نقش عرضه‏‏‌های اولیه در ریزش بورس

حسام حسینی گرچه به نحوه ارائه عرضه‌های اولیه انتقاد دارد اما تاکید می‌کند افت‌‌‌هایی که بازار سهام در یکی دو هفته گذشته داشته به این دلیل نبوده و معتقد است راه بزرگ و متنوع شدن بازار سرمایه، عرضه‌‌‌‌‌‌های اولیه‌‌‌ هستند. این کارشناس در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» در این باره توضیح می‌دهد: برای پاسخ به این سوال که آیا عرضه‌های اولیه باعث ریزش و افت اخیر بازار شده باید ابتدا بررسی کرد که برای این عرضه‌های اولیه چقدر منابع نیاز بوده و آیا بازار در تنگنای نقدینگی بوده است که باعث شده به خاطر این عرضه‌‌‌ها افت کند یا نه. او با بیان این مقدمه می‌‌‌افزاید: پولی که از بازار سهام در طول یک سال اخیر (از زمانی که بازار شروع به ریزش کرده) خارج شده، حدود ۹۰هزار میلیارد تومان است که بخشی از آن هم به صندوق‌های درآمد ثابت رفته است. این ارقام نشان می‌دهد که بازار در تنگنای قیمتی نبوده و عرضه‌های اولیه باعث افت قیمت‌ها نشده است.

حسینی با بیان اینکه «به نظر می‌رسد دلایل محکم‌‌‌‌‌‌تری پشت ریزش‌‌‌های اخیر بوده است» می‌‌‌گوید: در این مدت بازار رشد بیشتری نسبت به دلار کرده بود. به عبارتی شاخص کل بورس از کف امسال خود رشد حدود ۴۵درصدی داشت اما دلار از کف قیمتی خود حدود ۳۵درصد رشد کرده بنابراین رشد بازار سهام جلوتر از دلار بود. ضمن اینکه این رقم و رشد برای دلار آزاد است و دلار نیمایی از کف خود ۱۵درصد هم رشد نکرده است. بنابراین انتظار زیادی در رشد سهام منعکس شد اما بعد که دلار به ثبات قیمتی رسید باعث شد این رشد بیش از حدی که در قیمت سهم‌‌‌ها داشتیم پس داده شود.

 ایجاد تنوع و گستردگی در بازار با عرضه‌‌‌های اولیه

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه «به نظر می‌رسد بازار در حال رسیدن به نقطه تعادلی نسبت به قیمت دلار است»‌‌‌ پیش‌بینی می‌کند که در روزهای آینده، فشار فروش کمتر شود. حسینی توضیح می‌دهد: عملا بخش زیادی از برگشت بازار به خاطر رشد غیرواقعی قیمت‌ها بوده که نه دلار آزاد اینقدر رشد کرده بود و نه دلار نیما. بازار سهام رشد بیشتری نسبت به بقیه بازارها در یک بازه سه‌ماهه داشت و این رشد زیاد با ترمز نرخ دلار مقداری پس داده شد.

حسینی، گرچه عرضه‌های اولیه را دلیل ریزش بازار نمی‌‌‌داند اما به نحوه عرضه آنها ایراد وارد می‌کند و می‌‌‌گوید: در همه دنیا عرضه اولیه با افزایش سرمایه از طرف سهامدار اتفاق می‌‌افتد؛ یعنی عرضه اولیه که انجام می‌شود منابع به شرکت واریز می‌شود. اما در بازار ما سهامدار عمده سهم می‌‌‌فروشد و تامین مالی می‌کند.  این کارشناس بازار سرمایه در ادامه بر لزوم ارائه عرضه‌های اولیه تاکید می‌کند و می‌‌‌گوید: راه بزرگ شدن بازار و تنوع به آن، عرضه‌های اولیه است و اگر بخواهیم عرضه اولیه را ببندیم عملا راهی پیش روی ما برای گسترش بازار نیست. باید مشکلات و ایرادها را برطرف کنیم نه اینکه بگوییم عرضه اولیه بازار را منفی می‌کند پس باید عرضه اولیه را متوقف کنیم که بازار به هم نریزد!

