چهاردهمین انتخابات ریاست‌جمهوری دو مرحله‌ای شد
همه نگاه‌ها به ۱۵ تیر
مسیر پیروزی برای پزشکیان راحتتر است یا جلیلی؟
زنگهای هشدار اجتماعی به صدا درآمد
ایران برای نخستین بار در سال ۸۴ در جریان برگزاری نهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، دومرحله‌ای شدن انتخابات ریاست‌جمهوری را تجربه کرد . انتخاباتی که در مرحله اول آن مرحوم هاشمی‌رفسنجانی با ۲۱ درصد آرا و محمود احمدی‌نژاد با ۱۹ و نیم درصد آرا به مرحله دوم راه یافته و نهایتا در سوم تیر آن سال، احمدی‌نژاد پیروز انتخابات شد. وجه اشتراک انتخابات سال جاری و سال ۸۴ حضور محمدباقر قالیباف به عنوان یکی از نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری است با این تفاوت که او در دور اول انتخابات سال ۸۴ موفق به کسب ۴میلیون و ۸۳هزار و ۹۵۱ رای شد، اما در این دوره توانست تنها ۳ میلیون و ۳۸۳ هزار و ۳۴۰ رای را به دست بیاورد. علی لاریجانی، محسن مهرعلیزاده، مهدی کروبی و مصطفی معین از دیگر رقبای انتخاباتی سال۸۴ بودند که در دور اول از گردونه رقابت حذف شدند.
اما انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۳ با رقابت ۶چهره سیاسی برگزار شد، مسعود پزشکیان، مصطفی پورمحمدی، علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی، سعید جلیلی و محمدباقر قالیباف که به مدت ۱۵روز در قالب مناظره‌ها و میتینگ‌های سیاسی به رقابت با یکدیگر پرداختند و در دو روز منتهی به زمان برگزاری انتخابات دو نفر از آنها به نفع دیگر نامزدهای جبهه انقلاب کناره‌گیری کردند و درنهایت رقابت میان ۴ نفر ادامه یافت؛ رقابتی که برای برخی از آنها نتیجه شگفت‌انگیزی داشت. ازجمله مسعود پزشکیان که با کسب بیش از ۱۰میلیون رای راهی مرحله دوم انتخابات ریاست‌جمهوری شد و محمدباقر قالیباف که با کسب بیش از ۳ میلیون رای از دور رقابت‌ها در کمال ناباوری حذف شد. البته رای ۲۰۶ هزار عددی پورمحمدی نیز یکی دیگر از شگفتی‌ها‌ی مرحله اول انتخابات بود.
در این میان البته رای سعید جلیلی نیز بحث‌برانگیز است. او با وجود برخی انتظارها که گمان می‌رفت بتواند رایی شبیه به ابراهیم رئیسی به عنوان نامزد ادامه‌دهنده راه «شهید جمهور» را کسب کند نتوانست رای قابل توجهی از سوی آنها که طرفداران تفکر رئیس‌جمهور سابق و حامیان تفکرش به شمار می‌روند کسب کند. در واقع مجموع رای او و قالیباف (۱۲میلیون و ۸۵۶هزار و ۶۳۸رای) به عنوان نامزدهای جریان انقلاب از رای رئیسی (۱۸میلیون و ۲۱ هزار و ۹۴۵ رای) در سال ۱۴۰۰ کمتر بود که همین می‌تواند حاکی از ریزش رای آنها در جریان فکری حامی‌شان باشد.
البته پزشکیان نیز با وجود کمپین گسترده انتخاباتی از سوی اصلاح‌طلبان و حمایت چهره‌های سیاسی همچون محمد خاتمی، حسن روحانی، محمد‌جواد ظریف و آذری‌جهرمی و میتینگ‌های گسترده انتخاباتی نتوانست انتظارات طبقه متوسط و بخشی از حاشیه‌نشین‌ها را برآورده کند و از اقبال آنها برخوردار شود. در واقع اگرچه برخی از نظرسنجی‌ها از رشد آرای پزشکیان حکایت می‌کرد، اما با برآورده نشدن انتظارات او نیز نتوانست در دور اول انتخابات پیروز شود. با این توضیحات پزشکیان و جلیلی در جایگاه اول و دوم قرار گرفتند و قالیباف و پورمحمدی در رتبه‌های سوم و آخر ایستادند.
