سیگنال‌های مخابره شده از آمار معاملات محصولات پتروشیمیایی در بورس کالا تا لحظه تنظیم این گزارش چیزی جز شک و تردید بازیگران اصلی بازار را تداعی نمی‌کند. پیشی گرفتن بهای نیمایی ارز از قیمت‌های آزاد آن متهم اصلی وقوع این شرایط در نظر گرفته می‌شود؛ زیرا قیمت‌های پایه بورس کالا به‌دنبال اهرم قدرتمند میانگین ماهانه بهای دلار با نرخ‌های افزایشی اعلام شدند آن هم در شرایطی که تکانه‌های ارزی در بازار آزاد روند کاهشی به خود گرفته بود و مواد اولیه پتروشیمیایی موجود در بازار آزاد در برخی از گریدها پایین‌تر از قیمت‌های پایه بورس کالا معامله می‌شدند. البته بازار ارز به‌عنوان متغیر اثرگذار بر بسیاری از بازارهای کالایی شرایط چندان باثباتی را سپری نمی‌کند. از این رو دورنمای بازارهای متاثر از بهای ارز در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته و بر پیچیدگی‌های معاملاتی آنها افزوده است. ترجیح این روزهای معامله‌گران بر این است تا جایی که به شرایط تولیدی آنها ضربه جدی وارد نشود محتاط عمل کرده و خرید خود را چه از بازار آزاد و چه از بستر رسمی معاملاتی یعنی بورس کالا به حداقل میزان ممکن برسانند. ترس از کاهش بهای آزاد ارز البته خود یکی از متغیرهای مهم اثرگذار است.

 معامله‌گران در انتظار ثبات بازار

«دنیای‌اقتصاد» برای بررسی دقیق‌تر وقایع اخیر موجود در بازار پتروشیمیایی‌ها به گفت‌وگو با احمد بیات، کارشناس این بازار پرداخته است. وی گفت: باتوجه به آنکه قیمت‌های پایه مواد اولیه پتروشیمیایی در هفته جاری با اهرم افزایشی بهای نیمایی ارز اعلام شد و روند افزایشی داشت، حجم تقاضا به شکل قابل‌توجهی کاهش یافت. از این‌رو معاملات برجسته‌ای برای مواد اولیه پلیمری به ثبت نرسیده و انتظار بر این است که میزان دادوستدهای انواع مواد اولیه شیمیایی با تبعیت از شرایط پیش آمده چندان چشمگیر نباشد. بنابراین لازمه کمرنگ شدن این تردیدهای پی‌درپی که به دلایل گوناگون در روند معاملاتی بازار خلل وارد می‌کند این است که یا در هفته آینده بهای دلار نیمایی به نرخ‌های پایین‌تری سوق داده شود یا در مورد قیمت‌های پایه محصولات پلیمری و شیمیایی که هر هفته اعلام می‌شود تصمیم جدیدی اتخاذ شود.

این کارشناس به معاملات بازار آزاد هم اشاره کرد و گفت: جریان انتخابات اخیر آمریکا بر عموم بازارهای کالایی اثر خود را برجای گذاشت. علاوه بر آن کاهش بهای ارز سیگنال مضاعفی بر بازار آزاد مواد اولیه پتروشیمیایی نیز مخابره کرد که ثمره آن کاهش محسوس بهای مواد اولیه در بازار آزاد بود اما به سرعت بازیگران موجود تلاش کردند قیمت‌های معاملاتی را با بهای دلار نیمایی تطبیق دهند زیرا بالاتر از بهای آزاد ارز نوسان می‌کرد. البته در گریدهای مختلف این اثرگذاری متفاوت بود، اما در مجموع حجم معاملات افت محسوسی را تجربه کرد. انتظارات اهالی بازار مبتنی بر تداوم روند کاهشی بهای مواد اولیه است به همین دلیل متقاضیان فعال در بازار آزاد هم به اندازه ضرورت اقدام به خرید کردند و تقاضایی که به سمت انبارها و دپو کردن مواد اولیه هدایت شود در این هفته در بازار محصولات پتروشیمی دیده نشد.

 هفته‌ای بدون رقابت قیمتی شدید با عقبگرد محسوس تقاضا

وی تردید معاملاتی بازیگران بازار محصولات پتروشیمیایی را طی دو هفته اخیر برجسته خواند و ادامه داد، بررسی داده‌های معنی‌دار معاملاتی به وضوح این تردید را در روند خرید و حتی فروش مواد اولیه ترسیم می‌کند. زیرا علاوه بر آنکه حجم عرضه‌ها به نسبت روزهای مشابه سال گذشته کاهش محسوسی را به خود دید میزان تقاضا نیز از افت قابل‌توجهی حکایت دارد حتی در برخی از گریدهای پرتلاطم که پیش از این در جریان معاملاتی آن در بورس کالا رقابت‌های قیمتی شدیدی به ثبت می‌رسید طی هفته جاری عمدتا بدون رقابت یا با رقابت بسیار اندک مورد معامله قرار گرفتند. این به معنی عقبگرد تقاضا و در انتظار ماندن آن برای ایجاد ثبات در این بازار و در محرک‌هایی است که نوسان در آنها تاثیر مستقیمی بر بهای مواد اولیه در بازار محصولات پتروشیمیایی برجای می‌گذارد. همچنین تقاضای ثبت شده برای برخی محصولات پرتقاضا نظیر پلی‌وینیل کلراید (PVC) در ارقامی بسیار پایین و عجیب به ثبت رسیده که گواهی دیگر بر این ادعا درنظر گرفته می‌شود. کاهش چشمگیر میزان تقاضای بر تابلوی فیزیکی بورس کالا در کنار کاهش رقابت‌های قیمتی نشان‌دهنده چشم‌انتظاری اهالی بازار برای ظهور محرک‌هایی است که بتواند این روزهای مملو از عدم‌قطعیت را به پایان برده و ثبات بازاری را حاکم کند.

احمد بیات در مورد دورنمای بازار عنوان کرد: هفته جاری بازاری مردد را برای دادوستدهای محصولات پتروشیمیایی شاهد بودیم که اثر قابل‌توجه کاهش تقاضا بر آن سایه انداخته بود. اینکه آیا این شرایط را می‌توان نقطه آغاز ورود معاملات به رکود دانست به مجموعه‌ای از متغیرها بستگی دارد که مهم‌ترین آن بهای ارز است. عرف معاملات بازار این‌گونه بوده که در زمان کاهش نرخ ارز رکود در بازار پدیدار شده و از حجم معاملات به میزان قابل‌توجهی کاسته می‌شود. از طرف دیگر علاوه بر کاهش تقاضا برای مواد اولیه، تقاضا برای محصول نهایی صنایع پایین‌دستی نیز با افت محسوسی همراه می‌شود که سیگنال مضاعفی برای شرایط رکودی در نظر گرفته می‌شود.