وضعیت سهام در مقایسه با بازارهای رقیب بررسی شد
ورود و خروج پول‌های بورسی
اصلاح کنونی قیمت سهام را میتوان بر اساس پیش‌بینی از نوسان آتی تحلیل کرد. بر این اساس اگر انتظار ادامه صعود سهام وجود داشته باشد در نتیجه اصلاح کنونی سهام بار دیگر یک دوره موقت استراحت به حساب می‌آید. این موضوع به آن معناست که سهام همچنان تا سقف انتظارات و هماهنگی با متغیرهای اثرگذار در شرایط کنونی فاصله دارد و رشد ادامه‌دار سهام مورد انتظار است. در سناریوی دیگر اینکه سهام را در پایان موج صعودی فرض کنیم و نوسانات کنونی سهام را ادامه‌دار و وابسته به متغیرها نزولی یا صعودی بدانیم. بر این اساس با باد موافق متغیرهای اثرگذار سهام مسیر صعودی را طی خواهد کرد و اگر وضعیت متغیرها بر وفق مراد بازار نباشد، احتمال اصلاح ادامه‌دار شاخص وجود دارد.
بررسی متغیرها و وضعیت کلی بازار سهام نشان می‌دهد که همچنان مجال رشد بیشتر وجود دارد. چنین پتانسیلی در مقایسه با دیگر بازارها قابل بررسی است. وضعیت نرخ سود بدون ریسک، بازار ارز و سکه، بازار مسکن و سایر مقاصد احتمالی سرمایه‌گذاری حاکی از این موضوع است که همچنان سهام از جذابیت ذاتی در برابر این بازارها برخوردار است و این پتانسیل می‌تواند شرایط رشد ادامه‌دار سهام را فراهم کند. تنها حالت بدبینانه و شوک سیاسی و اقتصادی مانند افت شدید قیمت‌ها در بازار جهانی می‌تواند این پتانسیل را خنثی کند.
برخی از کارشناسان بازار به نکته قابل توجهی درباره معاملات این روزهای بورس اشاره می‌کنند. بر این اساس عنوان می‌شود که مسیر ورود پول به بورس همچنان یک‌طرفه است. جذابیت بورس در برابر سایر بازارها باعث شده که بورس تنها جاذب نقدینگی باشد و کمتر کسی به فکر خروج سرمایه خود از سهام باشد؛ البته خروج نقدینگی به‌منظور تامین نیازهای موجود با کوچ نقدینگی از بورس به بازارهای رقیب متفاوت است. همچنین این موضوع نافی از ورود پول‌های تازه نیست و همچنان میتوان انتظار داشت که نقدینگی تازه‌نفس به بورس پمپاژ شود و ارزش معاملات را ارتقا بخشد. با این استدلال افت‌های اخیر سهام را در کنار موجی از شناسایی سود پس از کسب بازدهی مطلوب میتوان به چرخش نقدینگی در سهام و تلاش برای یافتن سهم با بیشترین بازدهی مرتبط دانست. البته فضای اصلاحی معمولا با عقب‌نشینی نقدینگی از سهام همراه است (مطابق با رویه سنتی) اما از نگاه این کارشناسان این نقدینگی از سیستم معاملاتی سهام خارج نشده و انتظار استارت رشد دیگری را برای عرض اندام می‌کشد.