دو نامزد اول چند درصد آرا را کسب کردند؟
نتایج انتخابات ظهر روز گذشته در شرایطی اعلام شد که پزشکیان و جلیلی با اختلاف رای حدود یک میلیون نفر راهی مرحله دوم انتخابات شدند. براساس آنچه وزارت کشور اعلام کرده قرار است مرحله دوم انتخابات ریاست‌جمهوری روز 15تیرماه(جمعه آتی) برگزار شود. در این انتخابات ۶۱ میلیون و ۴۵۲ هزار و ۳۲۱ نفر واجد شرایط رای دادن بودند که تنها ۲۴ میلیون و ۵۳۵ هزار و ۱۸۵نفر (39.96 درصد واجدان شرایط) در انتخابات شرکت کرده‌اند.
محسن اسلامی، سخنگوی ستاد انتخابات کشور نیز روز گذشته اعلام کرد: از جمع آرای تایید شده؛ پزشکیان 42.6 درصد، جلیلی 38.8 درصد، قالیباف 13.8 درصد و پورمحمدی 0.8 درصد آرا را کسب کردند. اسلامی میزان مشارکت در این دوره از انتخابات را نیز ۴۰ درصد عنوان کرد. براساس گزارش‌ها مشارکت در تهران نیز ۲۳ درصد اعلام شده است. همچنین آرای باطله بر اساس کسر مجموع آرای مسعود پزشکیان، سعید جلیلی، محمدباقر قالیباف و مصطفی پورمحمدی از مجموع آرای شمارش‌شده یک میلیون و ۵۶ هزار و ۱۵۹ رای، یعنی 4.3درصد از کل آرا را تشکیل داده است. از سوی دیگر مطابق گزارش‌های اعلام شده از سوی وزارت کشور بیشترین مشارکت در خراسان جنوبی[حدود ۶۱ درصد] و پایین‌ترین مشارکت مربوط به کردستان [حدود ۲۳ درصد] بوده است.
براین اساس با توجه به اینکه هیچ یک از نامزدها در مرحله اول موفق به کسب اکثریت مطلق آرا نشدند، انتخابات به دور دوم کشیده شد. مطابق اصل ۱۱۷ قانون اساسی «رئیس‌جمهور با اکثریت مطلق آرای شرکت‌کنندگان انتخاب می‌شود، ولی هر گاه در دور نخست هیچ‌یک از نامزدها چنین اکثریتی به دست نیاورد، روز جمعه هفته بعد برای بار دوم رای گرفته می‌شود.» طبق این اصل رئیس‌جمهور با اکثریت مطلق آرای شرکت‌کنندگان انتخاب می‌شود.
صف‌بندی‌های سیاسی پس از انتخابات
حالا در فضای پس از برگزاری مرحله اول انتخابات صف‌بندی‌های انتخاباتی وارد مرحله تازه‌ای شده است. از یکسو ستاد انتخاباتی علیرضا زاکانی، کاندیدای انصرافی انتخابات ریاست‌جمهوری از حمایتش از سعید جلیلی در دور دوم انتخابات خبر داده است. ازسوی دیگر امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی در شبکه اجتماعی ایکس خبرداده که در دور دوم انتخابات از سعید جلیلی حمایت می‌کند و محمدباقر قالیباف نیز پس از شکست در راهیابی به مرحله دوم با وجود برخی گمانه‌ها در بیانیه‌ای از سعید جلیلی برای دور دوم چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری حمایت کرده است.
او در این بیانیه تاکید کرده است: «با وجود اینکه اینجانب برای شخص آقای دکتر پزشکیان احترام قائل هستم، اما به دلیل نگرانی از برخی اطرافیان ایشان، از همه نیروهای انقلابی و حامیان خود می‌خواهم که کمک کنند تا جریانی که مسبب بخش مهمی از مشکلات اقتصادی و سیاسی امروز ما است، به عرصه قدرت باز نگردند، بنابراین همه باید تلاش کنیم تا نامزد جبهه انقلاب آقای دکتر جلیلی به عنوان رئیس دولت چهاردهم انتخاب شوند.» بیانیه‌ای که البته با برخی بازخوردهای منفی در میان بخشی از طرفدارانش روبه‌رو شده تا آنجا که برخی از حامیان پیشین قالیباف در شبکه ایکس، بیانیه او را کج‌اندیشی سیاسی توصیف کرده و تصریح کردند که گوش به فرمان نیستند و به تشخیص خود عمل خواهند کرد. برخی نیز تاکید کردند در دور دوم انتخابات به هیچ عنوان به جلیلی رای نخواهند داد.
