شاخص سهام با ریزش ۴.۴۲درصدی قعرنشین بازدهی بهمن‌ماه شد
حذف بورس از رالی بازارها
علی محمدی / دنیای اقتصاد
کسب بازدهی ۱۲درصدی بورس در یازده‌ماه ۱۴۰۱و مقایسه آن با مدت زمان مورد مشابه امسال نشان می‌دهد؛ بورس۱۴۰۲ تا اینجای کار نتوانسته عملکرد مثبتی را به خود اختصاص دهد، بنابراین با خروج بورس از روند مثبت ماهانه بازارها، باید دید بازار مذکور با چه سرنوشتی مواجه خواهد شد.
چرا بورس ریخت؟
بازدهی شاخص سهام در بهمن‌ماه نه‌تنها چشمگیر نبود، حتی کسب بازدهی منفی بورس درحالی‌که قیمت‌های دلار (6.26درصد)، طلا (5.24درصد) و سکه تمام (5.63درصد) همگی در بازه بالای 5درصد رشد کردند، بورس را با اختلاف فاحشی از روند بازارها حذف کرد تا بازار ارز با کسب بیشترین بازدهی در بهمن ماه، عنوان صدرنشین بازارهای دارایی را با خود یدک بکشد. به عقیده کارشناسان، معامله‌گران بورسی در بهمن‌ماه متاثر از یک شوک جدید درخصوص افزایش رسمی نرخ سود سپرده ویژه بانکی و رونمایی ناگهانی بانک‌مرکزی از سود علی‌‌‌‌‌الحساب ۳۰درصدی، شاهد فاز‌جدیدی از ریزش قیمت و خروج سهامداران خرد از بازار بودند. افزایش بی‌سابقه سطح سود مذکور توسط سیاستگذار پولی، کاری با بورس کرد که حتی شاخص هم‌وزن نیز که روند مطلوب‌تری را در ماه‌های قبل نسبت به دماسنج اصلی بازار درپیش گرفته بود؛ نتوانست بازدهی مثبتی را به‌ثبت برساند.
بورس تهران تا قبل از بهمن‌ماه متاثر از اخبار مثبت تجدیدارزیابی دارایی‌های شرکت‌ها تا حدودی توانسته بود از نوسانات منفی فاصله بگیرد، اما تحلیلگران بر این باورند؛ همان‌طور که خبر «تجدیدارزیابی‌‌‌‌‌ها» سبب رشد قابل‌توجه بازارسهام در آذرماه شد؛ دربهمن‌ماه «شوک افزایش رسمی نرخ سود سپرده بانکی»، ترمز شتاب نماگرها را کشید. علاوه‌بر این موضوع یکی از دلایل ریزش شاخص سهام در این بازه زمانی به روند قیمت‌ها در بازارهای جهانی و رشد شاخص بازارهای رقیب نیز بازمی‌‌‌‌‌گردد، ضمن آنکه عقبگرد شاخص سهام از کانال 2میلیون و 153هزار واحد و قرارگرفتن آن در سطح 2میلیون و 71هزار واحد باعث شد تا سرمایه‌گذاران با دید سختگیرانه‌‌‌‌‌تری معاملات سهام رادنبال کنند. همین موضوع در تداوم خروج پول حقیقی و افت ارزش معاملات اثرگذار بود. در همین حال، نسبت قیمت بر سود سهام همگام با کاهش نماگرهای بورس به 6.91واحد رسید.
رسیدن نسبت P/E بازار به سطوح فعلی از این جهت می‌تواند نگران‌‌‌‌‌کننده ارزیابی شود که افزایش نرخ بهره موجب رشد بازده موردانتظار سهامداران و به‌تبع آن کاهش P/E انتظاری در ماه‌های آینده شود، بنابراین به‌نظر می‌رسد وضعیت فعلی بازار سهام انتظارات سهامداران در راستای محقق‌شدن کسب بازدهی موردانتظار را با تردیدی مضاعف مواجه کند. بررسی روند بورس طی‌ماه گذشته حاکی از آن است که کاهش جذابیت عمومی سهام همگام با رشد اخیر قیمت‌ها در بازارهای موازی به امری غیر‌قابل‌اجتناب بدل شده‌است. در هفته نخست بهمن‌ماه بورس تهران تحت‌تاثیر افزایش نرخ دلار و طلا بازهم نتوانست همگام با این بازارها حرکت کند. از سوی دیگر رشد قیمت نفت و فلزات پایه(مس) در بازارهای جهانی نیزانگیزه‌ای برای تقاضای موثر سهامی ایجاد نکرد.