جدال نابرابر بورس با بازارهای رقیب
بررسی‌ها همچنان از دست بالاتر بورس در برابر بازارهای رقیب حکایت دارد. در این خصوص شاید نیم‌نگاهی به بازارهای رقیب بتواند وضعیت کلی بازارهای سرمایه‌گذاری را در اقتصاد کشور روشن سازد. در این خصوص بازار ارز از اهمیت ویژه‌ای برای بازارهای مختلف برخوردار است. این بازار علاوه بر اینکه جنبه رقابتی را با سایر بازارها دارد، در عین حال به شدت بر رویه قیمت‌ها در دیگر بازارها اثرگذار بوده است. در این جا بازار دلار با نگاه بازار رقیب ارزیابی می‌شود؛ ولی همه اهالی بازار سهام از اثر دلار بر رویه قیمتی سهام آگاه هستند؛ در عمده موارد صعود دلار نقش حمایتی را از بورس ایفا می‌کند. با این حال اگر بنا باشد بازار ارز را در نقش بازار رقیب دید که می‌تواند بخشی از سرمایه سرگردان در اقتصاد کشور را به سمت خود جذب کند، باید با دقت بیشتری این بازار را دنبال کرد. دلار در معاملات دیروز برای چهارمین روز متوالی زیر سطح روانی ۱۳ هزار تومان معامله شد (نرخ هر دلار آمریکا تا ساعت ۱۶ حدود ۱۲۹۵۰ تومان معامله می‌شد). از ابتدای هفته دلار بار دیگر وارد کانال ۱۲ هزار تومانی شد. این ارز در حالی طی روزهای اخیر به نوسان در مرز ۱۳ هزار تومان ادامه داد که همچنان بهانه‌های سیاسی برای داغ کردن نرخ دلار وجود داشت. در نتیجه با وجود اخبار سیاسی که می‌توانست اثرات روانی را بر بازار ارز داشته باشد؛ اما رویه کم‌نوسان دلار را میتوان به‌عنوان نشانه‌ای از بی‌حس شدن بازار ارز نسبت به شوک‌های سیاسی مطرح کرد.
معاملات ارز از ابتدای پاییز تاکنون شمای کلی از این بازار را ارائه می‌دهد. در روزهای نخست مهر سال گذشته در ادامه رشدهای هیجانی در تابستان، دلار تا سطح ۱۹ هزار تومان رشد داشت. با این حال در ادامه دلار تا پایان پاییز به کمتر از ۱۰ هزار تومان رسید. دلار در سطوح قیمتی مزبور پایداری چندانی نداشت و طی ماه‌های بعد دلار به سطوح بالاتر از ۱۳ هزار تومان رسید. پیش از ورود دوباره دلار به کانال ۱۲ هزار تومان در ابتدای هفته، طی ۱۰۰ روز معاملاتی (از ۲۹ بهمن تا ۶ تیر)، در ۶۵ روز معاملاتی نرخ بسته شدن دلار در پایان معاملات روزانه در کانال ۱۳ هزار تومان قرار داشت. در این مدت اما نوسان قابل توجه نرخ ارز نیز مشاهده شد. در میانه‌های اردیبهشت با اوج‌گیری تنش‌های سیاسی و بالا رفتن احتمال درگیری نظامی میان ایران و آمریکا دلار به بالاتر از ۱۵۵۰۰ تومان رسید. با این حال در ادامه ارز مسیر نزولی را در پیش گرفت.
کاهش قابل توجه ریسک جنگ در منطقه خاورمیانه به‌عنوان بدترین سناریوی ممکن پیش‌روی بازارهای مختلف داخلی بار دیگر دلار را در مسیر نزولی قرار داد. در ادامه اخبار سیاسی قدرت گذشته را در ایجاد تلاطم در بازار ارز نداشتند. راهکارهای بانک مرکزی و نزدیک شدن نرخ نیمایی به بازار آزاد خود از دلایل افزایش عرضه ارز حاصل از صادرات غیرنفتی بود که در کنترل نوسان نرخ ارز نقش مهمی را داشت. این وضعیت باعث شده که دلالان مانند گذشته چندان به شوک‌های سیاسی برای ایجاد نوسان شدید در دلار دل نبندند. در چنین شرایطی چشم به آمار اقتصادی و وضعیت درآمد ارزی در کنار سیاست‌های پولی دوخته شده است و به‌نظر می‌رسد این موارد می‌توانند در نوسان آتی نرخ ارز نقش اساسی را ایفا کنند. احتمال رشد ارز را در اقتصاد کشور نمی‌توان رد کرد اما در مقایسه با گذشته که بسیاری از فعالان اقتصادی انتظار رشدهای افسارگسیخته ارز را داشتند از التهاب فضا کاسته شده است. در چنین شرایطی که نشانه‌ها از ثبات ارز مشاهده می‌شود کمتر سرمایه‌گذاری به سمت بازار ارز حرکت خواهد کرد.
