هیچ یک از مفاد برجام قابل مذاکره نیست

دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا سه‌شنبه هفته گذشته در سخنانی رسما خروج کشورش از توافق هسته‌ای میان ایران و ۱+۵ را اعلام کرد و به‌دنبال آن فرمانی را امضا کرد که براساس آن تحریم‌های هسته‌ای ایران که بر اساس برجام تعلیق شده بود، طی یک دوره زمانی مجددا بازمی‌گردند. در پی این اقدام نیز حسن روحانی رئیس‌جمهوری اعلام کرد که ایران فعلا از برجام خارج نخواهد شد و ادامه برجام و ماندن تهران در این توافق را منوط به عمل اروپا به تعهداتش در قبال برجام کرد. در همین راستا دولت در بیانیه روز پنج‌شنبه‌اش تاکید کرد: سایر طرف‌های برجام و به‌ویژه سه کشور اروپایی موظفند اقدامات لازم را برای حراست از برجام و اجرای تعهدات خود - که حتی در زمان حضور شکلی ایالات‌متحده در برجام به‌دلیل مزاحمت‌های رژیم ترامپ از اجرای کامل آن ناتوان بودند  -را بدون هیچ قید و شرطی از مرحله وعده‌ به مرحله اجرا درآورند. این بیانیه همچنین تاکید می‌کند که هیچ‌یک از مفاد برجام و چارچوب زمانی آن‌که موضوع مذاکرات ۱۲ ساله بوده، به هیچ شکلی قابل مذاکره نیست.  در بخش دیگر این بیانیه آمده است: ترامپ از زمان مبارزات انتخاباتی کینه خود را از توافقی که جهان آن را به‌عنوان پیروزی دیپلماسی شناسایی کرده است، اعلام کرده بود و حتی پس از به‌دست گرفتن زمام امور در آمریکا برخلاف نص صریح برجام، نه‌تنها رسما و علنا علیه برجام موضع‌گیری کرده بود؛ بلکه در عمل نیز از اجرای تعهدات ایالات‌متحده جز در موارد شکلی امتناع می‌کرد. جمهوری اسلامی ایران این موارد را طی نامه‌های متعدد در برجام ثبت کرده که نشان‌دهنده سوءنیت دولت کنونی آمریکا در رابطه با برجام و نقض مستمر آن توسط آن دولت است. بنابراین اقدام رئیس‌جمهور آمریکا تحول جدیدی نیست و به معنی پایان حضور مزاحم آمریکا در برجام است. البته برجام یک توافق چندجانبه است که توسط قطعنامه شورای امنیت با رأ‌ی همه اعضای شورا به تصویب رسیده و برخلاف ادعای رئیس‌جمهور آمریکا، تنها توافق رئیس‌جمهور قبلی نیست که رئیس‌جمهور بعدی بتواند از زیر بار اجرای آن شانه خالی کند. این اقدام رئیس‌جمهور ایالات‌متحده تنها منحصر به برجام نیست، بلکه قانون‌گریزی و نقض عهد به‌عنوان یک رویه ایالات‌متحده در این دوره درآمده و از توافق تغییرات آب و هوا تا توافق همکاری‌های اقیانوس آرام را دربر می‌گیرد. ولی به‌دلیل اجماع جهانی و استحکام درونی برجام، خروج رسمی و علنی ایالات‌متحده ۱۶ ماه به درازا کشید.

