بازدهی ۹/ ۱۰درصدی بازار سهام در ایستگاه پایانی بهار
بورس در کما
ایستگاه پایانی بهار
بدین ترتیب در سه‌ماه نخست امسال، شاخص‌کل بورس تهران به‌رغم کاهش ارتفاع در اردیبهشت و خرداد، به لطف عملکرد درخشان خود در فروردین با رشد 9/ 10درصدی پرونده معاملاتی خود در فصل بهار را بست. بهار اما برای نمادهای کوچک‌تر و باارزش بازار پایین بورس تهران ماه مطبوع و دل‌‌‌‌‌انگیزی بود و نمود این ماجرا در رشد 5/ 27درصدی شاخص هم‌‌‌‌‌وزن نمایان است. نماگر اصلی فرابورس نیز بهار را با رشد 8/ 14درصدی پشت‌سر گذاشت. شایان ذکر است که با ثبت عملکردهای یادشده از نماگرهای اصلی تالار شیشه‌ای در نخستین فصل سال، شاخص‌های سهامی سومین فصل متوالی مثبت خود را سپری کردند و این موضوع گویای این نکته است که به‌رغم نوسانات قیمتی که در بستر بورس تهران وجود دارد، اگر شخصی با نگاه میان‌مدت و بلندمدت وارد گردونه معاملات سهام شود، احتمال بروز زیان در معاملات به‌طور چشمگیری کاهش می‌‌‌‌‌یابد. بررسی سابقه بلندمدت بورس تهران در فصل بهار نیز روایتگر این موضوع است که از سال90 به بعد فقط در سال‌های 93، 95 و 1400 بازدهی این نماگر منفی بوده‌است. نکته‌‌‌‌‌ای که در این میان جلب‌توجه می‌کند، بازدهی 148درصدی شاخص‌کل بورس تهران در بهار سال99 است. بهار سال99 بهترین فصل تاریخ شاخص‌کل بورس تهران است و هیچ‌گاه افزایش قیمت‌ها در تالار شیشه‌ای با شتاب و ضرب‌‌‌‌‌آهنگی که در آن مقطع وجود داشت، صورت نگرفته است.
سندروم خطرناک نتیجه فوری
قهر و غضب حقیقی‌‌‌‌‌ها و معامله‌گران خرد با بازار سهام نیز جزو اتفاقات قابل‌توجه ثبت‌‌‌‌‌شده در این ماه بود. در خرداد ماه بازار شاهد تغییر مالکیت 6هزار و 255میلیارد‌تومانی به نفع پورتفوی حقوقی‌‌‌‌‌ها بود تا در مجموع معاملات سه‌ماهه اول سال‌نیز به‌صورت تجمعی با خروج 3هزار و 47میلیارد‌تومانی پول حقیقی‌‌‌‌‌ها پایان پذیرد. به‌نظر می‌رسد که اعتماد بلندمدت به روند بورس تهران، همچنان حلقه مفقوده بازار است و سرمایهگذاران بورس تهران همچنان نسبت به تصمیمات لحظه‌‌‌‌‌ای و یک بام و دو هوای سیاستگذار بدبین هستند و با کمترین تکانه قیمتی، بهسرعت راه خروج از تالار شیشه‌ای را در پیش می‌گیرند؛ در واقع خطای استراتژیک سیاستگذار در اعتمادبخشی به فضای بازار سهام موجب‌شده تا گروهی از مردم عادی به‌جای سرمایه‌گذاری به‌دنبال سفته‌‌‌‌‌بازی باشند و در قالب سفرهای کوتاهمدت، مهمان بازارهای مختلف دارایی باشند.
