در میزگرد تخصصی «فرصت راهبردی سرمایه‌گذاری در زنجیره ارزش پلیمرها» بررسی شد
زنجیره ارزش در کانون توجه
علی محمدی/ دنیای‌اقتصاد
محمدرضا کریمی مدیرعامل شرکت پتروشیمی اروند در این پنل میزگرد تخصصی در سخنرانی خود با عنوان «پلی وینیل کلراید در بازار ایران، فرصت‌‌‌ها و تهدیدها» به بررسی وضعیت تولید پیویسی در ایران و جهان پرداخت و گفت: خاورمیانه در زمینه پیویسی با کمبود روبه‌رو است، یک میلیون تن تولید و دو میلیون تن تقاضا دارد. در واقع سطح تولید و تقاضا تعادل ندارد.
محمدرضا کریمی در ادامه خاطرنشان کرد: ما در پتروشیمی اروند ۸ گرید پیویسی تولید می‌‌‌کنیم. با توجه به نیاز بازار درصدد تولید گریدهای جدید هستیم. از این رو به‌‌‌دنبال طرحهای توسعه خود هستیم. طرح توسعه‌‌‌ای پتروشیمی اروند، طرحی با ظرفیتی ۳۰۰هزار تن است که کار مهندسی آن آغاز شده است. از این رو هر شرکتی درخواست مشارکت داشته باشد، ما پذیرای آن هستیم.
وی در ادامه با اشاره به ظرفیتهای پیویسی در جهان و ایران تصریح کرد: تولید انواع گریدهای مختلف پیویسی در جهان در سال ۲۰۲۰ به میزان ۴۹ میلیون تن بود که پیش‌بینی شده تا سال ۲۰۲۵ به ۶۰ میلیون تن برسد. پیش از این و در سال 2020 سهم ایران در تولید پیویسی به میزان ۵۸۰هزار تن بوده که معادل 1.18درصد جهان است. همچنین ارزش پیویسی در سال ۲۰۲۲ برابر با ۷۶ میلیارد دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود این عدد در سال ۲۰۳۰ به عدد ۱۲۹ میلیارد دلار برسد.
مدیرعامل شرکت پتروشیمی اروند در ادامه افزود: در ایران پنج شرکت با دانش فنی مختلف در حال تولید پیویسی هستند. با ظرفیتهای جدید ۱۱۷۰ تن به ظرفیت پیویسی افزوده خواهد شد که این امر نیازمند همکاری بخش خصوصی در این راستاست. کریمی در ادامه خاطرنشان کرد: تولید پیویسی با چالش‌‌‌هایی همچون نگرانی‌های زیست‌‌‌محیطی، مساله بازیافت، نوسان قیمت بازار و خطرات سلامتی همراه است. وی ادامه داد: البته این بازار با فرصت‌‌‌هایی همچون پیشرفت تکنولوژی، تقاضای رو به رشد، شیوه‌‌‌های پایدار و بازارهای نوظهور همراه است.
ظرفیت ۸.۸ میلیون تنی پلیمر
دکتر فوزیه مروت، مدیر راهبرد و زیرساخت توسعه محصول، فناوری و نوآوری هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس در ابتدای میزگرد تخصصی فرصت راهبردی سرمایه‌گذاری در زنجیره ارزش پلیمرها گفت: در حال حاضر ظرفیت تولید پلیمر کشور 8.8 میلیون تن است که سهم هلدینگ خلیج فارس ۳۰ درصد معادل ۳ میلیون تن در سال می باشد. تولید پلاستیک در دنیا ۴۰۰ میلیون تن در سال برآورد می‌شود. وی با اشاره به اینکه هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس در حال توسعه سبد محصولات پلیمری خود می باشد، افزود: علاوه بر سایر طرحهای توسعه زنجیره ارزش، هلدینگ خلیج فارس ۴ طرح پلیمری ارغوان گستر ایلام، صدف خلیج فارس، پتروشیمی دهدشت و پلیمر گچساران با درصد پیشرفت فیزیکی بالا در حال اجرا دارد. مروت خاطرنشان کرد: یکی دیگر از اقداماتی که توسط هلدینگ خلیج فارس دنبال می‌شود، توسعه زنجیره پایین‌دست است تا بتوانیم پلیمرهای مهندسی را راهی بازار داخلی کنیم. وی ادامه داد: هم‌اکنون پتروشیمی خلیج فارس به ۱۵هزار شرکت پایین‌دست خوراک‌دهی می‌کند و این روند با تنوع بیشتر ادامه می‌یابد.