 عرضه‌‌‌های اولیه دلیل ریزش بازار نیست

مصطفی محبی‌‌‌مجد، یکی دیگر از کارشناسان بازار سرمایه نیز همین نظر را دارد و ضمن اینکه عرضه اولیه را برای بازار ضروری می‌‌‌‌‌‌داند، دلیل ریزش‌‌‌های اخیر بازار را عوامل دیگری، غیر از عرضه اولیه معرفی می‌کند. او به «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌گوید: عرضه‌های اولیه بهانه است و اصل ماجرا به سیاست‌‌‌های احتمالی بانک مرکزی و ترس بازار برمی‌‌‌گردد. احتمال اینکه سکاندار جدید بانک مرکزی نرخ بهره را تغییر دهد، اکنون بزرگ‌ترین عامل ترس برای سرمایه‌گذاری در بورس شده است.

او می‌‌‌افزاید: عرضه‌های اولیه بهانه است و توجیه کوتاه‌‌‌مدت برای بازار است.

این کارشناس بازار سرمایه معتقد است اکنون بسیاری از سرمایه‌گذاران نقد هستند. عرضه‌های اولیه پول زیادی به خود جذب نکرده است بنابراین توقع می‌رود پول بیشتری به سمت بازار سهام بیاید و اگر تا الان هم این سرمایه‌‌‌ها وارد بازار نشده، به دلیل ترس از سیاستگذاری پولی جدید بانک مرکزی است.

محبی‌‌‌مجد اضافه می‌کند: اکنون مشوقی برای ورود نقدینگی به بازار وجود ندارد بنابراین بازار دچار افت شده است. او پیش‌بینی می‌کند در چند روز آینده ثبات نسبی روی قیمت‌ها به وجود آید.

 عرضه اولیه نباشد، حباب ایجاد می‌شود

«عرضه اولیه باید در بازار وجود داشته باشد و اگر نباشد باعث ایجاد حباب می‌شود»؛ این جملات هم نظر بهروز شهدایی درباره تاثیر عرضه‌های اولیه بر ریزش اخیر بازار است. این کارشناس بازار سهام در این باره به «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌گوید: رشد یا افت بازار هیچ‌وقت ناشی از یک پارامتر واحد نیست؛ به عبارت دیگر نمی‌توان گفت ریزش‌‌‌های این دو هفته فقط به خاطر عرضه اولیه یا صحبت‌‌‌هایی ‌است که درباره سهام عدالت می‌شود.

او با بیان اینکه «مجموعه چند عامل که هر کدام تاثیرهای کوچکی بر بازار دارند، باعث ریزش یا رشد شاخص می‌‌‌شوند» یادآور می‌شود: ‌‌‌ در عین حال طبیعی است که عرضه‌های اولیه مقداری پول را به سمت خود بکشند ولی این مساله دلیل قاطع برای ریزش بازار نیست و مجموعه عواملی دست به دست هم داده تا بازار افت کند. شهدایی سپس تاکید می‌کند که ارائه عرضه‌ اولیه‌ها در بازار ضروری است و اگر این اتفاق نیفتد بازار با حباب‌‌‌های قیمتی که در گذشته نیز تجربه شد، مواجه شود.

او درباره دلایل افت شاخص کل در دو هفته گذشته می‌‌‌گوید‌‌‌: زمزمه‌‌‌های جا‌‌‌به‌‌‌جایی و تغیرات احتمالی در مدیریت بازار سرمایه یا صحبت‌‌‌هایی که درباره رئیس کل بانک مرکزی می‌شود، می‌تواند موثر باشد. همچنین بحث کسری بودجه که بیش از آنچه تا الان برآورد شده بود، برآورد شده نیز از دلایل دیگر است. مجموعه این عوامل می‌تواند بر بازار اثرگذار باشد ولی در عین حال نمی‌توان یک دلیل قاطع برای افت اخیر مشخص کرد.

شهدایی در همین حال تاکید می‌کند در حالی که پارامترهای منفی در بازار وجود دارد می‌توان پارامترهای مثبت هم در بازار شناسایی کرد.

او می‌‌‌افزاید: بازار سرمایه باید روند صعودی را در پیش بگیرد و دلایل بسیار زیادی برای اینکه بازار رشد کند وجود دارد. از بحث سودآوری شرکت‌ها تا نقدینگی‌ای که وجود دارد، رشد را برای بازار سهام به دنبال خواهد داشت.