گاهی معاملات بازار آزاد ارز را با التهاب مواجه می‌‌‌‌‌سازند. در مواقعی شعله‌‌‌‌‌های آتش تقاضای آنها گریبان بازار سکه و طلا را می‌گیرد، روزهایی رهسپار بازار مسکن می‌شوند و قیمت‌های خرید خانه را به سطوح دست‌‌‌‌‌نیافتنی‌‌‌‌‌تری می‌‌‌‌‌رسانند، گاهی اوقات بازار خودرو را در مرکز توجهات خود قرار می‌دهند و نهایتا در زمان‌‌‌‌‌هایی که پتانسیل و ظرفیت رشد را در بازار سهام احساس می‌کنند، روانه این بازار می‌شوند و به دلیل عدم‌اعتماد به جریان این بازار و نگاه سفته‌‌‌‌‌بازانه و کوتاهمدت به معاملات سهام، با کوچک‌ترین نشانه‌‌‌‌‌های پایان روند صعودی، عطای بازار سهام را به لقای آن می‌‌‌‌‌بخشند و موجب کاهش ارتفاع نماگرهای سهامی می‌شوند. موضوعی که در چند وقت اخیر نیز حادث شد و پس از رشد بورس تهران تا میانه‌‌‌‌‌های اردیبهشت سال‌جاری، حقیقی‌‌‌‌‌ها با بروز و ظهور نشانه‌‌‌‌‌هایی، تصمیم به خروج‌موقت از بازار گرفتند و به اذعان برخی، بخشی از پول‌های خارج‌‌‌‌‌شده از بازار سهام در این مدت، روانه بازار خودرو و ثبت‌‌‌‌‌نام در طرح یکپارچه خرید خودرو شد، پس می‌توان در مقام جمع‌‌‌‌‌بندی چنین استنباط کرد که به‌رغم کلیه معضلاتی که نگاه کوتاه‌‌‌‌‌مدتی به مسائل مختلف در زندگی برای مردم ایران فراهم کرده‌است، متاسفانه نگاه به مقوله سرمایه‌گذاری در ایران نیز گرفتار آفت و سندروم خطرناک کسب نتیجه فوری شده‌است.
رویای یک‌شبه‌پولدار‌شدن درست به مثابه تبلیغات پرطمطراق و وسوسه‌انگیزی مثل موفقیت نامحدود در 20 روز، چاقی و لاغری در سه روز، با شغل دوم و در کمتر از یک ساعت در روز‌میلیاردر شوید، یادگیری 10 زبان در 10 روز، ترک اعتیاد فوری در 2 ماه، با 68 ثانیه تمرکز به آرزوهای خود برسید و ... در قالب سندروم نتیجه فوری گریبان جامعه ما را گرفته‌است. آن‌قدر گرفتار جنون سرعت و یک‌شبه ره صد‌ساله رفتن برای رسیدن به خواسته‌‌‌‌‌هایمان شده‌‌‌‌‌ایم که دوست داریم همه این تبلیغات عجیب را یکجا باور کنیم و با اینکه می‌دانیم با تکیه بر شواهد و داده‌های تاریخی بازار سهام در بلندمدت بهترین بازار به لحاظ سرمایه‌گذاری بوده‌است، اما همچنان به تفکرات مارکوپولویی و مهاجرت و کوچ از یک بازار به بازار دیگر علاقه‌‌‌‌‌مند هستیم، درحالی‌که می‌دانیم بازار سهام بهترین بازار به لحاظ ثبت بازدهی در بلندمدت است؛ در واقع برای جلوگیری از چنین خطاهای رفتاری در عملکرد سرمایه‌گذاری افراد توصیه می‌شود که افراد سبد دارایی از کلاس‌‌‌‌‌های مختلف دارایی برای خود تشکیل دهند تا در مواقعی که یک بازار با رشد مواجه می‌شود، به‌یک‌باره همه سرمایه خود را از بازاری خاص به مقصد بازاری که با رشد همراه شده، منتقل نکنند تا به بهترین نحو از رشدهای قیمتی در بازارهای مختلف بهره‌‌‌‌‌مند شوند.
