انریکه مورا، هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک خبر داد
ادامه مذاکرات از پس‌فردا
عقب‌‌‌نشینی برجامی اسرائیل
عکس: AFP
یائیر لاپید، وزیر خارجه اسرائیل، پس از دیدار با جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور آمریکا در تغییر موضعی تاکتیکی در خصوص برنامه هستهای ایران که احتمالا با هدف کاهش فاصله دیدگاه برجامی تل‌‌‌آویو-واشنگتن است، گفت: «ما هیچ مشکلی با توافق نداریم. توافق خوب، چیز خوبی است.» سالیوان روز چهارشنبه در ادامه سفر به سرزمین‌‌‌های اشغالی با وزیر خارجه این رژیم دیدار کرد. لاپید پس از این دیدار، ضمن عقب‌‌‌نشینی از مواضع سرسختانه اسرائیل در قبال برنامه هستهای ایران، سه گزینه را برای آینده این گفت‌وگوها برشمرد که عبارتند از: «نخست توافق هستهای قوی، دوم عدم‌توافق و تشدید تحریم‌‌‌ها و سوم معامله بد.» همزمان با این تحولات، انریکه مورا، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد، مذاکرات وین از «روز دوشنبه ٢٧دسامبر» (ششم دی‌ماه) از سرگرفته خواهد شد. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین، نیز با اشاره به اینکه این مذاکرات از روز دوشنبه از سر گرفته می‌شود در توییتی نوشت: به‌طور معمول چندان رایج نیست که به کارهای جدی در فاصله کریسمس تا سال نو میلادی پرداخته شود و مشخص شدن این تاریخ نشانهای است از آنکه همه مذاکرهکنندگان خواستار عدم تلف شدن زمان هستند و هدفشان سریع‌‌ترین حالت احیای برجام است. ازسوی دیگر «جو بایدن»رئیس‌جمهوری آمریکا از دریافت تماس‌های نفتالی بنت، نخستوزیر رژیم صهیونیستی وهرگونه مذاکره درباره موضوع ایران خودداری می‌کند.
تغییر موضع تل‌‌‌آویو
در حالی که تا چند هفته پیش، مقامات اسرائیلی تمام تلاش خود را برای مجاب کردن آمریکا به انصراف از ادامه مذاکرات با ایران به کار گرفته بودند، اکنون وزیر خارجه این رژیم می‌‌‌گوید، تل‌‌‌آویو با «توافق قوی و خوب» مشکلی ندارد. لاپید مدعی شد، اگر آمریکا بتواند به «توافق هستهای قوی» با ایران دست یابد و توانایی جمهوری اسلامی را برای ساخت سلاح اتمی برای همیشه محدود کند، این دولت با چنین توافقی مشکلی نخواهد داشت. البته این ادعای لاپید در حالی مطرح می‌شود که مقامات جمهوری اسلامی ایران بارها اعلام کرده‌‌‌اند، قصدی برای تولید سلاح هستهای ندارند. نیویورکتایمز می‌‌‌گوید، یائیر لاپید این اظهارات را روز چهارشنبه ساعاتی پس از دیدار با جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور آمریکا در یک ویدئوکنفرانس از دفترش مطرح کرد.
وزیر امور خارجه اسرائیل، همچنین از راه دومی هم در این خصوص صحبت کرده و آن را «عدم‌توافق» خوانده است. لاپید در ادامه ادعاهایش گفته است، در صورت عدم‌توافق، باید تحریم‌‌‌ها تشدید شوند و لازم است اطمینان حاصل شود که ایران نمی‌تواند به جلو حرکت کند. به گفته این مقام اسرائیلی، سومین و بدترین راه، «معامله بد» است. نیویورکتایمز در ادامه نوشته است، به نظر می‌رسد یائیر لاپید سعی دارد، فاصله دیدگاه کشورش را با آمریکا بر سر برنامه هستهای ایران کاهش دهد. یائیر لاپید در ادامه این مصاحبه گفته است که اکثریت اسرائیلی‌‌‌ها، از جمله اپوزیسیون، احساس می‌‌‌کردند که توافق برجام به اندازه کافی خوب نبود. وزیر امور خارجه اسرائیل در ادامه گفته است که این به دلیل بند «غروب در برجام» بود که در سال ۲۰۳۰ به ایران اجازه می‌‌‌داد، مواد لازم برای ساخت بمب اتمی را تولید کند. مطابق «بند غروب» در برجام پس از ۱۰سال ایران می‌تواند سانتریفیوژهای غنی‌‌‌سازی را افزایش دهد و پس از ۱۵سال نیز اجازه دارد حجم اورانیوم کمتر غنی‌‌‌شده خود را زیادتر کند. یائیر لاپید در این مصاحبه از ابراز نظر در خصوص تلاش‌‌‌های اسرائیل برای خرابکاری در برنامه هستهای ایران خودداری کرد، اما گفت، هر اتفاقی که برای تاسیسات هستهای ایران می‌‌‌افتد، ربطی به مذاکرات هستهای با ایران ندارد. او اضافه کرد، تنها چیزی که می‌توانم به شما بگویم این است که اسرائیل بارها گفته است: «ما حق داریم از خود در برابر بزرگ‌ترین تهدیدهای وجودی محافظت کنیم!»