در بازار سکه و طلا نیز اگر حمایت طلای جهانی به دنبال تنش‌ها و نگرانی‌ها از اقتصاد جهانی نبود انتظار افت بیشتر قیمت سکه همگام با دلار وجود داشت. قیمت هر سکه طرح جدید در ساعت ۱۶ روز گذشته در سطح ۴ میلیون و ۵۵۰ هزار تومان قرار داشت. از دو متغیر اثرگذار بر قیمت سکه، به وضعیت بازار ارز در بالا اشاره شد. درخصوص طلای جهانی اما نگرانی از اقتصاد جهانی و همچنین سیگنال‌های جنگ تجاری با محوریت آمریکا و احتمال کاهش نرخ بهره در اقتصادهای بزرگ نقش حمایتی از طلا را دارند؛ اما این رویه به‌خصوص در کوتاه‌مدت به دنبال عدم قطعیت‌های موجود می‌تواند دستخوش تغییرات بسیاری شود. با کاهش التهاب بازار ارز و فروکش نسبی انتظارات تورمی، از تقاضای مسکن به‌شدت کاسته شده است. جهش‌های قیمتی یک سال اخیر مسکن کاهش قابل‌توجه قدرت خرید مصرف‌کنندگان واقعی را به دنبال داشته است. از طرفی سرمایه‌گذاران نیز با مشاهده وضعیت رکودی با کاهش التهاب بازار کمتر به سمت مسکن با نقدشوندگی پایین این بازار جذب می‌شوند. احتمال اینکه مسکن پس از رشدهای اخیر دوباره وارد فاز رکودی چندساله شود نکته جالب‌توجهی است که سرمایه‌گذار را از ورود به این بازار هراسان نگه داشته است. احتمال خواب دوباره پول با وضعیت کنونی در بازار مسکن افزایش یافته است. در چنین شرایطی مالکان نیز احتمالا از کاهش قیمت‌ها خودداری می‌کنند و همین موضوع باعث کاهش نقدشوندگی این بازار می‌شود. علاوه بر این سرمایه‌های خرد نیز توان جولان در بازار مسکن را ندارند و مبلغ سنگینی برای مشارکت در بازار مسکن مورد نیاز است.
چرا پول از بورس خارج نمی‌شود؟
وضعیت بازارهای رقیب مورد اشاره قرار گرفت. در چنین شرایطی که بازارهای رقیب با مشکلات خود دست و پنجه نرم می‌کنند، سهام همچنان انتظار ادامه رشد قیمتی را می‌کشد و در انتظار آغاز موج صعودی دیگری است. در شرایطی که اطمینان نسبی از نگاه کارشناسی از صعود ادامه‌دار قیمت سهام وجود دارد گرچه فشار فروش بیشتر می‌شود اما این نقدینگی از سهام خارج نمی‌شود. این نقدینگی می‌تواند از سهمی به سهم دیگر به هوای کسب سود بیشتر حرکت کند یا اینکه در حساب کارگزاری در انتظار موج صعودی دوباره باشد. حتی میتوان گفت احتمال جولان دوباره نقدینگی داغ و اعتباری نیز در بازار سهام وجود دارد.