در ادامه واکنش‌ها عبدالرضا داوری، فعال سیاسی اصولگرا نیز در مخالفت با بیانیه قالیباف در پیامی در شبکه ایکس اعلام کرد که ستاد جریان انقلاب؛ حامیان پزشکیان را تشکیل می‌دهند. البته واکنش‌ها به قالیباف به اینها خلاصه نمی‌شود. برخی از حامیان دولت نیز از جمله محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در یک برنامه تلویزیونی در خصوص نتایج آرای انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم و رای محمدباقر قالیباف گفت: آقای قالیباف مدیر اجرایی خوبی بوده، ولی در انتخابات ریاست‌جمهوری کم توفیق است و به هر حال در سرنوشت ایشان ریاست‌جمهوری نوشته نشده است.
همزمان با واکنش‌ها به حمایت رئیس مجلس از جلیلی، روز گذشته محسن رضایی با اشاره به حمایت دیگر نامزدهای جبهه انقلاب از جلیلی، آن را فصل جدیدی از هم‌افزایی و برادری میان نیروهای انقلاب توصیف کرد. شورای عالی اجماع نیروهای انقلاب هم طی اطلاعیه‌ای از نامزدهای جبهه انقلاب و هواداران آنها برای پیوستن به سعید جلیلی در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری دعوت کرد.
در این بین به نظر می‌رسد دولت سیزدهم نیز به جمع حامیان جلیلی پیوسته است. همچنان‌که روز گذشته سپهر خلجی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: همه برادران بزرگوار آقایان جلیلی، قاضی‌زاده، قالیباف و زاکانی که با احساس تکلیف انقلابی در انتخابات شرکت و از کارنامه و شعارهای جمهوری اسلامی دفاع و برنامه خود را برای تداوم و ارتقای مسیر و جریان انقلاب ارائه کردند مأجورند، ان‌شاءالله. به گزارش «ایسنا»، او تاکید کرد که پیشرفت اقتدارآفرین ایران سربلند در این ۳ سال و جلوگیری از بازگشت به عقب و دوران سیاه گذشته میثاق جبهه متحد فعالان انقلاب است.
در سوی دیگر این انتخابات، پزشکیان و حامیان او قرار دارند. در همین راستا روز گذشته حسین مرعشی در گفت‌وگو با جماران تاکید کرد: «برای مرحله دوم یک ائتلاف بزرگ از اصولگرایان میانه و کل اصلاح‌طلبان ایران که در مرحله اول هم حامی آقای دکتر پزشکیان بودند، شکل گرفته و این ائتلاف در کنار به میدان آمدن بخشی از آرای خاموش، سرنوشت انتخابات را با شکوه زیاد به نفع آقای پزشکیان رقم خواهد زد.» پزشکیان نیز در نخستین پیام خود پس از اعلام آرای مرحله اول انتخابات اعلام کرد: امیدوارم حضور مردم پای صندوق‌های رای، فریاد جدیدی برای تغییر در نگاه، رفتار، گفت‌وگو و تقسیم و تخصیص منابع باشد.
مناظره رودررو؟
قراراست تبلیغات دومین مرحله انتخابات ریاست‌جمهوری از امروز آغاز شود. به گفته احمد وحیدی، وزیر کشور نامزدها تا چهارشنبه می‌توانند تبلیغات کنند و از پنج‌شنبه 14تیرماه تبلیغات ممنوع خواهد بود. هنوز مشخص نیست که دو نامزدی که به دور دوم راه یافته‌اند مناظره‌های رودررو با یکدیگر خواهند داشت یا نه. محمدصالح مفتاح، دبیر ستاد انتخابات صداوسیما در گفت‌وگو با «ایرنا» درباره آخرین تصمیمات درخصوص تبلیغات تلویزیونی دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری، گفته است که منتظر تایید نتایج آرا توسط شورای محترم نگهبان هستیم و تبلیغات تلویزیونی دو نامزد مرحله دوم پس از آن آغاز می‌شود.
