گردشگری همیشه راهی سریع برای توسعه اقتصادی است. در سالهای اخیر امارات متحده عربی، ترکیه، مغولستان، تایلند و برخی دیگر از کشورها از همین راه به سطوح جدیدی از اشتغالزایی و درآمدزایی رسیدهاند و گاه حتی این بخش کل اقتصاد یک کشور را تغییر داده است. با اینحال گردشگری اقتضائاتی دارد که به صورت مشهود و نامشهود خود را به جامعه و محیط تحمیل میکند. برای نمونه در نپال که کشوری با توپوگرافی و محیط طبیعی بکر اما خشن است، توسعه اقتصادی از محل گردشگری یک راه بسیار دقیق برای پیشرفت است؛ اما بدون برخورداری از زیرساختهای گردشگری، اعم از پل و هتل و اتوبان و فرودگاه امکان گسترش بخش گردشگری بیش از حد معمول ناممکن است. نپال بهعنوان کشوری که قله جهان است و مرتفعترین کوههای جهان را در خود دارد، مزیت بزرگی جهت توسعه از مسیر گردشگری دارد؛ اما فقر زیرساختها در کنار تبعات توسعه ناپایدار این بخش، دامان اقتصاد این کشور را گرفته است. در پرونده امروز «باشگاه اقتصاددانان»، به موضوع صنعت گردشگری در نپال و سیاستها و برنامههای این کشور برای افزایش درآمدها از حوزه گردشگری و تبدیل کشور به یک مقصد گردشگری جذاب، امن، هیجانانگیز و منحصربهفرد پرداخته شده است.
جمهوری دموکراتیک فدرال نپال کشوری در جنوب آسیا و بین دو کشور هند و چین است و جمعیت آن به بیش از ۲۷میلیون نفر میرسد که اکثر آنان پیرو آیین هندو هستند. اما اقلیتی از بوداییها و مسلمانان نیز در این کشور سکونت دارند. پایتخت این کشور کاتماندو است. کوههای باشکوه و قلل مرتفع زیادی از جمله بلندترین کوه جهان، اورست در نپال واقع شده است و این کشور خانه هشتقله از ۱۰قله مرتفع جهان است که هرساله در فصل بهار، پذیرای صدها ماجراجو از سراسر جهان است که بیش از همه، عزم صعود به قله اورست را دارند. از زمانی که این قله برای اولینبار در سال ۱۹۵۳ فتح شد، تاکنون هزاران کوهنورد به آن صعود کردهاند. طبیعت نپال سرشار از تنوع زیستی است و جنگلهای نیمهگرمسیری آن، زیستگاه کرگدن، ببر و سایر حیوانات است. در دهههای اخیر، نپال همیشه بهعنوان یک مقصد کمخرج و ارزان برای مسافرت با کولهپشتی (اصطلاحا بکپکینگ) شناخته میشد.
گردشگری کوهستانی بخش مهمی از اقتصاد جهانی است که ۱۵ تا ۲۰درصد از گردشگری در سراسر جهان را تشکیل میدهد و درآمد سالانه حاصل از آن بین ۷۰ تا ۹۰میلیارد دلار است. گردشگری کوهستان که توسط سازمان ملل بهعنوان فعالیت در مناطق کوهستانی با مناظر منحصربهفرد، تنوع زیستی و فرهنگ محلی تعریف شده است، در مقاصدی مانند هیمالیای نپال رشد میکند. در اینجا، بازدیدکنندگان به سمت فعالیتهایی مانند پیادهروی و کوهنوردی در میان زیباییهای طبیعی خیرهکننده، گیاهان و جانوران متنوع و تجربیات فرهنگی غنی جذب میشوند و نپال را به مقصدی جذاب تبدیل میکنند.
شرپاها قومیتی از مردم نپال هستند که در کوههای بلندمرتبه این کشور بهویژه منطقه خومبو در هیمالیا سکونت دارند. آنها به دلیل مهارتهای استثنایی کوهنوردی خود مشهور هستند و مترادف با کوهنوردی و پیادهروی در نپال شدهاند. شرپاها بخشی جداییناپذیر از صنعت کوهنوردی در نپال بودهاند و بسیاری از آنها سهم قابلتوجهی در تاریخ کوهنوردی داشتهاند. شرپاها نقش اساسی در هدایت کوهنوردان به قله اورست، مرتفعترین کوه جهان داشتهاند و بیاغراق، بدون وجود شرپاها بخش اعظم صعودها به اورست و دیگر قلل مرتفع در نپال غیرممکن میبود. آنها همچنین در بسیاری از فعالیتهای گردشگری ماجراجویانه دیگر در نپال شرکت میکنند، از جمله کوهپیمایی و قایقرانی در آبهای خروشان.
مرتفعترین کمپ در بلندترین کوه جهان، مملو از زباله است و پاکسازی کامل آن سالها به طول میانجامد. دولت نپال با همکاری ارتش و همکاری کوهنوردان محلی معروف به شرپا، امسال حدود ۱۱تن زباله به همراه چهار جسد را که سالهای متمادی در مسیر صعود به اورست رها شده بودند، پاکسازی کردند. به گفته مردم محلی، بیش از ۴۰تن زباله هنوز در محدوده کمپ جنوبی آخرین کمپ منتهی به قله اورست انباشته شده است. این زبالهها عبارتند از چادرهای قدیمی، مواد غذایی، کپسولهای گاز و اکسیژن و طنابهای نجات که در ارتفاع ۸هزارمتری رها شدهاند. از زمانی که یک زوج نپالی-نیوزیلندی تنزینگ نورگی شرپا و ادموند هیلاری برای اولینبار در سال ۱۹۵۳ به اورست صعود کردند، زبالههای بسیاری در مسیر صعود به این قله رها شده است.
دره خوشآبوهوای جومسوم در میانه کوههای سربهفلککشیده هیمالیا، در شمال مرکزی نپال واقع شده است. این دهکده دنج و آرام که زمانی نقطه ترانزیت بازرگانان به تبت بود، دیرزمانی است که به استراحتگاه زائران هندو و بودایی که از معبد موکتیناث بازدید میکنند و کوهنوردان خواهان صعود به کوه آناپورنا بدل شده است. این منطقه دورافتاده که یکی از مناطق متنوع نپال از نظر زیستمحیطی و فرهنگی است، بهمرور شاهد توسعه روزافزون بوده و بهتازگی یک اقامتگاه مدرن و تجملی برای گردشگران ثروتمند و ولخرج در آنجا ساخته شده است. شینتا مانی موستانگ، یک هتل بوتیک است که معمار مشهور آمریکایی، بیل بنزلی، با هدف خلق تجربه یک اقامت «راحت و شیک» در یک مکان نامتعارف آنها طراحی کرده است. جیسون فریدمن که سال گذشته، برند هتلهای شینتا مانی را در کنار گروه محلی هتلداری شرپا به نپال آورد، میگوید: رویه هتلداری و مهماننوازی در هیمالیا طی ۳۰سال گذشته تغییر چندانی نکرده است. ما به جمعیت جدیدی از مسافران اجازه دسترسی به این مناطق را میدهیم.