دستاوردهای ضدتورمی پاول
در ایالاتمتحده، کنگره با تصویب قانون مراقبتها (CARES Act) به حمایت از اقتصاد پرداخت و فدرالرزرو نیز برای جلوگیری از رکود بزرگ دست به اقداماتی بیسابقه زد. اولین اقدام فدرالرزرو در مقابله با بحران کرونا، کاهش سریع نرخ بهره بود. در مارس سال ۲۰۲۰، این نهاد نرخ بهره پایه را به نزدیک صفر کاهش داد. هدف از این اقدام کاهش هزینه وامگیری برای شرکتها و افراد بود تا تقاضا در اقتصاد حفظ شده و از وقوع رکودی عمیق جلوگیری شود.
با این اقدام، فدرالرزرو تلاش کرد تا بازگشت سریعتر اقتصاد به شرایط نرمال را تسهیل کند. یکی دیگر از پاسخهای فدرالرزرو به این بحران، برنامه گسترده خرید اوراق قرضه دولتی و اوراق بهادار با پشتوانه وام مسکن (MBS) بود. هدف از اجرای این برنامهها افزایش نقدینگی در بازارهای مالی و کاهش نرخ سود بلندمدت بود. این اقدامات به تثبیت بازارهای مالی و کاهش هزینههای تامین مالی مشاغل کمک میکند و به نوبه خود از شدت بحرانها کاسته و به حفظ ثبات اقتصادی یاری میرساند. در واکنش به بحران کرونا، فدرالرزرو برنامههای ویژهای را برای حمایت از شرکتها، دولتهای محلی، شهرداریها و کسبوکارهای کوچک طراحی کرد. این برنامهها شامل اعطای وام به شرکتها، خرید اوراق قرضه شرکتی و تسهیل دسترسی به اعتبار بود تا بازارهای اعتباری تقویت شوند. هدف اصلی فدرالرزرو در این دوره، حفظ ثبات مالی و جلوگیری از فروپاشی بازارهای مالی بود. فدرالرزرو برای تامین نقدینگی در بازارها اقدامات گستردهای انجام داد تا مطمئن شود بانکها و موسسات مالی به اندازه کافی سرمایه در اختیار دارند و میتوانند به وظایف خود عمل کنند. این اقدامات کمک کرد تا سیستم مالی پایدار بماند و از مشکلات جدی جلوگیری شود.
از ابزارهای مهم فدرالرزرو در دوران پساکرونا، مدیریت انتظارات عمومی از طریق ارتباطات شفاف بود. این نهاد بهطور منظم با انتشار بیانیهها و برگزاری کنفرانسهای مطبوعاتی و توضیح سیاستهای خود به بازارها اطمینان میداد که همه اقدامات لازم برای کنترل تورم و حمایت از رشد اقتصادی انجام خواهد شد. این ارتباطات به کاهش نگرانیها و ایجاد اعتماد در بازارها کمک کرد. فدرالرزرو با توجه به شرایط متغیر اقتصادی بهطور مداوم سیاستهای خود را ارزیابی و بازنگری میکرد.
این نهاد تاکید داشت که سیاستهای پولی باید انعطافپذیر باشند و براساس دادهها و شرایط جدید تنظیم شوند. یکی از اقدامات کلیدی فدرالرزرو در این دوران، کاهش نرخ بهره از مارس ۲۰۲۰ بود که نهتنها به کنترل تورم در اوایل بحران کمک کرد (نمودار۱)، بلکه سبب شد تا کاهش تقاضای نیروی کار نیز متوقف شود (نمودار۲). پس از عبور از مرحله بحران اولیه و مهار کاهش تقاضای نیرو کار و رکود عمیق، اقتصاد به مسیر رشد خود بازگشت، اما فدرالرزرو با چالش جدیدی مواجه شد.
در سالهای 2021 و 2022، تورم بهسرعت افزایش یافت (نمودار 1) و به سطوح بیسابقهای رسید. این افزایش تورم نتیجه ترکیبی از عوامل از جمله سیاست پولی انبساطی در دوران کرونا، مسائل زنجیره تامین، شوکهای بازار انرژی و تنشهای ژئوپلیتیک مانند جنگ در اوکراین بود. کمیته بازازباز فدرالرزرو که همواره سیاستهای پولی خود را براساس شرایط اقتصادی تنظیم میکند، در سالهای ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ به سیاستهای پولی انقباضی روی آورد و اصلیترین اقدام این کمیته، افزایش تدریجی نرخ بهره بود. در مارس 2022، فدرالرزرو برای اولین بار پس از دوران همهگیری، نرخ بهره را افزایش داد و آن را از 0.25درصد به 0.50درصد رساند؛ این روند افزایشی تا سال 2023 ادامه یافت و نرخ بهره به 5.5درصد رسید. این اقدامات به کاهش تدریجی نرخ تورم از سطوح تاریخی خود کمک کرد و آن را به حدود 2.5درصد رساند و این امکان را فراهم کرد تا تورم به هدف 2درصدی نزدیکتر شود.
مدلهای اقتصادی، بهویژه «مدلهای کینزی جدید» بر این باورند که اگر بازارهای کالا و کار متعادل شوند و انتظارات تورمی کنترل شود، تورم میتواند به هدف خود بازگردد. براساس این نظریه، برای کاهش تورم لزوما نیازی به رکود اقتصادی نیست. اما این ایده هنوز بهطور کامل در شرایط واقعی آزمایش نشده و همیشه این خطر وجود دارد که انتظارات تورمی ناپایدار شود، به همین دلیل برخی معتقدند که برای کاهش تورم ممکن است رکود اقتصادی، بهویژه در بازار کار ضروری باشد. با این حال، تجربههای اخیر آمریکا نشان داده که اگر انتظارات تورمی بهخوبی مدیریت شود و فدرالرزرو اقدامات قوی انجام دهد، میتوان تورم را بدون نیاز به رکود کاهش داد. بسیاری از تحلیلگران اکنون توافق دارند که افزایش تورم بیشتر به دلیل تقاضای بسیار بالا و محدودیتهای عرضه بوده است. در نهایت ترکیبی از کنترل انتظارات تورمی، کاهش تقاضا و بهبود شرایط پس از همهگیری کمک کرد تا تورم به هدف ۲درصدی فدرالرزرو نزدیکتر شود. کاهش تورم در حالی که بازار کار قوی باقی بماند، تنها در صورتی ممکن است که مردم به فدرالرزرو اعتماد داشته باشند و باور کنند که این نهاد قادر است تورم را در طول زمان در سطح ۲درصد هدف خود نگه دارد. این اعتماد با گذشت زمان و از طریق اقدامات شفاف و قاطعانه فدرالرزرو به دست آمده و تقویت شده است.
بزرگترین درس موفقیت فدرالرزرو در کنترل تورم در دوران همهگیری کرونا و بحرانهای بعدی این بود که باید سیاستهای فعالانهای در مواجهه با هر بحران اتخاذ کرد؛ همچنین سیاستهای خود را به صورت صادقانه و شفاف اعلام کرد و به بازارها اطمینان داد که به ثبات اقتصادی و کنترل انتظارات پایبند است. این درسها میتواند راهنمایی عملیاتی برای سایر بانکهای مرکزی در سیاستگذاریهای خود باشد.