عوامل حمایتی بنیادی یا بهانه‌ها از رشد قیمتی سهام همچنان وجود دارند. بهانه‌ها با عوامل بنیادی اصیل همراه نیستند؛ اما همین موارد بار دیگر می‌توانند رشد قیمت سهم را رقم بزنند. در ادامه نیز گرچه احتمال اصلاح سهام بدون پشتوانه وجود دارد اما لنگرهای قیمتی ذهنی می‌تواند از اصلاح شدید قیمت سهام ممانعت کند. در شرایطی بورس همچنان پتانسیل ادامه رشد را از خود نشان می‌دهد که بازارهای رقیب از جذابیت ویژه‌ای برای رقابت با سهام برخوردار نیستند. سناریوهای مختلفی در این‌خصوص مطرح می‌شود که میتوان با بیان استدلال‌های مختلف احتمال جذابیت بازارهای رقیب را رد کرد. برای مثال ممکن است از نگاه برخی دلار با احتمال کسری بودجه دولت و جبران کسری بودجه با چاپ پول، احتمال رشد دوباره را داشته باشد. سناریوهای دیگری هم برای رشد دلار میتوان مطرح کرد، با این حال باید به این موضوع توجه داشت که دلار خود محرکی برای رشد قیمتی سهام است. اگر بنا باشد بار دیگر موج تورمی و افت ارزش پول ملی را شاهد باشیم پتانسیل کنونی برای رشد قیمتی سهام قدرتمندتر می‌شود. با این حال اگر بنا باشد لغزش متغیرهای اثرگذار بر سهام از جناح دیگری مانند افت محسوس قیمت کالاها در بازار جهانی رخ دهد برای بازار سهام با ریسک همراه خواهد بود. به‌نظر می‌رسد میتوان بازار مسکن را تاحدودی از معادله رقابت بازارهای داخلی حذف کرد. با کاهش ریسک رودررویی مستقیم بازار ارز نیز در جایگاهی بعد از بورس قرار می‌گیرد. در بازار طلای داخلی نیز باید به اوج‌گیری طلا به سطوح بیش از ۱۴۰۰ دلار به ازای هر اونس توجه داشت. در این میان احتمال درگیری مستقیم در منطقه را نمی‌توان به‌صورت کامل رد کرد یا اینکه با سیگنال‌های ضعف از اقتصاد جهانی و سایر موارد احتمال رشد ادامه‌دار طلا در بازار جهانی وجود دارد با این حال در شرایط کنونی بررسی احتمالات موجود از سنگین‌تر بودن کف ترازوی بورس در برابر سایر بازارها حکایت دارد.
در وضعیت کنونی نیز سود بدون ریسک همچنان مشتریان خاص خود را دارد اما اگر کسی طی ۱۵ ماه گذشته در بازار سهام فعالیت داشته باشد تقریبا غیرممکن است که در شرایط کنونی به سود حدود ۲۰ درصدی در بازار پول قانع شود. اگر این موارد کنار یکدیگر قرار گیرد مشخص می‌شود که پولی از بورس به منظور سرمایه‌گذاری در دیگر بازارها خارج نمی‌شود. البته تامین نقدینگی موردنیاز از طرف هر سهامدار به‌صورت طبیعی خروج پول را به همراه دارد. در چنین شرایطی نوسان ارزش معاملات نیز به دنبال رویه قیمتی سهام و تردیدهای موقت است که به‌نظر می‌رسد بار دیگر با خودنمایی پتانسیل‌های موجود میتوان انتظار رشد ارزش معاملات را در صورت بروز ریسک‌های کلان مانند سناریوی بدبینانه سیاسی یا افت محسوس بازار جهانی را داشت. در این میان باید به سودای کسب سود در سهام کوچک‌تر نیز اشاره کرد که به هوای کسب سودهای رویایی برخی از معامله‌گران از روندهای اصلی بازار و پتانسیل‌های موجود جا می‌مانند. طی روزهای گذشته «دنیای‌اقتصاد» به لزوم تعدیل انتظارات پس از رشدهای قابل‌توجه قیمتی طی یک‌سال گذشته اشاره کرده بود. پتانسیل رشد ادامه‌دار قیمت سهام وجود دارد اما در این میان باید به لزوم تفکیک سهام از یکدیگر توجه داشت.
ارسال نظر