روایت ۱۱ روزه از بورس در یازدهمین ماه سال
موقعیتیابی تاکتیکی سهامداران
در این بازه زمانی یعنی دقیقا تا پایان معاملات روز گذشته رقمی بالغ بر ۵هزار و ۷۴۷میلیارد‌تومان پول حقیقی از گردونه معاملات سهام خارج شده‌است. بیشترین میزان نیز مرتبط به سه روزی می‌شود که خروج پول از جانب سهامداران خرد در محدوده یک‌هزار میلیارد‌تومان قرار گرفت. حال بورس اوراق‌بهادار تهران با موارد متعددی نظیر افزایش نرخ سود سپرده بانکی، کلاف سردرگم عرضه خودرو، تشدید بی‌اعتمادی سرمایهگذاران نسبت به فضا‌‌‌‌‌سازی‌‌‌‌‌های اخیر از جانب شورای رقابت و افزایش بالای ۵۰درصدی فاصله دو نرخ نیما و آزاد که به‌طور مشخص سودآوری صنایع و شرکت‌های بورسی را تحت‌تاثیر منفی قرار می‌دهد، مواجه هستند.
بورس تهران در آینه نرخ سود
به باور برخی از کارشناسان اقتصادی، بازار پول و به‌طور کلی بانک و بازار سرمایه به‌عنوان رقبای دیرینه در بازارهای مالی کشور درنظر گرفته می‌شوند. سرمایهگذاران نیز عمدتا با توجه به میزان سرمایه و ظرفیت ریسک تحمیلی اقدام به جابه‌جایی سرمایه خود در این بازارها می‌کنند. به‌تازگی بانک‌مرکزی نرخ سود سپرده بانکی را ۵/ ۲۲درصد اعلام کرده‌است. این نرخ در گذشته ۱۸درصد و پس از آن به ۲۰درصد نیز رسید. نرخ تسهیلات نیز اخیرا ۲۳درصد درنظر گرفته شده‌است. هرچند برخی معتقدند افزایش نرخ سود سپرده بانکی می‌تواند جریان نقدینگی را به سمت سیستم بانک هدایت کند و بعضا مانع از ورود پول به بازار سرمایه کشور شود اما نباید فراموش کرد که اکنون نرخ تورم در محدوده ۵۰درصد گزارش می‌شود.
در چنین شرایطی نرخ ۵/ ۲۲درصد سود سپرده بانک همچنان فاصله زیادی با تورمی که در سطح جامعه وجود دارد، خواهد داشت، بنابراین با درنظر گرفتن سطوح فعلی قیمت سهام شرکت‌ها و جاماندگی شاخص‌های سهامی از نرخ تورم و حتی میزان بازدهی سایر بازارهای مالی، بنابراین دلیلی برای نزول شاخص‌های سهامی وجود ندارد.
سیاست اخیر بانک‌مرکزی در ادامه روز‌‌‌‌‌های معاملاتی هم تاثیری در مسیر جریان پول ایجاد نخواهد کرد. در عین‌حال گذشتهنگر بازار نشان می‌دهد که مواردی نظیر اوراق اسناد خزانه اسلامی یا اوراق گواهی اعتبار مولد با ارقامی بالاتر در محدوده ۳۰درصد نیز مورد معامله قرار می‌گرفتند که عمدتا از این بابت ریسک چندانی وارد معاملات بورس تهران نشده‌است، بنابراین نرخ‌هایی بیش از ۵/ ۲۲درصد در زمینه سپرده بانکی نیز حتی تا محدوده ۲۵درصد هم نمی‌تواند در شرایط فعلی ریسک خاصی را وارد بازار سهام کند.
در جریان خرید و فروش سهام روز سه‌‌‌‌‌شنبه صنعت بانک با استقبال از سوی معامله‌گران خرد همراه شد، به‌طوری‌که دیروز ۲۰میلیارد‌تومان نقدینگی از جانب سهامداران حقیقی به گروه بانک تزریق شد. آن‌طور که به‌نظر می‌رسد افزایش نرخ سود سپرده بانکی؛ در واقع تسهیل‌کننده مسیر جریان نقد به سمت این گروه در بازار سهام بوده‌است.
