بازگشت «توازن وحشت»
این رزمایشها در منطقه نظامی جنوبی روسیه متمرکز خواهند شد و احتمالا نهتنها اوکراین، بلکه اعضای ناتو، رومانی، بلغارستان و ترکیه را نیز هدف قرار خواهند داد. پیامی که از مسکو میآید این است که این تمرینها در پاسخ به صحبتهای سست امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه و دیگر رهبران ناتو در مورد اعزام احتمالی نیروهای این ائتلاف برای جنگ در اوکراین است.
به نظر میرسد کرملین در حال تقویت خط قرمز در برابر چکمههای ناتو در اوکراین است. خوشبختانه، این خط قرمزی است که اکثر رهبران ناتو، از جمله جو بایدن، رئیسجمهور ایالاتمتحده، در آن سهیم هستند. از همان ابتدای حمله پوتین به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، بایدن بهصراحت اعلام کرد که ایالاتمتحده و متحدانش به اوکراین کمک نظامی خواهند فرستاد؛ اما در جنگ شرکت نخواهند کرد. هدف او کاملا روشن بود و همچنان همینطور است: اجتناب از درگیری مستقیم بین روسیه و ناتو در اروپا که میتواند به جنگ جهانی سوم و درگیری هستهای تبدیل شود. پوتین همچنین میخواهد مانع درگیری مستقیم بین روسیه و ناتو شود. برای او، این به معنای اجتناب از حملات علیه قلمرو ناتو یا هواپیماهای شناسایی در حال گشتزنی در حریم هوایی بر فراز دریای سیاه است. محمولههای ناتو «پس» از رسیدن به خاک اوکراین، یک بازی منصفانه برای هدف قرار گرفته شدن است؛ اما نه زمانی که «هنوز» در حال عبور از خاک ناتو هستند.
بنابراین، ایالاتمتحده و روسیه در این جنگ وحشتناک روی یکچیز توافق دارند؛ آنها نمیخواهند یک هولوکاست هستهای را به خطر بیندازند. پس چرا روسها مدام ادعا میکنند که جهان با چنین چیزی روبهروست؟ بخشی از آن آشکارا تلاش کرملین برای به دست آوردن ارزش از همین «لبه پرتگاه» است؛ الگوی رفتاری که از زمان بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ (آخرین باری که جهان به آستانه جنگ هستهای رسید) بهندرت دیده شده است. در طول جنگ سرد، ایالاتمتحده و اتحاد جماهیر شوروی در بسیاری از نقاط، از آنگولا تا ویتنام، جنگهای نیابتی داشتند؛ اما تهدید به استفاده از نیروهای هستهای آنها بهندرت نقش داشت. هیچیک از طرفین از چنین تهدیدهایی برای دستیابی به اهداف مرسوم میدان نبرد استفاده نکردند؛ همان کاری که مقامات برجسته روسیه در طول جنگ در اوکراین انجام دادهاند.
در عوض، واشنگتن و مسکو ابتدا زرادخانههای استراتژیک خود را ایجاد کردند -سلاحهای هستهای دوربرد که به وسیله آنها مستقیما یکدیگر را تهدید میکنند- و در این مسیر «موازنه اساسی» را حفظ کردند. تا زمانی که هیچیک از طرفین به طور قابلتوجهی بیشتر از طرف دیگر سلاح هستهای نسازند و تا زمانی که هر دو سطح بالایی از آمادگی را حفظ کنند، دو ابرقدرت بازدارندگی هستهای داشتند که هر دو آن را پایدار میدانستند.
این ثبات آنقدر «کسالتآور» و البته «قابل اعتماد» شد که مردم کم و بیش نابودی هستهای را فراموش کردند. هنگامی که سیاستگذاران در واشنگتن و مسکو شروع به کنترل و محدود کردن زرادخانههای هستهای خود در دهه ۱۹۷۰ کردند -با اولین تنشزدایی ایالاتمتحده و اتحاد جماهیر شوروی و معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای- بقیه جهان خوشحال شد. هیچکس نمیخواست به این فکر کند که اگر ابرقدرتهای هستهای «دکمه را فشار دهند» چه اتفاقی میافتد. آنها مجبور نبودند؛ ابرقدرتها در مسیر دیگری حرکت میکردند و اتکای خود را به سلاحهای هستهای کاهش میدادند.
جنگ در اوکراین این رضایت را به آشوب تبدیل کرده است؛ زیرا پوتین و یارانش اصرار داشتند که در طول تهاجم، قدرت هستهای خود را به رخ بکشند. اکنون بقیه جهان باید دوباره به تسلیحات هستهای و اینکه روسیه با آنها چه خواهد کرد بیندیشد. این بازی عجیب هستهای «به من نگاه کن» با شکایت به همان اندازه عجیب کرملین در ارتباط است که اقدامش برای حمله به اوکراین تهدیدی برای روسیه ایجاد کرده است. در این روایت، حمایت ناتو از اوکراین با شکست استراتژیک روسیه مرتبط است.
همانطور که مفسران در مسکو ادعا میکنند، روسیه فقط بهترینها را برای اوکراین میخواست: «رهایی این کشور از یک رژیم نازی» و ایده ساختگی «دولت بودن». با این حال، هنگامی که ناتو شروع به کمک به کییف کرد، هدف این بلوک کمک به اوکراین نبود، بلکه نابود کردن و تجزیه روسیه بود. برخی از مقامات برجسته در کشورهای عضو ناتو در واقع شکست استراتژیک روسیه را به عنوان هدفی برای آنچه در تلاش برای کمک به اوکراین هستند ابراز کردهاند. اما بایدن بهوضوح گفته است این بلوک هدف محدودی دارد که خود روسیه را تهدید نمیکند.
او در مه ۲۰۲۲ گفت: «ما به دنبال جنگ بین ناتو و روسیه نیستیم. به همان اندازه که من با پوتین مخالفم و اقدامات او را محکوم میکنم، ایالاتمتحده تلاشی برای سقوط او در مسکو نخواهد کرد. تا زمانی که ایالاتمتحده یا متحدان ما مورد حمله قرار نگیرند، مستقیما درگیر این نبرد نخواهیم شد؛ چه با اعزام نیروهای آمریکایی برای جنگ در اوکراین و چه با حمله به نیروهای روسی.»