توافق نزدیک است؟
اما به دلایل فنی و سیاسی به عقب بازگشتن دشوارتر از حدی است که به نظر می‌رسد. تیم بایدن ظاهرا مایل است تحریم‌های مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای ایران را لغو کند. اما دیگر تحریم‌هایی که بر مبنای برنامه موشکی، سیاست‌های منطقه‌ای و مسائل حقوق بشری بر ایران اعمال شده حفظ خواهند شد. نکته دیگر این است که تمامی تحریم‌هایی که علیه ایران اعمال شده در این مجموعه‌ها قابل گنجاندن نیست. دولت ترامپ پس از خارج شدن از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ صدها تحریم جدید علیه ایران اعمال کرد و بسیاری از این تحریم‌ها خارج از مجموعه تحریم‌هایی است که به دلیل اقدامات ایران در منطقه، برنامه موشکی و هسته‌ای و حقوق بشر اعمال شده‌اند.
از سوی دیگر حتی اگر ایران ذخایر جدید اورانیوم غنی شده و فعالیت‌های هسته‌ای‌اش را محدود کند، تهدید هسته‌ای این کشور به سطحی که با توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ کاهش یافت، تقلیل نمی‌یابد. علت این است که ایران در تضاد با محتوای توافق یاد شده به فناوری پیشرفته غنی‌سازی دست یافته و این دانش وقتی کسب شد قابل از میان بردن نیست. دستیابی به این دانش سبب شده مدت زمان لازم برای ایران جهت دستیابی به سلاح هسته‌ای به شدت کاهش یابد. طبق برخی تخمین‌ها این مدت با چنین فناوری ۶ ماه است. این موضوع بسیار مهم است زیرا توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ به یک «قمار زمانی» شبیه است. سال ۲۰۱۵ دولت اوباما معتقد بود ۱۰ تا ۱۵ سال فعالیت اندک هسته‌ای زمینه را برای تغییرات سیاسی در داخل ایران فراهم خواهد کرد و این تغییرات امکان تمدید محدودیت‌ها و ارتقای توافق را می‌دهد.
اکنون که پنج سال از آن زمان گذشته و ایران با در اختیار داشتن فناوری پیشرفته غنی سازی، با ساخت سلاح هسته‌ای فاصله کمتری دارد، باورهایی که سال ۲۰۱۵ وجود داشت، تغییر کرده است. شرایط سیاسی نیز دگرگون شده است، به این معنا که بر نفوذ نیروهای تندرو در ساختار قدرت ایران افزوده شده و به احتمال زیاد در انتخابات ریاست جمهوری ماه ژوئن یک رئیس‌جمهور تندرو پیروز خواهد شد. نیروهای تندرو احتمالا اجازه می‌دهند یک تفاهم کلی بین مذاکره‌کنندگان ایران و طرف‌های مقابل حاصل شود. اما بهترین گزینه برای آنها این است که بازگشت کامل به توافق هسته‌ای تا پس از پیروزی یک فرد تندرو در انتخابات ریاست‌جمهوری به تعویق افتد تا به این ترتیب آنها فواید اقتصادی رفع تحریم‌ها را به نام خود ثبت کنند.
برای تحقق این هدف، آنها در حال مانع‌تراشی در مسیر دولت کنونی هستند. آنها از تیم مذاکره‌کننده به خاطر برنامه مرحله به مرحله برای بازگشت به توافق هسته‌ای انتقاد کرده‌اند و در پارلمان، قانونی را به تصویب رسانده‌اند که طبق آن گزینه‌های مذاکره برای دولت محدود شود. دولت بایدن برای رسیدن به توافق، مجموعه‌ای از تدابیر رسمی و غیررسمی اتخاذ کرده است، البته چالش اصلی برای دولت آمریکا تحقق هدفی است که وزیر خارجه این دولت بیان کرده یعنی رسیدن به توافقی طولانی‌تر و مستحکم‌تر. اما رسیدن به این هدف بسیار دشوارتر از احیای توافق هسته‌ای است.