همچنین وزارت خارجه آلمان روز پنج‌شنبه اعلام کرد که برلین همکاری نزدیکش با رژیم صهیونیستی درخصوص توافق هستهای را حفظ خواهد کرد. این در حالی است که کمتر از سه هفته پیش، رسانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اسرائیل خبر دادند که نفتالی بنت، نخستوزیر اسرائیل، اواسط آذر گفتوگوی تلفنی «سختی» در زمینه ایران با آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا داشته است. نیویورکتایمز نیز آن گفتوگو را «پرتنش» و رسیدن به حد مشاجره نامید و نوشت که مقامات اسرائیل بعد از آن گفتوگو، برآشفته شده و مقامات ارشدی را راهی آمریکا کردند. بنی‌‌‌گانتس، وزیر دفاع اسرائیل که در سفری با محوریت ایران به واشنگتن رفته بود، ۱۷آذر با آنتونی بلینکن و همچنین ژنرال لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا، دیدار و گفتوگو کرد. بنی‌‌‌گانتس همچنین روزهای ۱۷ و ۱۸ آذر در دو سخنرانی در واشنگتن و میامی مدعی شد که ایران «قوای خود را از جمله در غرب ایران» برای تهاجمات جدید در خاورمیانه و در صدر آن برای «حمله به اسرائیل» آماده می‌کند و «اسرائیل تنها منطقه در جهان است که مورد تهدید واقعی یک کشور دیگر قرار دارد.» پیش‌تر نیز داوید بارنئا، رئیس موساد، سازمان جاسوسی اسرائیل در واشنگتن با جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی و همچنین با ویلیام برنز، رئیس سی‌‌‌‌‌‌‌‌‌آی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای، سازمان مرکزی اطلاعات آمریکا، دیدار کرد تا دلایل اسرائیل را برای خودداری آمریکا از بازگشت به برجام بیان کند. با این حال، دولت آمریکا رابرت مالی، نماینده ویژه در امور ایران را ۱۷آذر راهی وین کرد تا در مذاکراتی که گفتوگوهای غیرمستقیم میان ایران و آمریکا با مشارکت کشورهای گروه ۱+۴ محسوب می‌شود، حضور یابد. به گزارش روزنامه نیویورکتایمز، اکنون اختلافات دیرینه بر سر چگونگی کنار آمدن با برنامه هستهای ایران به تنش‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدیدی میان دولت جو بایدن و اسرائیل انجامیده است. این دو مقام ارشد اسرائیلی که به واشنگتن سفر کرده بودند، آنجا را با نگرانی از این موضوع ترک کردند که تعهد آمریکایی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به احیای توافق هستهای به توافقی ناقص منتهی شود و به تهران اجازه دهد برنامه غنی‌‌‌سازی اورانیوم را با سرعت پیش ببرد.
سالیوان: پایان مذاکرات، ظرف چند هفته
همچنین جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، روز چهارشنبه ۲۲دسامبر در سفر به سرزمین‌‌‌های اشغالی گفت ایالات‌متحده و شرکایش در حال بحث در مورد تعیین چارچوب زمانی برای پایان دیپلماسی هستهای با ایران هستند و افزود که مذاکرات فعلی با تهران ممکن است ظرف چند هفته به پایان برسد. او در جریان سفر به اسرائیل به خبرنگاران گفت: «ما به صورت عمومی در مورد این موعد مقرر صحبت نمی‌‌‌کنیم، اما می‌توانم به شما بگویم که در پشت درهای بسته درباره چارچوب‌‌‌های زمانی صحبت می‌‌‌کنیم و این مهلت، طولانی نیست.» سالیوان گفت که این ضرب‌‌‌الاجل تنها چند هفته است.سالیوان در دیدار با نفتالی بنت، نخستوزیر اسرائیل هم گفت که ایالات متحده و اسرائیل درگیر «مذاکره حساس» برای ایجاد استراتژی امنیتی مشترک هستند. مشاور امنیت ملی آمریکا بار دیگر تاکید کرد که «دیپلماسی، بازدارندگی و فشار» بهترین راه برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای است. کاخ‌سفید درباره این سفر مقام آمریکایی اعلام کرد: «سالیوان به‌‌‌عنوان نماینده رئیس‌جمهور آمریکا برای یک سفر ۳۰ساعته به بیت‌‌‌المقدس رفت، اسرائیل را در جریان تحولات مذاکرات وین قرار داد و دو طرف در مورد تحولات آینده تبادل نظر کردند.»