چرایی افت بازار در خرداد
معاملات دلار در بازار آزاد در آغازین روز خرداد در کانال 52هزار‌تومان انجام می‌‌‌‌‌شد، اما در آخرین روز خرداد دلار با عقب‌‌‌‌‌نشینی 4 کانالی در جریان معاملات آخرین ماه بهار در کانال 48هزار‌تومان در حال معامله بود. می‌توان گفت که افت قیمت اسکناس آمریکایی که خود به واسطه پمپاژ اخبار مثبت سیاسی در خرداد صورت‌گرفت، مهم‌ترین عاملی بود که سبب شد معاملات بورس تهران در ماه خرداد از طراوت و شادابی لازم برخوردار نباشد. بازار سهام کلیه افت و خیزهای خود در خرداد را تحت‌تاثیر مقوله مذاکرات هسته‌‌‌‌‌ای انجام داده‌است. البته در سالیان اخیر با گذشت زمان ثابت‌شده که این‌گونه اخبار یا جنبه خبردرمانی داشته یا اهمیت آنچنانی نداشته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند؛ در واقع تا زمانی‌که نمود عینی حصول توافق را در ورطه عمل نبینیم، نمی‌توانیم ادعا کنیم که مساله مذاکرات به‌طور کامل به نتیجه منتج شده‌است.
در این میان همبستگی قیمت‌های بورس تهران با قیمت اسکناس آمریکایی سبب‌شده تا سهامداران حاضر در تالار شیشه‌ای برای بار روانی کاهش قیمت دلار در کوتاهمدت وزن بیشتری نسبت به اثرات مثبت توافق در بلندمدت قائل باشند.
با اینکه همواره گفته می‌شود که دلار مبنا در بورس تهران، دلار بازار آزاد نیست و شرکت‌های بورسی فروش‌های خود را در مقادیر کمتری از دلار بازار آزاد ثبت می‌کنند...
اما نمی‌توان از اثر روانی این متغیر مهم در تعیین حال و هوای تالار شیشه‌ای غافل شد؛ در واقع نرخ دلار بازار آزاد در سال‌های اخیر تبدیل به یکی از مهم‌ترین عوامل پیشران قیمت‌ها در بورس تهران تبدیل شده و هرگونه نوسان رو به بالا یا پایین در قیمت دلار بهسرعت خود را درجریان معاملات بازار سرمایه نشان می‌دهد.
عمده دلیل این ماجرا نیز به تورم انتظاری منتج از افزایش قیمت دلار بازمی‌‌‌‌‌گردد؛ در واقع سرمایهگذاران و مردم عادی، نرخ دلار را به‌عنوان آینه تمام‌‌‌‌‌نمای تصمیمات دولت و وضعیت فضای اقتصاد کلان کشور می‌دانند و هرگونه جهش و بحران ارزی را به منزله اوضاع نامساعد در ماه‌ها و سال‌های آتی تلقی می‌کنند که کاهش ارزش پول آنها را در پی خواهد داشت و در نتیجه به سمت بازارها هجوم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آورند تا ارزش پول خود را حفظ کنند و بورس تهران نیز به‌عنوان یکی از بازارهای سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیر از این محل منتفع می‌شود و در نتیجه در زمان‌‌‌‌‌هایی مانند خرداد که حتی شایعات توافق یا نزدیکی به آن در فضای سیاسی و اقتصادی کشور مخابره می‌شود و دلار با افت موجه می‌شود، بازار سهام به افت دلار نسبت به‌بار روانی زدوده‌شدن سایه تحریم از سر اقتصاد نحیف کشور توجه بیشتری نشان می‌دهد.
آخرین روز هفته
در آخرین روز‌کاری هفته شاخص‌کل بورس تهران با افزایش اندک 32/ 0درصدی همراه شد تا هفته را با کاهش 38/ 0درصدی به اتمام رسانده باشد. نماگر هم‌‌‌‌‌وزن نیز رشد 98/ 0درصدی را تجربه کرد تا بازدهی هفتگی این نماگر نیز به 64/ 0درصد برسد. معاملات هفته‌جاری به‌گونه‌ای پیش‌رفت که در دو روز ابتدایی هفته شاهد کاهش ارتفاع نماگرهای سهامی بودیم، اما در سه روز بعدی بازار رفته‌رفته جان گرفت و به سمت مثبت‌‌‌‌‌های تابلو حرکت کرد. در روزی که گذشت، شاهد تزریق اندک 19میلیارد‌تومانی پول از سمت حقیقی‌‌‌‌‌ها بودیم و ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز سطح نازل 3هزار و 601میلیارد‌تومان را ثبت کرد.
