رونق معاملات برق سلف در بستر بورسی

ظرف سه‌روز ابتدایی هفته جاری بالغ بر ۳میلیارد و ۲۲۶میلیون کیلووات ساعت برق سلف از تابلوی مشتقه بورس انرژی ایران به فروش رفت. مجموع ارزش ریالی این معاملات که در بارپایه‌‌‌های روزانه، هفتگی و ماهانه نیز انجام شد، بالغ بر ۴‌هزار و ۸۴میلیون ریال بود. به این ترتیب باید اذعان کرد که تابلوی مشتقه بورس انرژی در زمان کوتاهی پس از راه‌‌‌اندازی رونق گرفته و این ابزار جدید معاملاتی بورس انرژی در جذب طرفین معامله موفق عمل کرده است.

تابلوی مشتقه بورس انرژی طی هفته منتهی به ‌روز جمعه هجدهم خردادماه نیز به‌رغم تعطیلی دو روز کاری در این بازه هفتگی پررونق بود. به این ترتیب ارزش تابلوی مشتقه برق بورس انرژی ایران ظرف هفته منتهی به ‌روز جمعه هجدهم خردادماه به ۴‌هزار و ۲۶۵میلیارد ریال رسید. طی این بازه هفتگی بالغ بر ۳میلیارد و ۴۱۲میلیون کیلووات ساعت برق در این تابلو مورد فروش قرار گرفت. در شرایط کنونی برق در تابلوی فیزیکی و تابلوی برق سبز بورس انرژی نیز مورد دادوستد قرار می‌گیرد؛ اما حجم فروش برق از این تابلوی تازه‌تاسیس به مراتب بیشتر است.

 جذابیت صنعت نیروگاهی با ورود برق به بورس انرژی

از روز اول اردیبهشت‌‌‌ماه امسال و در راستای اجرای قانون برنامه هفتم توسعه، معاملات برق نیروگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به بازار شفاف بورس انرژی ایران منتقل شد. بازگشایی تابلوی مشتقه برق در بورس انرژی گامی مهم در راستای خروج صنعت نیروگاهی کشور از زیان بود. درواقع این نحوه فروش زمینه تامین مستمر نقدینگی موردنیاز نیروگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های برق را فراهم کرده و به سودآوری صنعت نیروگاهی در کشور می‌‌‌‌‌‌‌‌‌انجامد. استمرار سودآوری صنعت نیروگاهی کشور در بلندمدت باعث جذب سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید به این بخش شده و توسعه این صنعت در بلندمدت را به همراه دارد. مطابق سند هفتم توسعه ضروری است که تا پایان این برنامه حداقل ۶۰‌‌‌درصد معاملات برق صنعتی به بستر شفاف بورس انرژی منتقل شود و عزم وزارت نیرو در تحقق این هدف و همکاری بورس انرژی باعث می‌شود که تحقق این هدف پیش از موعد مقرر امکان‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیر باشد.

مزایای متعدد این روش فروش برای طرفین معامله یعنی نیروگاه‌‌‌ها و شرکت‌های توزیع و همچنین صنعت نیروگاهی در کشور حامی رونق این معاملات خواهد بود. شفافیت و رقابت، دو رکن اصلی معاملات انجام‌شده در بورس‌‌‌های کالایی است. به این ترتیب معاملات برق انجام‌شده در تابلوی مشتقه نیز از این مزیت برخوردار شدند. در پی بازگشایی تابلوی مشتقه برق در بورس انرژی ایران بستری فراهم شد تا فروش برق نیروگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کشور به شرکت‌های توزیع از محل این بازار شفاف و رقابتی انجام شود. تا پیش از راه‌‌‌‌‌‌‌‌‌اندازی این بازار، نیروگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خصوصی و دولتی براساس قرارداد بلندمدت، برق تولیدی خود را به شرکت‌های توزیع برق واگذار می‌‌‌کردند و وزارت نیرو از طرف شرکت‌های توزیع متعهد به پرداخت هزینه برق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌شد. این روش فروش از منظرهای مختلفی مورد انتقاد بود.

 در وهله ابتدایی این نحوه معامله فاقد شفافیت بود و امکان رقابت در بستری شفاف و در پی آن امکان کشف نرخ واقعی وجود نداشت که این موضوع صنعت نیروگاهی را به سمت زیان‌‌‌‌‌‌‌‌‌ده شدن سوق داده بود. در کنار موارد یادشده، وزارت نیرو در پرداخت هزینه برق خریداری‌‌‌شده توسط شرکت‌های توزیع تاخیر داشت؛ تاخیری که در برخی موارد بسیار طولانی بود و همین موضوع نیروگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های کشور را با چالش تامین نقدینگی مواجه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌کرد. اما با انتقال معاملات برق به بورس انرژی این امکان فراهم شد تا جریان ورود نقدینگی به نیروگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها روان شود. این موضوع از مهم‌ترین مزایای شکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری این بازار برای طرف عرضه بود.

در عین حال با این روش فروش، شرکت‌های توزیع برق نیز مستقل شده و می‌‌‌توانند با برنامه‌‌‌ریزی نسبت به خرید برق اقدام کنند و این رویه نیز به سود آنها خواهد بود. کشف قیمت در بازاری شفاف و رقابتی مزیت بعدی شکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری این بازار بود. عرضه برق در این بازار در در بارپایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌های روزانه، هفتگی و ماهانه انجام می‌شود. شرکت‌های توزیع نیز این امکان را دارند تا برای خرید خود از قبل برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌ریزی کرده و نسبت به خرید برق از بستر بورس انرژی ایران اقدام کنند.