تغییر سیاست در برابر ایران؟
او همچنین سخنران نشست‌های سالانه گروهک منافقین است، گروهکی که در دوران ریاست‌جمهوری صدام در عراق مستقر بودند و تا سال ۲۰۱۲ در فهرست گروه‌های تروریستی وزارت خارجه آمریکا قرار داشتند. بولتون سال گذشته در نشست این گروهک گفت: «اهداف و رفتار حکومت ایران تغییر نخواهد کرد، در نتیجه تنها راه تغییر رژیم است.» بولتون قبلا خواستار تغییر رژیم در ونزوئلا، عراق، لیبی، کره‌شمالی، سوریه و چند کشور دیگر شده بود. او همواره منتقد پیمان هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران بوده و یک ماه پس از آنکه او مشاور امنیت ملی ترامپ شد یعنی در ماه آوریل سال گذشته، آمریکا به‌طور یکجانبه از این پیمان خارج شد. اکنون که بولتون برکنار شده وزیر خارجه مسوول سیاست‌گذاری علیه ایران است. اما به‌نظر می‌رسد برخلاف بولتون، آقای پمپئو رابطه مثبت با ترامپ را در اولویت قرار می‌دهد. این به آن معناست که نظر شخصی ترامپ در نهایت مهم خواهد بود. او دقیقا خواستار عمل به دستورات ترامپ است. جدا شدن بولتون از تیم ترامپ سبک رفتاری ترامپ را در قبال ایران تغییر می‌دهد، اما محتوای رویکرد آمریکا تغییر نمی‌کند. پمپئو گفته است سیاست اعمال حداکثر فشار بر ایران برای تغییر رفتار این کشور طراحی شده و هدف، به تسلیم وادار شدن تهران است. از دید ترامپ و پمپئو این سیاست موثر بوده است و اقتصاد ایران سال آینده ۱۰ تا ۱۲ درصد کوچک خواهد شد.
چند ساعت پس از برکناری بولتون، پمپئو گفت ترامپ حاضر است بدون پیش شرط با رئیس‌جمهوری ایران دیدار کند. اکنون که بولتون از صحنه حذف شده چنین دیداری می‌تواند بدون مقاومت در داخل کاخ سفید انجام شود، اما نه تنها درباره انجام چنین دیداری تردید وجود دارد، بلکه مشخص نیست نتیجه این دیدار در صورت انجام شدن چه خواهد بود. ترامپ با رهبر کره‌شمالی دیدار کرده و اگر چه نوع ارتباط آنها تغییر کرده یعنی آنها به هم توهین نمی‌کنند، اما ماهیت رفتار کره‌شمالی و آمریکا تغییری نکرده است. کره‌شمالی برنامه هسته‌ای خود را دارد و به آزمایش موشکی ادامه می‌دهد و آمریکا همچنان کره‌شمالی را مورد تحریم قرار داده است. در مورد ایران نیز به احتمال زیاد چنین خواهد شد. اگر تحریم‌ها لغو نشود، دیدار دو رئیس‌جمهوری فایده‌ای در بر نخواهد داشت.
از سوی دیگر با آنکه بولتون دیگر در دولت آمریکا حضور ندارد اما تغییر مهم و واقعی در روابط ایران و آمریکا با مانع‌تراشی نتانیاهو مواجه خواهد شد. رژیم اسرائیل دولت‌های مختلف آمریکا را به اتخاذ مواضع سخت علیه ایران متقاعد کرده است. ترامپ تاکنون اقدامات متعددی مطابق خواست رژیم اسرائیل انجام داده است: به رسمیت شناختن بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت اسرائیل، انتقال سفارت آمریکا به این شهر، کاهش روابط با حکومت خودگردان فلسطین و قطع کمک مالی به این حکومت و برنامه پناهندگان سازمان ملل و ... جزو این اقدامات هستند.
اما به‌نظر می‌رسد شرایط در حال تغییر است. لحن ترامپ در قبال ایران تغییر کرده است. او بارها خواستار مذاکره با ایران شده و مایل است تغییر واقعی در روابط دو کشور ایجاد شود. واقعیت این است که انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده نزدیک است و حتی احتمال رویارویی نظامی بین دو کشور شانس ترامپ را برای پیروزی در انتخابات به شدت کاهش می‌دهد. همچنین ضعف‌هایی در شاخص‌های اقتصاد آمریکا مشاهده شده و اگر ترامپ نتواند رونق را به اقتصاد بازگرداند نمی‌تواند روی پیروزی در انتخابات حساب کند. تغییر رویکرد ترامپ در قبال چین و فشار بر بانک مرکزی آمریکا برای کاستن از نرخ‌های بهره، با هدف سامان دادن به اقتصاد آمریکا انجام شده است.
حذف بولتون از صحنه سیاسی آمریکا یک مانع در برابر برقراری ارتباط بین ایران و آمریکا را از میان برده است. با آنکه پیش‌بینی اقدامات بعدی ترامپ آسان نیست، اما اکنون نسبت به قبل احتمال بهبود نسبی روابط ایران و آمریکا بیشتر شده است. ترامپ درک عمیقی از پیچیدگی‌های مسائل خاورمیانه ندارد و نیز رویکرد او به مسائل سیاست خارجی حساب شده نیست. او همچنین هرگز نسبت به ساکنان این منطقه اظهار علاقه و اشتیاق نکرده است، اما شاید به شکلی تصادفی، برکناری بولتون احتمال تشدید تنش‌ها در خاورمیانه را بسیار پایین آورده است. مدت‌هاست فرانسه مشغول تلاش برای میانجی‌گری بین ایران و آمریکا است و اخیراً پیشنهادهایی در زمینه ایجاد خط اعتباری برای فروش نفت ارائه شده است. وزیر دارایی آمریکا اعلام کرده بدون موافقت آمریکا ایجاد این خط اعتباری ممکن نخواهد بود. سیاست اعمال فشار علیه ایران ادامه پیدا خواهد کرد و تاثیر برکناری بولتون، صرفا حذف یک مانع در برابر بهبود احتمالی روابط ایران و آمریکاست.
ارسال نظر