زرادخانه اقتصادی آمریکا

به‌گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد»، هفته‌نامه انگلیسی اکونومیست در سرمقاله این هفته خود به بررسی رمزگشایی از اقدامات خصمانه تجاری ترامپ علیه دوستان و دشمنان واشنگتن و پیامدهای آن برای آمریکا پرداخته و می‌نویسد: زمانی که دونالد ترامپ برای نخستین‌بار وارد دفتر بیضی کاخ‌سفید شد وعده احیای قدرت آمریکا را داد. تنها اندکی بعد مشخص شد که برنامه‌های او بر تسلیح ابزار اقتصادی آمریکا متمرکز است. اکنون جهان نظاره‌گر نیروی یک ابرقدرت اقتصادی است که توسط متحدان و قوانین‌ بین‌المللی محدود نمی‌شود. در ۳۰ مه سال جاری، ترامپ تهدید کرد درصورتی که دولت مکزیک مانع از ورود مهاجران غیرقانونی به خاک آمریکا نشود، او تعرفه‌های ۲۵ درصدی را بر تمامی کالاهای وارداتی از این کشور اعمال می‌کند. در واکنش به چنین تهدیدی یک هیات دیپلماتیک برای صلح با ترامپ عازم واشنگتن شد. روز بعد واشنگتن اعلام کرد که برخی از امتیازات هند برای صادرات به آمریکا را لغو می‌کند اما دولت هند نیز در این‌باره سکوت کرده و از تحکیم روابط با واشنگتن سخن می‌گوید.

چین نیز قرار است به زودی هدف موج جدیدی از تعرفه‌های آمریکا قرار بگیرد و غول فناوری هوآوی نیز به دلیل تحریم‌ها نمی‌تواند به بازار تامین قطعات آمریکا دسترسی داشته باشد. اگرچه این اقدام خشم رهبران چین را به‌دنبال داشته است اما آنها نیز تاکید دارند که همچنان خواستار مذاکره با آمریکا هستند. ایران نیز از سوی دیگر به‌رغم مخالفت‌های متحدان اروپایی واشنگتن، مورد حمله شدید‌ترین تحریم‌های آمریکا قرار دارد. به نظر می‌رسد ترامپ از وضعیت کنونی رضایت کامل دارد چراکه تصور می‌کند دیگر کشوری آمریکا را دست‌کم نخواهد گرفت. دوستان و دشمنان آمریکا اکنون می‌دانند که واشنگتن آماده است تا هر زمان برای دفاع از منافع‌ملی خود از زراد‌خانه اقتصادی استفاده کند. واشنگتن از تسلیحات نوینی استفاده می‌کند که با به‌کارگیری نقش کانونی خود در اقتصاد جهانی مانع از تبادل آزاد کالا، اطلاعات و پول در سرتاسر جهان شود. چنین تصویری از یک ابرقدرت قرن بیست‌و‌یکمی ممکن است برای بسیاری وسوسه‌انگیز باشد اما درعین حال می تواند بحران‌ساز نیز باشد و ازسوی دیگر مهم‌ترین دارایی آمریکا که مشروعیت در عرصه بین‌المللی است نیز تخریب می‌شود. ممکن است بسیاری تصور کنند که قدرت آمریکا از ۱۱ ناو هواپیمابر یا بیش از ۶ هزار کلاهک هسته‌ای نشات می‌گیرد اما رهبری آمریکا در روند جهانی‌شدن بوده است که بیش از دیگر موارد به این کشور مشروعیت بخشید.

برخلاف این واقعیت، ترامپ و مشاورانش براین باورند که با توجه به کسری تراز تجاری آمریکا، نظم جهانی دشمن این کشور محسوب می‌شود. مقامات واشنگتن اکنون به جای آنکه نظیر جنگ تجاری پیشین میان آمریکا و ژاپن در دهه ۸۰ از تاکتیک‌های خویشتن‌دارانه استفاده کنند تعریف جدیدی از اقتصاد ناسیونالیستی را ارائه کرده‌اند. نخست آنکه دولت ترامپ تعرفه‌ها را ابزاری محدود به دریافت امتیازات اقتصادی از دیگر کشورها نمی‌بیند و طی ماه های اخیر این ابزار برای ایجاد بی‌ثباتی میان آمریکا و متحدانش به‌کار گرفته شده است. تهدید مکزیک به تعرفه‌های تجاری در صورت تداوم ورود مهاجران غیرقانونی به آمریکا هیچ ارتباطی با موضوعات تجاری ندارد. این درحالی است که تنها ۶ ماه از توافق جدید آمریکا با مکزیک و کانادا برای تجارت آزاد می‌گذرد که جایگزین قرارداد «نفتا» شد. اما ابزار مهم دیگری که به‌طور نامتعارفی توسط ترامپ به‌کار گرفته شده استفاده از شبکه مالی و اقتصادی آمریکا در سرتاسر جهان برای مقابله با دشمنانی نظیر ایران و ونزوئلا است. تنها در سال گذشته هزار و ۵۰۰ موسسه و فرد مختلف وارد فهرست تحریم‌های وزارت خزانه‌داری شدند که بی‌سابقه بود.

استفاده از این ابزارها پیش‌تر تنها در زمان‌ جنگ توسط آمریکا در راستای تحت‌نظر گرفتن پرداخت‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت. مقامات ترامپ تاکید کرده‌اند که تسلیح زرادخانه اقتصادی آمریکا تازه در ابتدای راه است و این روند ادامه خواهد یافت. آمریکا می‌توانست برای وادار ساختن چین به اصلاح اقتصادش یک ائتلاف جهانی را ایجاد کند اما با اقدامات ترامپ دیگر چنین عزمی وجود ندارد. درعوض چین به مقابله برخاسته و فهرستی را برای تحریم شرکت‌های خارجی تنظیم کرده است. به‌نظر می‌رسد که شبکه‌ای عظیم تحت‌ سیطره آمریکا در دراز‌مدت با تهدیدات جدی مواجه خواهد شد. از ۳۵ کشور متحد نظامی با آمریکا در اروپا و آسیا، تنها سه کشور در تحریم هوآوی با واشنگتن همراه شده‌اند. در نتیجه تلاش‌ها برای ایجاد زیرساخت‌های جهانی نوینی آغاز می‌شود. چین اکنون درحال راه‌اندازی دادگاه‌هایی است تا خود بتواند اختلافات بازرگانی با خارجی‌ها را بررسی کند. اروپا نیز سخت در تلاش است تا با ایجاد یک‌ ساز‌‌وکار مالی جدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران را دور بزند. ترامپ اما باید بداند که اگر بخواهد از قدرت اقتصادی آمریکا سوء‌استفاده کند در نهایت آن را از دست خواهد داد.