ورود به مرحله غنی‌سازی صنعتی

در ادامه این بیانیه با بیان اینکه خروج ایالات‌متحده از برجام نظم حقوقی جهانی را با خطر جدی مواجه ساخته آمده است: ایران برخلاف آمریکا همواره به تعهدات بین‌المللی خود پایبند بوده و اصل وفای به عهد را از اصول بنیادین دینی خود و قواعد مسلم و زیربنایی حقوقی بین‌الملل می‌داند. پایبندی ایران به برجام توسط تنها مرجع شناخته‌شده بین‌المللی که در برجام نیز به‌عنوان مرجع نهایی شناخته شده است، ۱۱ بار تایید شده و کلیه دولت‌های عضو به شمول ایالات‌متحده مکررا به آن اذعان کرده‌اند. ادعاهای بی‌اساس و نمایش‌های مضحک تبلیغاتی هیچ ارزش و اعتباری در برجام ندارد به‌ویژه آنکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز پس از اتهامات ترامپ و همدستانش مجددا پایبندی ایران را تایید کرده است. در بخش دیگری از این بیانیه آمده است: همان‌گونه که ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در ۱۸ اردیبهشت ۹۷ اعلام کردند، وزیر امور خارجه موظف شده است تا اقدامات لازم را برای گرفتن تضمین‌های لازم از بقیه اعضای برجام و سایر شرکای اقتصادی کشور پیگیری و نتیجه را فورا گزارش کند. همچنین رئیس سازمان انرژی اتمی نیز موظف شده است که کلیه آمادگی‌های لازم برای ورود به مرحله غنی‌سازی صنعتی بدون هیچ‌گونه محدودیت و با استفاده از آخرین پیشرفت‌های تحقیق و توسعه دانشمندان غیور هسته‌ای کشور را فراهم کند.

دفاع از حضور در سوریه و دفاع موشکی

دولت در ادامه بیانیه‌اش نوشته است: ایالات‌متحده که با دخالت‌ها و سیاست‌های غلط خود منطقه ما را به آتش افراط و تندروی تروریستی و ویرانی و جنگ و کودک‌کشی گرفتار کرده‌، نمی‌تواند نسبت به حضور قانونی جمهوری اسلامی ایران در منطقه خود و حمایت موثر ایران از مردم سوریه و عراق برای سرکوب افراطیون دست‌پرورده اذنابش تعیین تکلیف کند. در ادامه نیز آمده است: آمریکا و متحدانش که با حمایت از رژیم صدام و تجهیز او به سلاح شیمیایی و پیشرفته‌ترین جنگ‌افزارها هشت سال مردم ایران را هدف قرار دادند و دسترسی ایران به هر گونه ابزار دفاعی را مسدود کرده و امروز نیز با فروش صدها میلیارد دلار جنگ‌افزارهای پیشرفته سرمایه‌های منطقه را بلعیده و منطقه ما را به انباری از باروت تبدیل کرده‌اند، نمی‌توانند ابزار مشروع دفاعی جمهوری اسلامی ایران و من‌جمله دفاع موشکی ما - که برای حمل سلاح‌های متعارف با توجه به تجارب تلخ جنگ تحمیلی طراحی شده‌اند - محدودیتی قائل شوند؛ چنین اقدامی خلاف صریح اصول حقوق بین‌الملل و حق دفاع مشروع جمهوری اسلامی ایران در ماده ۵۱ منشور ملل متحد است.

در توافق هسته‌ای بی‌دقتی صورت نگرفته است

در همین حال عبدالرضا رحمانی‌فضلی، وزیر کشور روز پنجشنبه گفت: وقتی آمریکا از برجام کنار رفت، تمام کشور‌های اروپایی بیانیه صادر کردند و حق را به ایران دادند؛ باید بدانیم این مسیری که انتخاب کرده‌ایم برای آزادی و استقلال، در عرصه بین‌المللی نیاز به همراه کردن و اتمام حجت کردن با کشورها داریم؛ الان همه دنیا فهمیدند که آمریکا بدعهدی کرده است؛ اکنون دل ملت‌های مسلمان منطقه با ایران است و ایران اکنون در اوج قدرت است. وی با بیان اینکه هر کس فکر کند که رابطه بین‌الملل مبتنی‌بر اعتماد ۱۰۰ درصدی است، حتما اشتباه می‌کند، افزود: در بحث توافق هسته‌ای بی‌دقتی صورت نگرفته است و همین که همه دنیا فهمیدند که آمریکا بد عهد است، دستاورد بسیار بزرگی است.  سیدمحمود علوی، وزیر اطلاعات نیز با بیان اینکه «اقدام آمریکا در خروج از برجام برای ما امری روشن بود و غافلگیر نشدیم»، گفت: مسیر انقلاب به‌رغم همه دسیسه‌ها و کارشکنی‌ها روزبه‌روز پرصلابت‌تر از گذشته و با قوت ادامه خواهد یافت.  همچنین حسن هاشمی، وزیر بهداشت با اشاره به خروج آمریکا از برجام گفت: این خروج به نفع ماست. او با بیان اینکه دولت و تیم دیپلماسی تلاش‌های بسیاری برای به ثمر نشاندن برجام داشتند؛ اما سرانجام آمریکا از برجام خارج شد، گفت: تنها موشک و اسلحه بازدارنده نیست و اصل بازدارندگی اقناع مردم است، اینکه مردم اقناع شوند و بدانند کدام طرف بدعهد است. رئیس‌جمهوری نیز در قبال این حرکت بی‌ادبانه رئیس‌جمهور آمریکا و فحاشی‌های او بسیار مودبانه و دیپلماتیک برخورد کردند.

