«دنیای‌اقتصاد» پیشنهاد ویژه به ایران در مورد اوکراین را بررسی کرد
غرب به تهران امتیاز داد؟
اگر ادعای تازه مشاور ولادیمیر زلنسکی مبنی بر اینکه «تهران در قبال پیشنهادی معین که نمی‌‌‌توانست از آن صرفنظر کند، ارسال یک‌محموله از موشکهای دوربرد به روسیه را متوقف کرده است» صحت داشته باشد، فصل جدیدی را در بازیگری ایران در جنگ روسیه و اوکراین خواهد گشود.
اکنون مساله مهمی که مطرح است این است که در صورت درست بودن این خبر، ایران در قبال چه پیشنهادی پذیرفته است که به روسیه موشک نفرستد؛ آن هم در شرایطی که روابط تهران و مسکو در مسیر راهبردی‌شدن قرار گرفته و یکی از عناصر این روابط راهبردی همکاری‌‌‌های نظامی است. در چنین شرایطی، پیشنهاد به تهران باید خیلی چشمگیر باشد که بتواند در این مقطع ارسال سلاح به مسکو را متوقف کند. اولکسی آرِستوویچ، مشاور نظامی دفتر ولادیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین در خصوص توقف ارسال موشکهای ایران به روسیه گفت: «مقامات ایران ارسال یک‌محموله موشکهای دوربرد را که قرار بود به روسیه بفرستند، متوقف کردند.»
او در توضیح ادعای خود گفت که اقدام ایران، نتیجه «یک پیشنهاد معین» بود که تهران نمی‌‌‌توانست از آن صرفنظر کند. به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی وب‌سایت اسرائیلی وای‌‌‌نت در این زمینه نوشت، الکسی آرستوویچ، در مصاحبه‌‌‌ای مدعی شده است پیشنهادی به ایران ارائه شد که نمی‌‌‌توانست آن را رد کند تا عرضه تسلیحات به روس‌‌‌ها را کُند کند. به نوشته این وب‌سایت، آرستوویچ در یک گفت‌‌‌وگوی زنده در کانال یوتیوب با مارک فیجین، کنشگر و وکیل روسی‌‌‌الاصل مخالف ولادیمیر پوتین، اظهارات خود را با استناد به «منابع دیپلماتیک» بیان کرده است. او در توضیح ادعای خود گفت که اقدام ایران، غیر از فشارهای وارده به تهران، نتیجه «یک پیشنهاد معین» بود که تهران نمی‌‌‌توانست از آن صرف نظر کند. آرستوویچ توضیح بیشتری در باره این پیشنهاد نداد.
او ادعا کرده که جمهوری اسلامی همچنین روند ارسال سایر محموله‌‌‌های نظامی به روسیه را «کُند» کرده است؛ زیرا روشن شده که ادامه این اقدام برایش پیامد خواهد داشت. با وجود اینکه صحت و سقم این خبر هنوز مشخص نیست، آنچه مبرهن است و بسیاری از کارشناسان نیز به آن اذعان کرده‌‌‌اند، این است که دخالت دادن ایران در جنگ روسیه علیه اوکراین عواقب زیادی برایش به همراه خواهد داشت. در این راستا نیز رئیسجمهور اوکراین از تلاش برای متهم کردن ایران در بحث فروش پهپاد به روسیه و استفاده از آن در جنگ روسیه علیه این کشور فروگذار نکرد. در این بین، ایران از ابتدا ارسال پهپاد به مسکو را رد کرده بود؛ اما به یکباره وزیر خارجه اعلام کرد که به روسیه پهپاد ارسال شده، منتها قبل از جنگ. البته امیرعبداللهیان در آخرین اظهارنظر خود در تماس تلفنی با نیکولای میلکوف، وزیر امور خارجه بلغارستان، تاکید کرد: «ما بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، منعی در صادرات و واردات سلاح نداریم، اما سلاحی به روسیه برای به‌کارگیری در جنگ اوکراین نداده‌‌‌ایم. موضع ما مخالفت با گسترش ناتو در منطقه و مخالفت با جنگ در اوکراین است.» وی تاکید کرد: «ما مخالف تداوم جنگ در اوکراین هستیم و برای آتش‌بس تلاش می‌کنیم.»
اتحادیه اروپا عقب نشست؟!
مساله ارسال موشک و پهپاد به روسیه برای غرب نیز به دستاویزی با هدف اعمال فشار بیشتر بر ایران تبدیل شد؛ تا جایی که حتی انتظار می‌رود کشورهای اروپایی و غربی با تمسک به این مساله به قطعنامه ۲۲۳۱ رجوع و مکانیزم ماشه را فعال کنند. البته روز گذشته غرب نیز تاحدودی در مواضع اعلامی‌‌‌اش در قبال ایران نرمش نشان داد؛ همچنان‌که یک مسوول در اتحادیه اروپا اعلام کرد این اتحادیه دلایل کافی برای اثبات گزارش‌های ارسال موشک از ایران به روسیه ندارد.
به گزارش «ایسنا» به نقل از روسیا الیوم، یک منبع عالی‌رتبه در اتحادیه اروپا اعلام کرد که مسکو و تهران بارها این اخبار و گزارش‌ها را تکذیب کردند. ما نیز در بروکسل درحال جمعآوری اطلاعات در این خصوص هستیم. این منبع در گفتوگو با خبرنگاران گفت: «ما از گزارش‌هایی مبنی بر اینکه ایران می‌‌‌خواهد موشکهای بالستیک به روسیه بدهد تا در جنگ اوکراین استفاده کند اطلاع و تلاش داریم اطلاعاتی جمعآوری کنیم که این مساله را اثبات کند.» در عین حال وی خاطرنشان کرد که از این اخبار و گزارش‌ها نگران هستیم و اگر صحت آنها تایید شود، تحریم‌هایی علیه ایران وضع خواهیم کرد. پیش‌تر مشاور زلنسکی مدعی شده بود که موشکهای مسکو درحال تمام شدن است، به همین دلیل در تلاش است که به موشکهای بالستیک ایرانی دست یابد.