به این ترتیب نماگر اصلی بازار در این‌ماه گام به‌گام فروریخت. شاخص‌کل سهام در21 روز معاملاتی بهمن دوبار کانال 2.2میلیون واحد را ازدست داد. اکنون شاخص‌کل در ارتفاع 2میلیون و 71هزار واحد ایستاده است. بهمن،ماه بدی برای بورس بود. شواهد آماری نشان می‌دهد طی این مدت ارزش معاملات خرد (سهام و حق‌تقدم در بورس و فرابورس) به میزان 4048میلیارد تومان رسیده که نسبت به دی‌ماه کاهش 13.67درصدی را ثبت کرده‌است. خروج پول حقیقی نیز همچنان به قوت خود باقی است، اما عملکرد صندوق‌های با در‌‌‌‌‌آمد ثابت طی بهمن گویای آن است که ETFها در این مدت با ورود پول 320میلیارد‌تومانی روبه‌رو بوده‌اند. درواقع هرچه ریسک‌پذیری بازار سهام افزایش یافته‌است، صندوق‌ها مأمن جدی‌تری برای سرمایه‌گذاران محسوب شده‌اند.
صنایع خوش‌شانس بهمن
اما به‌رغم وضعیت ناخوشایند اکثر گروه‌ها، دو صنعت «چاپ و نشر» و «انبوه‌سازی» به ترتیب با افزایش 29.2 و 3.94درصدی در زمره صنایع پربازده بهمن‌ماه قرارگرفتند. اگرچه از ابتدای سال تا بهمن، سه صنعت «انبوه‌سازی با 105درصد، چاپ و نشر با 99درصد و بنادر و کشتیرانی با 99درصد» رشد، صدرنشینی صنایع را طی این مدت به خود اختصاص داده‌اند، اما روند شاخص‌های سهامی نشان می‌دهد در یازدهمین‌ماه سال تحرکات مثبتی در نمادهای بزرگ به‌ویژه پالایشی‌‌‌‌‌ها، فولادی‌‌‌‌‌ها و پتروشیمی‌ها مشاهده نشد و این گروه‌ها در حسرت افزایش تقاضا باقی‌ماندند، اما وضعیت شاخص هم‌وزن در این‌ماه اندکی بهتر از شاخص‌کل بود.
البته شاخص هم‌وزن نیز ریزش 3.58درصدی را در کارنامه بهمن خود به‌ثبت رساند، با این‌حال کمتر از شاخص‌کل در فراز و فرود نشست. یکی از نکات قابل‌تامل در مورد واگرایی دو شاخص سهام یعنی کل و هم‌وزن این است که با تشدید فضای ملتهب بورس، اقبال به سمت نمادهای کوچک و متوسط بیشتر شده‌است. با نگاهی به عملکرد این دوشاخص از ابتدای سال درمی‌‌‌‌‌یابیم که بازدهی یازده‌ماهه شاخص‌کل تفاوت فاحشی با عملکرد شاخص هم‌وزن دارد. رشد 5.65درصدی شاخص‌کل سهام از ابتدای سال تاکنون در حالی است که نماگر هم‌وزن 24.27درصد بازدهی را کسب کرده‌است. این موضوع نشانگر این است که همزمان با پیشروی نااطمینانی‌‌‌‌‌های حاکم بر بازار فضای معاملات به سمت نمادهای بی‌دردسرتر تلطیف شده‌است. شاخص هم‌وزن با حفظ فاصله یازده ماهه خود با شاخص‌کل اکنون در محدوده 727هزار و 298واحد قرار دارد.
بازدهی شاخص هم‌وزن بورس از ابتدای سال حتی از عملکرد شاخص یازده ماهه دلار نیز فراتر رفته است. دلار از ابتدای سال‌در حدود 19.18درصد بازدهی را به رخ سرمایه‌گذاران خود کشیده و این در حالی است که نماگر هم‌وزن در همین‌مدت 24.27درصد بازدهی را کسب کرده‌است. به هرروی وضعیت منفی شاخص سهام در بهمن‌ماه یک سیگنال منفی مخابره می‌کند، به‌خصوص این اینکه بورس در بهمن سال‌قبل خیز صعودی جدی را برداشته بود، اما اکنون با اتمام این‌ماه پرحاشیه و نزدیک‌شدن رقم شاخص‌کل به کف کانال 2میلیون واحد، تحرکات معامله‌گران کمتر از قبل شده و امیدواری‌‌‌‌‌ها به بازگشت بورس به رالی بازارها با تردید گره‌خورده است.
