چرا هیچ‌وقت برای مدیریت بحران آماده نیستیم؟
بی‌توجهی به وضعیت نارنجی در کشور
هشدار نارنجی به معنای قرار گرفتن در آستانه ورود بحران است و انتظار آن است که واحدهای مسوول و مردم غافلگیر نشوند، اتفاقی که در سرمای اخیر نیفتاد. به‌طور مثال، روز جمعه تصمیم‌گیری در مورد واحدهایی که قرار بود روز شنبه تعطیل باشند، با تاخیر انجام شد و همان هم چندین بار اصلاح شد. با وجود این تجربه، تصمیم‌گیری درباره اعلام وضعیت تعطیلی امروز نیز به غروب موکول شد. این در حالی است که اطلاعات لازم و کافی درمورد وضعیت هوا و میزان مصرف و ذخیره انرژی موجود بوده است. رئیس مرکز ملی پیش‌بینی سازمان هواشناسی اعلام کرده بارش برف در تهران سنگین‌تر از برف قبلی خواهد بود که باعث بروز مشکلات ترددی می‌شود. این‌بارش مربوط به روز یکشنبه است. بارش برف در البرز، قزوین، زنجان، قم و همدان، گیلان، خراسان شمالی، نیمه شمالی سمنان و خراسان رضوی نیز پیش‌بینی شده است. سرما در کشور چتر انداخته، آن هم برای چند روز. سرمایی که برای فصل زمستان نه عجیب است و نه بعید. زمستان است و سوز و برفش.
هشدارهای بحران نادیده گرفته شد
پیش‌بینی سازمان‌های مسوول همچون هواشناسی از آن جهت اهمیت دارد که واحدهای تصمیم‌گیر و اجرایی آمادگی قبلی برای مقابله با شرایط بحرانی داشته باشند. صادق ضیاییان، مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، می‌گوید: «سازمان هواشناسی، روز یکشنبه ۱۸ دی‌ماه هشدار «نارنجی» را برای بخش‌های عمده کشور صادر کرد. این هشدارها که خبر از وقوع سرما داشت نه تنها به دستگاه‌های اجرایی و متولی ارسال شد، بلکه در نشریات و رسانه‌های مختلف دیداری و شنیداری منتشر شد. همچنین در چند برنامه تلویزیونی من و همکاران اطلاعات گسترده‌ای در این زمینه اعلام کردیم. پس دستگاه‌های متولی با اطلاع از این وضعیت، اقدام به تشکیل کمیته اضطرار کردند.»
به گفته او، «هشدار نارنجی» به معنای شکل‌گیری یک وضعیت بسیار حاد است و ضروری است دستگاه‌های اجرایی اقدامات گسترده‌ای برای کاهش آن خطر انجام دهند. هشدار نارنجی با عنوان هشدار هواشناسی ویژه حامل‌های انرژی رنگ نارنجی شماره ۸۹ روز یکشنبه منتشر شد. زمان شروع و ورود این توده سرد، سه‌شنبه ۲۰ دی ماه و پایان آن جمعه ۲۳ دی‌ماه اعلام شد. به گفته او، در روزهای بعد هشدارهای دیگری صادر شده است. ضیاییان می‌گوید: «امسال، سامانه کاهش دما و هوا گرم‌تر از معمول بود و شرایط طبیعی زمستان در کشور نبود. با ورود سامانه سرما، به دلیل افت شدید دما در یک مدت زمان کوتاه سه - چهار روزه، آن را اطلاع‌رسانی کردیم.»
به گفته او، هشدارهای سازمان هواشناسی به وزارت کشور، راه، مجلس، وزارت اطلاعات، مجمع تشخیص، جهاد کشاورزی، نفت و نیرو، آموزش و محیط زیست و شهرداری، راهنمایی و رانندگی، سازمان مدیریت بحران، رئیس کمیسیون عمران، کشاورزی، راهداری، فرودگاه‌ها، سازمان‌های امدادی، شرکت ملی گاز، وزارت بهداشت و... اعلام می‌شود. در حالی که در پایان دوره سرما و بارش هستیم، حامد یزدی، مدیرکل مدیریت بحران استان تهران با اشاره به آغاز فعالیت سامانه بارشی برف گفته است: «اخطارهای لازم برای انجام اقدامات پیشگیرانه برای عبور و مرور ایمن به دستگاه‌های اجرایی صادر شده و در این زمینه قصوری پذیرفتنی نیست.» منظور او از دستگاه‌های اجرایی و خدمات‌رسان، شهرداران، بخشداران و فرمانداران است.