پیام ۲ معیار بورسی چیست؟
به هر ترتیب در چهارمین روز معاملاتی بورس تهران ۴۱میلیارد‌تومان دیگر، پول حقیقی از سوی سرمایهگذاران خارج شد. هرچند از ابتدای ماه‌جاری به‌طور متوالی خروج پول در بازار سهام به‌ثبت رسیده است اما کمترین مقدار خروج پول از ۳۰ آذر ماه تاکنون فقط مرتبط به این روز معاملاتی بود. کاهش معیار خالص تغییر مالکیت (افت میزان خالص فروش حقیقی‌‌‌‌‌ها) از طرف سهامداران حقیقی در جای خود می‌تواند پیامی مبنی‌بر رسیدن به محدوده ارزنده قیمتی سهام شرکت‌ها را به سایر معامله‌گران مخابره کند. حال باید دید که بورس‌‌‌‌‌بازان عمدتا حقیقی در روز‌‌‌‌‌های آتی چه نوع راهبردی را در فراینده خرید و فروش سهام خود پیاده‌سازی خواهند کرد.
در آن‌سوی بازار اما ارزش معاملات خرد بورس (سهام و حق‌تقدم) رقم ۳هزار و ۲۳۳میلیارد‌تومانی را به خود اختصاص داد. به‌این‌ترتیب کمترین مقدار از ۳۰ آذر ماه تاکنون در این بستر به‌ثبت رسید.
می‌توان بدین‌صورت استنباط کرد که معامله‌گران در برهه کنونی چندان تمایلی به افزایش تحرک در بازار ندارند. به‌طور کلی ارزیابی پارامتر‌‌‌‌‌هایی نظیر خالص تغییر مالکیت و ارزش معاملات خرد (سهام و حق‌تقدم) در بازار روز سه‌‌‌‌‌شنبه حاکی از این است که بخش عمده معامله‌گران حقیقی که احتمالا خرید و فروش‌هایی با چاشنی هیجان در بازار داشتند طی چند روز اخیر از گردونه معاملات موفق به خروج شده‌اند. اکنون مابقی سرمایهگذاران شناسایی سود به‌صورت تدریجی و حرکت دست‌به‌عصا در زمینه خرید و فروش سهام را در دستور کار خود قرار داده‌اند.
کلاف سردرگم خودرو
در جریان دادوستد‌‌‌‌‌های ۱۱بهمن ماه در بورس تهران، صنعت خودرو و ساخت قطعات با ۱۱میلیارد‌تومان خروج پول از سوی سرمایهگذاران خرد مواجه شد. هرچند جلسه وزیر اقتصاد با شورای رقابت درخصوص عرضه خودرو در بورس‌کالای ایران به دلیل حدنصاب نرسیدن برگزار نشد اما به باور کارشناسان بازار سرمایه عدم‌حضور اعضای شورای رقابت در جلسه با وزیر به‌وضوح نشان از تعارض در گفتار و رفتار شورای مذکور دارد.
با اینکه وزارت صمت به‌طور کلامی بر ضرورت عرضه محصولات در بورس‌کالا تاکید می‌کند اما نامه‌‌‌‌‌نگاری‌‌‌‌‌های متعدد از سوی شورای رقابت در راستای متوقف‌کردن ورود خودرو و کشف قیمت شفاف محصولات بر پایه عرضه و تقاضا در بورس، بحث تعارض بین دستگاه‌‌‌‌‌ها را به‌وضوح نمایان می‌کند. به هر روی اظهارات متعددی از سوی سیاستگذاران در باب ضرورت توقف عرضه خودرو در بورس‌کالا طی چند روز گذشته منتشر شد اما در ادامه توام با واکنش وزارت صمت تا حدودی آرامش به فضای معاملاتی این گروه در بورس تهران بازگشت.