شرط ماندن در برجام در حوزه نفت

در ادامه واکنش‌ها حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهور در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به بیانات اخیر مقام معظم رهبرى درباره اخذ تضمین از اروپا به‌منظور ادامه اجراى برجام اظهار کرد: معاون بین‌المللى وزیر نفت چهار شرط اصلى ایران را در معادلات نفتى مطرح کرده است. وى افزود: اخذ تضمین از سوى کشورهاى اروپایى بحث نظرى نیست و وزارت نفت در این باره بیان رسمى کرده است. اشاره آشنا به سخنان اخیر زمانی‌نیا معاون بین‌المللى وزیر نفت است که پیش از این اعلام کرده بود برجام در صنعت نفت تا زمانی که نفت‌مان را بفروشیم و بازارمان را حفظ کنیم، عواید حاصل از فروش نفت را بدون مشکل دریافت کنیم، تجهیزات نفتی مورد نیاز صنعت نفت را خریداری کنیم و بتوانیم برای پروژه‎هایی که تعریف کردیم تامین مالی کنیم، معتبر است.

آشنا همچنین با اشاره به خروج آمریکا از برجام و اینکه ایران چطور باید این توافق را اجرا کند، گفت: ما اجراى این توافق را ادامه نمی‌دهیم، اروپایی‌ها باید آن را ادامه دهند. مشاور رئیس‌جمهور گفت: حداکثر در دو هفته آینده مشخص می‌شود که اروپا اجراى این توافق را ادامه می‌دهد یا خیر. همزمان سردار سرتیپ پاسدار حسین سلامی، جانشین فرمانده کل سپاه با اشاره به خروج آمریکا از برجام، با تاکید بر اینکه دشمنان به‌دنبال ایجاد جنگ اقتصادی هستند، تصریح کرد: این روزها آمریکا و متحدانش به‌دنبال تحریم ما هستند و از طرفی خشکسالی نیز هجوم آورده‌ است از همین رو مسوولان باید برای حل مشکلات در کنار مردم بایستند.

راهپیمایی ضدآمریکایی

ازسوی دیگر مردم ایران روز گذشته در محکومیت اقدام اخیر آمریکا در قبال ایران در سراسر کشور راهپیمایی برگزار کردند. در قطعنامه پایانی این راهپیمایی آمده است: ملت ایران با بصیرت و آگاهی، هیچ‌گونه اعتمادی به سران اتحادیه اروپا به‌عنوان هم‌پیمان آمریکای عهدشکن نداشته و هوشیاری تمام در هر نوع مذاکره، اخذ تضمین‌های واقعی غیرقابل‌خدشه و صلابت و اقتدار در برابر زیاده‌خواهی‌های آنها را مطالبه جدی خود از مسوولان می‌داند. در بخش دیگر قطعنامه آمده است: قاطعانه اعلام می‌کنیم آمریکای عهدشکن و ناقض حقوق بین‌الملل، در آینده و در هیچ موضوعی نباید طرف مذاکره با ایران باشد و در مذاکرات با دیگر کشورها ازجمله اتحادیه اروپا نیز هرگز دفاع از جبهه مقاومت و مظلومان جهان، منافع ملی و توانمندی‌های نظامی و موشکی قابل‌گفت‌وگو و توافق احتمالی نخواهد بود.