اقتصاد علم تخصیص بهینه منابع کمیاب است؛ این سادهترین و در دسترسترین تعریف از علم اقتصاد است. از دستاوردهای این علم میتوان برای یافتن بهترین استفاده از منابع در دسترس، تولید کالاها و خدمات، رشد و رفاه در طول زمان استفاده کرد. ابزارهای علم اقتصاد به تحلیلگران و سیاستگذاران امکان میدهد تا هزینهها، منافع و آثار سیاستهای دولتها را در طیف وسیعی از حوزههایی که جامعه را تحتتاثیر قرار میدهد -به عنوان مثال آموزش، امنیت و بهداشت- مطالعه کنند.
سالهاست که جایزه نوبل در اقتصاد به خطکشی برای اندازهگیری کیفیت روششناسی مورد استفاده پژوهشگران اقتصادی تبدیل شده است. متاسفانه و در فضای حاکم بین اقتصاددانان کشورمان، جایزه نوبل به چکشی برای اثبات حقانیت یا عدمحقانیت بدل شده است؛ گویی برخی شب و روز خود را به همایش و سخنرانی جهت اثبات هواداری خود از روششناسی فرد پیروز میپردازند و انذار میدهند که پژوهشگران باید جهت تحقیق خود را با این متر و معیار سالانه هماهنگ کنند. اقتصاد رفتاری و دلالت بر جایزه نوبل ریچارد تالر مثالی خوب از این واقعیت بود و گویی برخی اقتصاددانان کشورمان تنها منتظر بودند جریانی متفاوت از اقتصاد نئوکلاسیک برنده این جایزه شود.
پرهام پهلوان/ عضو باشگاه اقتصاددانان «دنیایاقتصاد»
جایزه نوبل در سال ۱۸۹۵ به دنبال وصیت آلفرد نوبل، شیمیدان و مخترع سوئدی ایجاد شد. اولین جایزه نوبل در سال ۱۹۰۱ بعد از شکلگیری بنیاد نوبل در پنجگروه فیزیک، شیمی، پزشکی، ادبیات و صلح به برندگان اهدا شد. بعد از پیگیریهای بانکمرکزی سوئد در سال ۱۹۶۸، راگنار فریش و یان تینبرگن در سال ۱۹۶۹ اولین جایزه نوبل اقتصاد را به دلیل ایجاد و استفاده از مدلهای پویا برای تجزیه و تحلیل فرآیندهای اقتصادی با هم دریافت کردند. بعد از آن نوبل اقتصاد نیز مانند سایر زیرگروهها اهمیت پیدا کرد و هر سال به بهترین پژوهشگر و پروژه علمی که تغییرات مثبتی در ادبیات اقتصادی ایجاد کرده باشد، تقدیم میشود. با توجه به اهمیت نوبل، در یک نظرسنجی از تعدادی از اقتصاددانان و کارشناسان ایرانی سوالات اساسی پیرامون جایزه نوبل ۲۰۲۴ پرسیده شد که در ادامه به آنها پرداخته میشود.
موعد اهدای جوایز نوبل فرارسیده است؛ روزهای هیجانانگیزی که اقتصاددوستان منتظرند تا ببینند امسال چه کسی یا چه کسانی و کدام حوزه یا حوزههایی از علم اقتصاد، برنده جایزه نوبل خواهند شد. جایزه نوبل بهطور سنتی برای پنج حوزه در نظر گرفته شده بود. این جایزه تا سال ۱۹۶۸ میلادی تنها در پنج حوزه فیزیک، شیمی، پزشکی، ادبیات و صلح تعریف شده بود. اما از سال ۱۹۶۸ میلادی، بانکمرکزی سوئد برای رشته اقتصاد نیز جایزه نوبل را تعریف کرد؛ جایزهای که همهساله، در میانه ماه اکتبر به یکی از اقتصاددانان اهدا میشود تا نام و کار او را در تاریخ علم اقتصاد جاودانه سازد و همچنین، او را الهامبخش بسیاری از اقتصادخوانها یا اقتصاددانهای زمانه خود و حتی پس از خود کند.