در باب چرایی عدم‌بازگشت اقبال از سوی سهامداران حقیقی به گروه خودرو می‌توان به این نکته پرداخت که متاسفانه در فضای اقتصادی کشور بازار شایعات داغ بوده و به‌وفور تکذیب شایعات از سوی مراجع مختلف صورت می‌پذیرد.
حال گذشتهنگر اقتصاد نشان می‌دهد که در اغلب مواقع که شایعات مورد تکذیب قرار می‌گیرند متاسفانه در ادامه شاهد به‌وقوع پیوستن شایعه نخست در فضای اقتصادی هستیم. به‌این‌ترتیب پیامد چنین مواردی منجر به بروز حس عدم‌اطمینان در جامعه سرمایه‌‌‌‌‌گذار خواهد شد.
اکنون نیز به باور فعالان بورسی، حقیقی‌‌‌‌‌های بورس در انتظار شفاف‌شدن وضعیت گروه خودرویی هستند. آن‌طور که به‌نظر می‌رسد تکلیف شورای رقابت همچنان مشخص نیست. هرچند ممکن است ذی‌نفعان در سایه که عمدتا از رانت ایجادشده در بازار آزاد نهایت بهره را می‌بردند حال موانع جدی پیش‌پای شورای مذکور قرار داده باشند. در عین‌حال مجلس شورای‌اسلامی، وزارت اقتصاد، سازمان بورس و اوراق‌بهادار و شورای‌عالی بورس در جهت رهایی صنعت خودرو از رانت در تلاش هستند. باید دید که در نهایت مافیای خودرو مغلوب خواهد شد یا خیر.
بررسی رفت‌وآمدهای روز گذشته در تالار شیشه‌ای نشان می‌دهد، با توجه به تداوم خروج حقیقی‌‌‌‌‌ها، عمدتا حقوقی‌‌‌‌‌های بورس رویکرد تازه‌‌‌‌‌تری را به نمایش گذاشتند به‌نحوی‌که این قشر از سرمایهگذاران اقدام به چینش جدید در پرتفوی خود کردند؛ در واقع ورود سهامداران نهادی باعث شد که این گروه وضعیت مطلوب‌تری را نسبت به چند روز اخیر تجربه کنند.
تشدید فاصله بین دو نرخ
نگاهی کلان به سایر بازارهای مالی نیز نشان می‌دهد که همچنان نرخ نیما تحت‌کنترل سیاست تثبیتی بانک‌مرکزی قرار دارد؛ به‌نحوی‌که روز گذشته نیز فاصله دو نرخ نیما و بازار آزاد تا رقم ۹/ ۵۲درصد نیز افزایش یافت و به‌طور مشخص چشم‌‌‌‌‌انداز سودآوری صنایع و شرکت‌های بورسی را نسبت به گذشته تعدیل کرد.
بورس از دریچه آمار
دیروز صنعت بانک با ۲۰میلیارد تومان ورود پول همراه شد. گروه انبوه‌‌‌‌‌سازی با ۱۲میلیارد‌تومان در رتبه دوم و صنعت فنی‌مهندسی با ۸میلیارد‌تومان رتبه سوم ورود پول حقیقی را تجربه کردند. به‌جز صنعت بانک، سایر صنایع بورسی که مورد اقبال از سوی سهامداران خرد قرارگرفتند در زمره گروه‌های عمدتا کوچک بورسی درنظر گرفته می‌شوند، در مقابل فرآورده‌های نفتی با ۲۲میلیارد‌تومان، محصولات شیمیایی با ۱۳میلیارد‌تومان و خودرو و ساخت قطعات با ۱۱میلیارد تومان شاهد فرار سرمایه از سوی سهامداران خرد بودند. به هر ترتیب نماد‌‌‌‌‌هایی نظیر فولاد با ۱۷۲۸واحد، وبملت با ۱۲۳۹واحد، فملی با ۹۷۸واحد، کگل با ۸۱۵ واحد و خودرو با ۷۷۰واحد تاثیر مثبت توانستند مسیر شاخص‌کل را در کانال صعودی هموار‌‌‌‌‌تر کنند.
