وزارت خارجه عراق: مذاکرات ایران و عربستان ادامه دارد
از سرگیری روابط تهران و ریاض؟
در همین ارتباط، احمد الصحاف، سخنگوی وزارت خارجه عراق با اشاره به برگزاری دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان در بغداد گفت که این اقدام در راستای سیاست عراق مبنی بر برگزاری گفت‌وگو برای ایجاد توافق و توازن در منطقه است. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رسمی عراق(واع)، وی گفت که فضای مذاکرات، آرام، مثبت و همراه با تفاهم بود. سخنگوی وزارت خارجه تاکید کرد که مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق در این مذاکرات حاضر بود و درخصوص پرونده‌های متعدد از جمله پرونده امنیتی رایزنی شد.
الصحاف همچنین تاکید کرد که این مذاکرات ادامه دارد و تحولات اساسی در روابط دو کشور ایجاد خواهد کرد و ممکن است روابط دیپلماتیک میان تهران و ریاض از سرگرفته شود. وی با اشاره به نقش عراق در برگزاری چنین گفت‌وگو‌هایی خاطرنشان کرد که این گفتوگوها می‌تواند ثبات و توازن و امنیت را در منطقه و عراق ایجاد کند زیرا عراق یکی از طرف‌های مهم در منطقه است.
فواد حسین، وزیر خارجه عراق اخیرا در گفت‌وگو با شبکه الجزیره گفت که دیدار اخیر ایران و عربستان در بغداد در سطح امنیتی و با حضور مقامات بلندپایه برگزار شد. وی گفت: دو طرف سعودی و ایرانی بر سر یک یادداشت تفاهم ۱۰بندی به توافق رسیدند. آنها توافق کردند که دور بعدی مذاکرات در سطح دیپلماتیک برگزار شود. در این مذاکرات به موضوع تداوم آتش‌بس در یمن پرداخته شد. فواد حسین پیش از این نیز گفته بود: دور پنجم مذاکرات میان ریاض و تهران در بغداد در فضای مثبتی برگزار شد. بغداد میزبان دور ششم مذاکرات ایرانی- سعودی نیز خواهد بود. وی همچنین تاکید کرده بود که عراق تمام تلاش‌های خود را به کار خواهد گرفت تا فرصت مناسب برای ایجاد تفاهم میان ایران و عربستان را فراهم کند.
پیش‌تر یک منبع عراقی اعلام کرده بود که در نشست دو هیات امنیتی ایران و عربستان در بغداد مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق و معاون مشاور امنیت ملی ایران و رئیس سرویس اطلاعات عربستان حضور داشتند. وی گفت: دو طرف در این نشست توافق کردند که به نشست‌های امنیتی پایان دهند و به مذاکرات دیپلماتیک منتقل شوند. انتظار می‌رود که دور ششم مذاکرات نیز در خاک عراق برگزار شود. فضای نشست مثبت بود و دو طرف در خصوص برخی نقاط برای ایجاد فضای آرام میان تهران و ریاض به توافق رسیدند. نشست ایرانی -سعودی چند ساعات به طول انجامید و هیات ایرانی زیارت مذهبی نیز داشت، اما هیات سعودی دیرتر از آنها بغداد را ترک کرد.
موارد مربوط به دور پنجم گفت‌وگو بین ایران و عربستان از جمله سوالاتی بود که در نشست روز دوشنبه پنجم اردیبهشت ماه سال جاری از سعید خطیب‌زاده پرسیده شد و سخنگوی دستگاه دیپلماسی در این باره اظهار کرد: دور پنجم گفت‌وگوهای ایران و عربستان با تلاش‌هایی که دولت عراق انجام داده بود و تمهیدات و مساعدت‌های دولت عمان در روز پنجشنبه هفته گذشته (اول اردیبهشت) در بغداد برگزار و گفتوگوها رو به جلو و مثبت بود. چارچوب‌هایی که از قبل پیش‌بینی شده بود در این گفتوگوها مورد بررسی قرار گرفت. گفتوگوها جدی بود و اگر گفتوگوها به سطح سیاسی درجه یک ارتقا پیدا کند، می‌توان انتظار داشت که به سرعت شاهد پیشرفت‌های جدی در حوزه‌های مختلف مورد گفت‌وگو در چارچوب این مذاکرات باشیم. سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین درباره احتمال دیدار وزرای خارجه ایران و عربستان هم یادآور شد: هنوز در آن نقطه قرار نداریم.