چراغ نارنجی زمستان سخت در ۱۸ استان
سازمان هواشناسی کشور نسبت به لغزندگی جاده‌ها و کولاک برف در ۱۸ استان براثر بارش برف و باران هشدار داده و بر پرهیز از سفرهای غیر‌ضروری و اجتناب از فعالیت‌های کوهنوردی تاکید کرده است. در این شرایط احتمال اختلال در سفرهای بین شهری، فعالیت‌های عمرانی، تاخیر و احتمال لغو پروازها، خسارت به صنعت کشاورزی و اختلال در انتقال منابع انرژی به‌ویژه برق و گاز وجود دارد. این شرایط جوی امروز در کرمانشاه، کردستان، لرستان، همدان، مرکزی، قم، قزوین، البرز، تهران، خراسان شمالی، غرب سمنان، شمال غرب چهارمحال و بختیاری، غرب اصفهان، ارتفاعات شمال خوزستان، ارتفاعات گیلان و مازندران، شمال ایلام مورد انتظار است. بارش باران در نواحی گرمسیر همراه با رعدوبرق، وزش باد شدید موقت و در دامنه و ارتفاعات بارش برف پیش‌بینی شده و احتمال آب‌گرفتگی معابر، اختلال در سفرهای بین شهری و داخل شهر، فعالیت‌های عمرانی، سیلابی شدن مسیل‌ها، بالا آمدن سطح آب رودخانه‌ها، صاعقه، اختلال در ناوگان حمل‌ونقل و خسارت به صنعت کشاورزی وجود دارد.
تعطیلی گسترده برای صرفه‌جویی در انرژی
در اوج سرما مهم‌ترین هشدارها، مربوط به شیوه مصرف انرژی است. لوله‌های گاز که قرار بوده تا دل روستاها بروند تا در این روزهای سرد، گرما‌دهنده باشند، دچار افت فشار شده و حالا باید کمتر مصرف کرد، بلکه تا پایان زمستان سخت، دوام بیاوریم. مدیرکل مدیریت بحران استان تهران از مردم خواسته «با مصرف حداقلی و مدیریت صحیح امکان استفاده از گاز پایدار را برای سایر هموطنان فراهم کنند». شنبه زابل در شمال سیستان و بلوچستان سردترین روز خود در ۱۵ سال اخیر را با دمای منفی ۲/ ۱۱ درجه تجربه کرد که سومین یخبندان شدید این شهر در ۶۰ سال اخیر به شمار می‌رود. این سرما یعنی مصرف بیشتر گاز. در خراسان شمالی تا پایان هفته سوز و سرمای سخت و بارش پایدار می‌ماند. ادارات این استان برای صرفه‌جویی در مصرف گاز، ظرف دیروز و امروز تعطیل شده، اما افزایش مصرف گاز در بخش خانگی به حدی است که برای پایداری شبکه، گاز کل صنایع استان قطع شد. در اصفهان، وضعیت کمبود گاز و افت فشار در حالت بحرانی قرار دارد.
رئیس اداره گاز شهرستان اردستان گفته: «ادارات، مدارس و مراکز دولتی مدیریت مصرف را رعایت نمی‌کنند و مجبوریم گاز آنها را قطع کنیم. در یک هفته گذشته، گاز حدود ۵۰ اداره و مدرسه به دلیل مصرف بی‌رویه، قطع شده است. همچنین، جایگاه سوخت گاز اردستان تا پایان یکشنبه قطع است. طبق برنامه‌ریزی‌ها، هر ۹ روز گاز جایگاه سی‌ان‌جی قطع می‌شود تا شبکه توزیع گاز مشترکان خانگی تقویت شود. همچنین گاز شهرک‌های صنعتی شهرستان اردستان دو روز در هفته قطع خواهد شد». البته به گفته او، اگر مردم مدیریت مصرف را نداشته باشند گاز مشترکان بخش خانگی هم سهمیه‌بندی می‌شود. در ادامه سریال تعطیلی‌ها، واحدهای اداری و کلاس‌های درس کلیه دانشگاه‌های قزوین نیز تعطیل اعلام شد. وضعیت دستگاه‌های دولتی نیز مشابه مدارس است.
