به فعالیت خود ادامه میدهند، سکوت کردهاند. بانجی، موندلیز، کیمبرلی-کلارک و کوتی به درخواست خبرگزاری فرانسه برای اظهارنظر پاسخ ندادند. استارباکس هم گفت ۱۳۰ کافیشاپ آن در روسیه متعلق به یک شرکت کویتی است و یام برندز گفت که تقریبا ۱۰۰۰رستوران کیافسی و ۵۰ رستوران «پیتزا هات» همگی توسط مالکان مستقل اداره میشوند. در برخی موارد این فشار کارساز بوده است: اواخر روز دوشنبه، یام برندز اعلام کرد که تمام سرمایهگذاریها و توسعه رستورانها در روسیه را به حالت تعلیق درآورده است و «ایستی لادر» تصمیم گرفت تمام فعالیتهای تجاری در روسیه را تعلیق کند. چندین متخصص در زمینه اخلاق و استراتژی ارتباطات به خبرگزاری فرانسه گفتند که برخی از مشاغل ممکن است دلایل قانونی برای ماندن داشته باشند. تیم فورت، استاد اخلاق کسبوکار در دانشگاه ایندیانا گفت: «شرکتها ممکن است برای خروج مردد باشند؛ زیرا فکر میکنند، میتوانند واسطه شوند یا محصولات ضروری مانند مواد دارویی تولید کنند.»