به گزارش خبرگزاری فارس، روزنامه «الصباح» عراق هم روز دوشنبه پنجم اردیبهشت ماه در این باره نوشت: موفقیت گفت‌وگوهای هیات ایرانی و سعودی در حالی است که عراق تلاش می‌کند تا تهران و ریاض را به سمت آغاز صفحه جدیدی از روابط پیش ببرد. روابطی که در نهایت به سود بغداد خواهد بود و می‌تواند تنش‌های تشدید شده در منطقه را کاهش دهد. منابع آگاه همچنین به این روزنامه گفته‌اند که «مذاکرات با توافق در سطح امنیتی و انتقال گفتوگوها به وزارتخانه‌های امور خارجه دو کشور پایان یافته و در ادامه مقدمات مذاکرات دیپلماتیک با حضور مقامات و دیپلمات‌های دو کشور فراهم خواهد شد.»
دور پنجم گفتوگوها قرار بود در اواخر اسفند ماه برگزار شود، ولی وب‌سایت نورنیوز پیش از برگزاری این نشست از لغو یکجانبه این دور از مذاکرات از سوی جمهوری اسلامی ایران خبر داد و برخی نیز آن را به اعدام شیعیان در آن زمان در عربستان مرتبط دانستند و عملا این مذاکرات حدود ۶ ماه متوقف ماند تا اینکه یک مقام وزارت امور خارجه عراق ۱۶ فروردین ماه سال جاری ۱۴۰۱ خبر داد که دفتر نخست‌وزیری این کشور تلاش‌های خود را برای ازسرگیری گفتوگوها بین ایران و عربستان آغاز کرده و اعلام کرد: «ایرانی‌ها تمایلی به تکرار چهار دوره گذشته ندارند. آنها می‌خواهند که بر سر محورهای مشخصی توافق شود تا این محورها مورد بحث و بررسی قرار گیرند. ماموریت عراق در حال حاضر انتقال دیدگاه‌های دو طرف است.» بعد از آن بود که فواد حسین، وزیر خارجه عراق ۲۴ فروردین در سفری که به تهران داشت و در نشست خبری مشترک با حسین امیرعبداللهیان درباره دور پنجم گفت‌وگوهای ایران و عربستان بیان کرد: این گفتوگوها ادامه داشته و برای مدتی متوقف شد. امیدواریم دور بعدی این گفتوگوها بین ایران و عربستان برگزار شود. مشخص است که گفت‌وگو تا الان در چارچوب مشارکت دستگاه امنیتی دو طرف بوده است و از سمت ایران نمایندگانی از وزارت خارجه بوده‌اند، ولی چارچوب گفتوگوها بین دستگاه‌های امنیتی بوده است. برخی مسائل وجود دارد که باید مطرح شود. امیدوارم به زودی نشست بعدی برگزار شود. گمانه‌زنی‌هایی درباره زمان آن مطرح شده است، ولی به صراحت نمی‌توانم درباره زمان نشست بعدی صحبت کنم، ولی طرفین این تمایل را دارند نشست‌های خود را ادامه دهند.
اواخر فروردین ۱۴۰۰ بود که روزنامه «فایننشال تایمز» گزارش داد، مقام‌های ارشد ایران و عربستان سعودی برای بهبود روابط دو کشور در بغداد پایتخت عراق مذاکرات مستقیم برگزار کردند. منابع مورد استناد فایننشال تایمز مدعی شدند، نخستین دور مذاکرات مستقیم عربستان سعودی و ایران در تاریخ نهم آوریل (۲۰ فروردین) انجام شد و به گفته یکی از مقام‌ها، این گفتوگوها، «مثبت» بوده است. چند روز بعد از انتشار عمومی این خبر و تحلیل و تفسیرهای مختلف، محمد بن‌‌‌سلمان ولیعهد عربستان سعودی بامداد چهارشنبه ۸ اردیبهشت ۱۴۰۰- ۲۸ آوریل ۲۰۲۱- در گفت‌وگو با شبکه العربیه در پاسخ به پرسشی درخصوص احتمال برقراری روابط بین ریاض و تهران، گفت: «ایران یک کشور همسایه است، همه ما امیدواریم که رابطه خوب و متمایزی با ایران برقرار کنیم.» ولیعهد عربستان اضافه کرد: «ما خواهان آن نیستیم وضعیت در ایران سخت باشد، ما خواهان کامیابی ایران هستیم.» او تاکید کرد که دو کشور منافع مشترک و متقابلی برای پیشرفت و بهبود منطقه و جهان دارند.