سه سناریوی کوتاه‌‌‌مدت احتمالی
در عین حال، چهار مقام ارشد اسرائیلی که در جلسات مشاور امنیت ملی بایدن در بیت‌‌‌المقدس شرکت کرده بودند، به اکسیوس گفتند، ایالات‌متحده آماده است در صورت لزوم، موضع تندتری در مورد ایران اتخاذ کند و نظرات اسرائیل را در نظر بگیرد. در این باره، سالیوان سه سناریوی کوتاه‌‌‌مدت احتمالی در مورد برنامه هستهای ایران را در این جلسات ترسیم کرد: «یک، توافق طی چند هفته آینده برای بازگشت و انطباق کامل با توافق ۲۰۱۵، (که او شک داشت به دست آید)؛ دوم، توافق موقت بر مبنای «توقف در برابر توقف» برای جلوگیری از تسریع بیشتر برنامه‌‌‌های ایران؛ سوم، عدم‌توافق و تحمیل تحریم و فشار جدید بر ایران.» با از سرگیری مذاکرات هستهای در وین، نگرانی‌ها از سوی نخستوزیر اسرائیل از این ایده که دولت بایدن به دنبال توافقی جزئی است که بدون هیچ‌گونه عقب‌‌‌نشینی هستهای ایران، تحریم‌‌‌ها را برمی دارد، افزایش یافته است. مقامات اسرائیلی می‌‌‌گویند، ایده «توافق احتمالی توقف در برابر توقف» در دیدار‌‌‌های سالیوان با نخستوزیر، وزیر امور خارجه و وزیر دفاع مورد بحث قرار گرفت. مقامات اسرائیلی می‌‌‌گویند، هر سه نفر به سالیوان گفتند با چنین اقدامی مخالفند.
مورا: به دور هشتم خوش آمدید
از سوی دیگر، در آخرین اظهارنظر درخصوص زمان آغاز مذاکرات، انریکه مورا، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام، با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توییتر از زمان برگزاری دور جدید رایزنی‌‌‌های ایران و ١+٤ در وین خبر داد. به گزارش «ایسنا»، مورا نوشت: «مذاکرات وین از دوشنبه ٢٧دسامبر (ششم دی‌ماه) از سر گرفته می‌شود. کمیسیون مشترک برجام برای گفتوگو و تعیین راه پیش‌رو تشکیل جلسه خواهد داد.» وی افزود: «مهم است که سرعت حل مسائل کلیدی باقی‌مانده افزایش یابد و با همکاری نزدیک با آمریکا پیش برویم. به دور هشتم خوش آمدید.» دور هفتم مذاکرات ایران و ١+٤ در وین به منظور احیای برجام و رفع تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران روز جمعه ۲۶ آذرماه پس از چند روز رایزنی بی‌‌‌وقفه و دشوار به پایان رسید.
سفر رئیسی به روسیه برای «توافق خوب»
همزمان با تحولات یادشده، رسانه نزدیک به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی (نورنیوز) از سفر قریب‌‌‌الوقوع ابراهیم رئیسی به مسکو و سفر حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران به چین خبر داد. این رسانه این سفرها را زمینه‌ساز «توافق خوب» در وین خواند.
۸۰درصد مطالبات ایران در پیشنویس وین لحاظ شده است
یک منبع اروپایی در ارزیابی جدیدترین شرایط مذاکرات وین به «ایرنا»، گفت که طی دو مرحله گفتوگوی انجام‌شده بین ایران و ۱+۴، تیم ایرانی، پیشنهادهای جدید مکتوبی ارائه کرد که حدود ۸۰درصد آنها در پیشنویس موجود درج و لحاظ شد. یک منبع اروپایی که خواست نامش فاش نشود، به خبرنگار «ایرنا» گفت: «از ابتدا قرار بود مذاکرات وین بر اساس پیشنویس ۶دور قبلی پیش برود. تیم مذاکره‌کننده جدید ایران در دور جدید مذاکرات که از ۲۹نوامبر در وین شروع شد، دو متن پیشنهادی مکتوب را ارائه کرد.» وی ادامه داد: «طرف ایرانی تاکید داشت که پیشنهادهایشان بر اساس پیشنویس وین ۶ بوده، اما حاوی اصلاحات و نکات جدیدی است که پس از گفتوگوهای فشرده بین ما و هیات ایرانی نهایتا طرفین توانستند به سند و دستور کار مشترکی دست یابند که در آن ۸۰درصد مطالبات ایران نیز لحاظ شده است.»