اگر حرف‌‌‌های مشاور زلنسکی درباره توقف ارسال موشکهای دوربرد به روسیه در قبال پیشنهاد معین درست باشد، این پرسش مطرح می‌شود که چه پیشنهادی توانسته است در این شرایط توجه تهران را جلب کند و آن را از ارسال موشک بازدارد. کارشناسان در گفتوگو با «دنیای‌اقتصاد» سه‌احتمال را مطرح کردند: نخست، مسکوت ماندن قطعنامه انتقادی علیه ایران در شورای حکام؛ دوم، بسته‌شدن پرونده پهپادها و سوم، فراهم‌شدن زمینه همکاری ایران و اوکراین در مورد صادرات غلات.
قطعنامه انتقادی مسکوت بماند
کوروش احمدی، دیپلمات پیشین درباره این خبر گفت بعید می‌‌‌دانم که این خبر پایه و اساس جدی داشته باشد. وی با اشاره به اینکه حدس و گمان در خصوص این پیشنهاد خیلی دشوار است، توضیح داد: «اگر بخواهیم بگوییم اتحادیه اروپا در حوزه برجام پیشنهادی به ایران داده تا دست به این اقدام بزند که می‌‌‌دانیم اکنون مسائل باقیمانده درباره برجام بین تهران و واشنگتن، آن هم در حوزه تضمین و مسائل مربوط به آژانس است، پس اتحادیه اروپا نمی‌‌‌تواند در این بازی دخل و تصرفی داشته باشد.» احمدی افزود: «در مورد آمریکا نیز می‌‌‌دانیم که آنها در حوزه تضمین و مسائل باقیمانده پادمانی نمی‌‌‌توانند پیشنهادی به ایران بدهند.» دیپلمات پیشین با اشاره به پیشنهاد تصویب قطعنامه انتقادی علیه ایران در نشست آتی شورای حکام گفت: «تنها گزینه‌‌‌ای که می‌‌‌توان متصور بود، این است که ایران در قبال مسکوت گذاشتن این قطعنامه که متن پیش‌‌‌نویس پیشنهادی آن نیز نسبتا تند است پذیرفته باشد که ارسال موشک به روسیه را متوقف کند.»
پایان پرونده پهپادها
مرتضی مکی، کارشناس مسائل اروپا هم در این باره گفت: «اگر این خبر صحیح باشد، می‌‌‌تواند در چارچوب تغییر سیاست‌‌‌های تاکتیکی ایران در قبال جنگ اوکراین باشد که در هفته‌‌‌های اخیر به‌شدت بر آن تاکید شده است.» وی با اشاره به اینکه از ابتدای بحران اوکراین، رفتار ایران نشانه‌‌‌ای از همراهی و همدلی ایران با روسیه در جنگ بود، ادامه داد: «در ماه‌‌‌های اخیر، به‌ویژه بعد از آنکه هجمه‌‌‌ها علیه ایران و احتمال باز شدن پرونده ایران در شورای امنیت مطرح شد، تاحدودی مواضع تهران تغییر کرده است.»
کارشناس مسائل اروپا تاکید کرد که در صورت صحت این خبر این احتمال وجود دارد که طی روزها و هفته‌‌‌های آتی، هجمه تبلیغاتی علیه ایران در قبال جنگ اوکراین کاهش پیدا کند. وی در نهایت درباره پیشنهاد احتمالی به ایران گفت: «تنها بده‌بستانی که می‌‌‌تواند بین ایران و اوکراین صورت گرفته باشد، این است که اوکراین پرونده پهپادهای ایرانی را ببندد و در این صورت زمینه برای ارسال پرونده ایران به شورای امنیت دیگر فراهم نخواهد بود. در عین حال موضوع پهپادها دیگر ابزاری برای فشار بر ایران نخواهد بود.»
همکاری در زمینه صادرات غلات
همچنین مهدی مطهرنیا، آینده‌‌‌پژوه سیاسی گفت: «این مساله که آیا ایران ارسال موشک و پهپاد به روسیه و سپس توقف ارسال را پذیرفته است هنوز مشخص نیست و این ادعایی است که فعلا توسط مشاور رئیسجمهور اوکراین مطرح شده است.» وی با اشاره به اینکه اگر بحران اوکراین دامن ایران را بگیرد، می‌‌‌تواند زمینه‌‌‌های متفاوتی از فشار بر ایران را فراهم آورد، ادامه داد: «تغییر احتمالی سیاست تهران در مورد ارسال سلاح تنها محصول یک پیشنهاد نمی‌‌‌تواند باشد، بلکه این پیشنهاد می‌‌‌تواند شدت‌‌‌بخش جریان حرکت ایران از بازگشت از همکاری با روسیه در چارچوب ارسال سلاح به این کشور برای جنگ در برابر اوکراین تلقی شود.» این کارشناس افزود: «این پیشنهاد باید در چارچوب همکاری بیشتر اوکراین با ایران در جهت صدور بیشتر غلات و نیازهای اقتصادی تهران و در کنار آن، ایجاد فضای مناسب گفتوگو در خصوص مساله ایران با نظام بین‌الملل ارزیابی شود.» وی در نهایت گفت: باید منتظر تایید این خبر و انتشار محتوای پیشنهاد به ایران باشیم و ببینیم آیا پیشنهاد در حدی بوده است که بتواند ایران را از روسیه جدا کند.