ایجاد پارک‌های پتروشیمی
در ادامه این میزگرد وحید حدادی‌اصل، مشاور مدیرعامل هلدینگ خلیج فارس با اشاره به رشد بسیار مطلوب این شرکت گفت: از سال ۹۹ تاکنون میزان تولید این شرکت از ۲۰ میلیون تن به ۲۴ میلیون تن رسیده است. وی همچنین با اشاره به اینکه شرکت‌های بزرگی مانند اروند در زمینه پیویسی کشور را تقویت کرده‌اند، گفت: اگر در هلدینگ مشکلی برای صنایع پایین‌دست وجود دارد ما آماده شنیدن نظرات و تولید گریدهای جدید پلیمر هستیم. وی افزود: پتروشیمی خلیج فارس ایجاد پارک‌های مختلف را دنبال می‌کند و می‌خواهد بستر مناسبی برای محصولاتی همچون متانول و چسب ویژه ایجاد کند و شرکت‌ها می‌توانند یا برای دریافت لایسنس ایجاد پارک‌ها اقدام کنند یا اینکه شرکت پارک‌های پتروشیمی هلدینگ این لایسنس را در اختیار آنها قرار دهد. وی خاطرنشان کرد: اقداماتی از جمله خوراک، زمین، رفع مشکلات زیست محیطی توسط هلدینگ در همکاری با دولت در اختیار شرکت‌های ایجاد‌کننده پارک‌های پتروشیمی قرار می‌گیرد تا مخصوصا در بحث p.p موفق عمل کنیم.
ضعف در تولید p.p
همچنین در ادامه مهندس داوود جعفری‌فر، مدیرعامل شرکت پتروشیمی ایلام نیز با حضور در این برنامه گفت: ما در بالادست پتروشیمی به معنای واقعی گل کاشته‌ایم به گونه‌ای که 5.1 میلیون تن پلی اتیلن تولید می‌‌‌کنیم و چند طرح با پیشرفت بالای ۵۰درصد داریم. وی افزود: آنچه باعث نگرانی است این است که در میزان تولید محصولاتی مانند p.p و همچنین زنجیره ارزش متانول و بوتان اقدامات چندانی انجام نشده است.
جعفری در ادامه با اشاره به ۱۰ فناوری پتروشیمی گفت: اسمارت‌کامپوزیت‌ها، نانوپلیمرها، پلیمرهای آبی، پلاستیک‌های پیشرفته و بازیافت‌ها برای کاهش هزینه‌های تولید با ایجاد ارزش افزوده از مهم‌ترین این موضوعات به شمار می‌رود. وی ادامه داد: اگر به موضوع ریسایکل و بازیافت توجه نکنیم، قطعا این چالش گریبان صنایع پتروشیمی را می‌گیرد. همچنین در زمینه پلیمرهای هوشمند باید موادی را پیش‌بینی کنیم و از طرفی موضوع پرینت‌های سه‌بعدی و کاهش مصرف انرژی را در دستور کار قرار دهیم. جعفری عنوان کرد: در زمینه بیو‌پلیمرها باید از منابع تجدید‌پذیر و گیاهان استفاده کنیم تا آلودگی هوا از این طریق کاهش یابد. وی با بیان اینکه در زمینه‌های مختلفی نتوانسته‌ایم به میزان موردنیاز پیشرفت کنیم، تصریح کرد: در زمینه پرینت‌های سه‌بعدی و کاهش هزینه‌های تولید اقدام چندانی توسط صنعت پتروشیمی صورت نگرفته است.
از نفت خام تا پلیمرها
در میزگرد تخصصی «فرصت راهبردی سرمایه‌گذاری در زنجیره ارزش پلیمرها»، دکتر سپهدار انصارینیک مدیرعامل شرکت پتروشیمی بندر امام در سخنرانی خود با عنوان «از نفت خام تا پلیمرها، فرصت تولید برای ایران» عنوان کرد: برخی از چالش‌‌‌های ما در کشور این مساله است که برخی پروژه‌‌‌ها در کشور حاشیه سود ندارند. در این راستا نیز عنوان می‌شود که صنعت پتروشیمی حاشیه سود کمی دارد. وزارت نفت عنوان کرده که صادرات نفت خام بهتر از ایجاد پالایشگاه است. مساله این است که رویکرد تجارتی صنعت پایین‌‌‌دستی نفت جهانی به کدام سو است؟ از سوی دیگر مشکل ناترازی گاز در پالایشگاههای ماست که در این باره پالایشگاههای ما دچار کمبود گاز و نفت شده‌‌‌اند.
