سلیل صبیحان:
بهمنظور فهم اینکه چین چه مسیری را در پیشرو دارد، باید به ریشههای نظم مستقر در چین و ریتم اقتصادی این کشور در سالهای اخیر مراجعه کرد؛ ریتمی که بعضا آن را سرمایهداری تنظیمشده مینامند، اما خود چینیها از آن با عنوان «سوسیالیسم بازار» یاد میکنند و به مدد آن موفق به کسب رکوردهای جدیدی در زمینه صادرات صنعتی، جذب سرمایهگذاری خارجی و ثبت اختراع شدند. با اینحال ادامه این رویکرد با چالشهای بسیاری روبهروست. برای نمونه تنش در دریای چین و تسلط بر تایوان میتواند پایانی تلخ بر توسعه اقتصادی چین باشد. البته سه یادداشت پرونده امروز «باشگاه اقتصاددانان» با یادآوری جهتگیریهای راهبردی چین در بخش انرژی، صنعت و فناوری، تصویری جالب از آتیه تولید در این کشور ارائه میدهند. نکته کلیدی پرونده این است که چین امروز را انتخاب یک راهبرد کلان ساخت و آن چیزی جز «رشد سریع اقتصادی» از مسیر تجارت آزاد و رشد تولید صنعتی نبود؛ راهبردی که میتواند درسی بزرگ برای اقتصادهای در حال توسعه و کشورهایی نظیر ایران باشد.
پس از مرگ مائو و بر صدر نشستن دنگ شیائوپنگ، چین با سیاست «اصلاح و گشایش» تلاش کرد اقتصاد خود را متحول کند. با آغاز رشد اقتصادی بالا در چین، این کشور با تقاضای انرژی فزایندهای روبهرو شد و این تقاضا خیلی زود، از میزان عرضه منابع داخلی سبقت گرفت. چین که در دوره مائو در بعضی سالها حتی به ژاپن نفت صادر میکرد، در سال ۱۹۹۳ به واردکننده خالص نفت خام و درپی آن در سال ۲۰۰۷ به واردکننده خالص گاز طبیعی تبدیل شد. چین در سال ۲۰۲۲ بیش از ۷۰درصد نفت و بیش از ۴۰درصد گاز طبیعی خود را ازطریق واردات تامین کرد.
دهمین برنامه توسعه پنجساله چین که مربوط به سال ۲۰۰۱ است، برای اولین بار تکنولوژی خودروهای برقی را بهعنوان یک اولویت تحقیقات علمی مطرح کرد و توجه به این موضوع در برنامههای بعدی افزایش یافت. در این برنامهها، انرژیهای نو، خودروهای بهرهمند از انرژیهای نو (NEV– خودروهای برقی، پلاگ-این هیبرید و هیدروژنی) و مواد جدید، در کنار برخی دیگر از علوم و صنایع، در گروه «صنایع استراتژیک در حال ظهور» قرار گرفتند. توجه به این صنایع در سایر اسناد بالادستی چین نیز قابلتوجه است که نشان از توجه ویژه دولت مرکزی چین به آنها دارد.