انصارینیک در ادامه با اشاره به نمونه‌‌‌های موفق واحدهای پتروشیمی در جهان گفت: شرکت آیسف آلمان طی دوره 120 ساله تاسیس خود توانسته زنجیره ارزش خود را توسعه بدهد و به تولید مواد خاص و مشتقات، پلیمرها و محصولات شیمیایی با کاربرد ویژه برسد؛ این شرکت همچنان جزو شرکت‌های پیشرو در جهان است.
وی در ادامه با اشاره به شرایط داخلی کشور خاطرنشان کرد: کشور ما در شرایط بین‌المللی در شرایط عادی نیست و در تحریم‌‌‌ها به سر می‌‌‌برد. نفت خام، یکی از فرصت‌‌‌های ماست اگر بخواهیم آن را به درآمد تبدیل کنیم، باید وارد زنجیره تولید شویم، این درحالی است که بهره‌‌‌برداری ما از نفت خام بسیار ضعیف است. حال این پرسش مطرح است که راهکار چیست؟ راهکار توجه به زنجیره ارزش، ایجاد پالایشگاه و فرآورده نفتی و صنعت پتروشیمی و پلیمر است. البته تا پلیمر را به‌‌‌درستی آمده‌‌‌ایم، اما باید بتوانیم آن را تکمیل کنیم. باید به انتهای زنجیره تولید اندیشید که سبب اشتغال‌زایی و ثروت‌‌‌آفرینی خواهد شد. نسل ما باید به فکر سرمایه‌گذاری در آینده نیز باشد.
لزوم نگاه یکدست به زنجیره
محمدحسین بابالو، دبیر انجمن صنایع پلیمر و دبیر سرویس‌های بورس‌کالا و نفت و پتروشیمی روزنامه «دنیای‌اقتصاد» به عنوان سخنران بعدی این پنل با بیان اینکه رویکردهای داخلی به سمت رشد بازار پلاستیک است، گفت: یکی از نشانه‌های این جهت‌گیری پتانسیلی است که در سرانه مصرف پلاستیک داریم.
وی در ادامه با طرح این پرسش که ما در صنعت پلاستیک کجا هستیم، توضیح داد: واقعیت این است که سال‌هاست واحد درخوری در حوزه پلیمر راه‌اندازی نشده است. بابالو گفت ما ظرفیت رشد چند برابر وضعیت حاضر را داریم و باید به سمت افزایش ظرفیتهای جدید حرکت کنیم؛ ولی باید به این نکته اشاره کنم که قرار نیست در تمام حوزه‌ها و زنجیره‌ها تولید فراگیر داشته باشیم. از همین رو ابتدا باید استراتژی صنعتی و اولویت‌های خود را در حوزه زنجیره‌های پلیمری طراحی و بر اساس آنها چشم‌انداز سرمایه‌گذاری خود را ترسیم کنیم. بابالو به این نکته که در برخی زنجیره‌ها به دلیل ناترازی انرژی و همین‌طور اولویت قرار دادن تولید بنزین با مشکل مواجه شده‌ایم، گفت: این موضوع باعث شده که آن بخش صنعت نساجی که وابسته به پ.پ گرید نساجی است تنها با 30درصد ظرفیت فعال باشد.
وی در ادامه به بحث ناترازی در انرژی و مواد اولیه اشاره کرد و گفت: در صنایع نساجی، چرم مصنوعی، ظروف یکبار مصرف و مانند اینها حدود یک میلیون نفر مشغول به کار (شاغل) وجود دارد و این موضوعی است که برای سیاستگذار بسیار اهمیت دارد و به همین دلیل است که باید چند نکته مهم را یادآور شد. ابتدا اینکه به یک نهاد رگولاتوری از ابتدا تا انتهای زنجیره نیازمندیم که همه این صنعت را با یک چشم ببیند.
بابالو در ادامه گفت: ضعف عرضه مواد اولیه هم یکی دیگر از این نکات است که باید به آن اهمیت داد. رقابت در بورس نشان می‌دهد که چه موادی بیش از بقیه لازم است، تنها کافی است که نرخ‌ها به یکدیگر نزدیک‌تر شوند تا انحراف سیگنال‌های تقاضا کاهش یابد. در چنین شرایطی دیگر نیازی به سختگیری‌‌‌ها برای ایجاد سهمیه‌بندی هم وجود نخواهد داشت.
وی ادامه داد: ما به آینده‌ای قدم گذاشته‌‌‌ایم که در آن یک جنگ اقتصادی از سوی چین به راه افتاده است. در چنین شرایطی و همین‌طور شرایط عدم‌قطعیت ژئوپلیتیک ما باید برنامه‌ریزی دقیق داشته باشیم تا بتوانیم به تولید خود استمرار دهیم.
