شانس اندک اقدام نظامی
سال پیش آمریکا از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران و ۱+۵ خارج شد و طی ماه‌های اخیر تحریم‌های مختلف علیه ایران اعمال شده است. فشارهای آمریکا بر ایران با فرض تغییر رفتار این کشور و لطمه وارد نشدن به بازار جهانی نفت اعمال شده است و باید گفت هر دو فرض اشتباه است. حکومت ایران در چهار دهه اخیر تحت تحریم‌های مختلف قرار داشته و تغییری معنادار در رفتار آن مشاهده نشده است و وضعیت بازار نفت نیز به شکلی نیست که حذف نفت ایران از بازار قابل جبران باشد طوری که قیمت نفت رشد نکند.
اثر منفی دیگر اقدامات آمریکا، کاهش نفوذ این کشور در ساختارهای مالی جهان است. خریداران نفت ایران و هم‌پیمان‌های اروپایی آمریکا از تنش در بازار نفت لطمه می‌بینند و ضعف اقتصاد جهان شدت پیدا می‌کند. همچنین اگر این باور در اقتصادهای بزرگ دوست آمریکا از جمله هند پدید آید که واشنگتن یک شریک قابل اعتماد نیست و به منافع دوستان خود فکر نمی‌کند، بسیاری از اهداف سیاست خارجی آمریکا لطمه می‌بیند.
دشمنی ترامپ با ایران سبب خشم هم‌پیمانان اروپایی آمریکا شده است. آنها همچنان تلاش می‌کنند ایران را به باقی ماندن در پیمان هسته‌ای سال ۲۰۱۵ متقاعد کنند. اما اقدامات آمریکا ممکن است ایران را به نقطه بدون بازگشت بکشاند و تلاش اروپایی‌ها برای حفظ پیمان هسته‌ای با ایران را با شکست مواجه کند. البته برای ترامپ این اتفاق‌ها چندان اهمیتی ندارد زیرا به نظر می‌رسد او معتقد است اقداماتش در مسیر تحقق ایده اول آمریکاست. اما هم‌پیمان‌های اروپایی آمریکا به تدریج از اقدامات تهران نگران‌تر می‌شوند. سفیر انگلستان در آمریکا در یک توییت آورده است: «تمدید نشدن معافیت خریداران نفت ایران ثبات خاورمیانه را در خطر قرار می‌دهد، هم‌پیمان‌های آمریکا را خشمگین می‌کند، به اقتصاد ترکیه و ایران لطمه می‌زند و نیروهای تندرو را در ایران قوی‌تر می‌کند.»
عضو شورای اروپا در بخش روابط خارجی معتقد است ایران اقدامات تند در قبال تصمیم اخیر آمریکا انجام نخواهد داد. مدتی طول می‌کشد تا مشخص شود ایران چه میزان می‌تواند نفت صادر کند و میزان کاهش صادرات نفت ایران واکنش این کشور را شکل خواهد داد. پیش‌بینی دیگری که درباره آینده روابط ایران و آمریکا مطرح است این است که آمریکا قصد دارد ایران را به جنگ بکشاند. آرون دیوید میلر و ریچارد سوکولسکی از مقامات سابق وزارت خارجه آمریکا که در دولت‌های دموکرات و جمهوریخواه حضور داشتند از اینکه دولت کنونی آمریکا به جای دیپلماسی از ابزار فشار و تهدید استفاده می‌کند انتقاد کرده‌اند. آنها می‌گویند: هدف پمپئو و بولتون افزایش نارضایتی داخلی در ایران و در نهایت سرنگونی حکومت این کشور است. اعمال تحریم کامل بر صادرات نفت ایران اگر موفقیت‌آمیز باشد، فشار بر مردم این کشور را به شدت افزایش می‌دهد و سبب می‌شود مردم به این نتیجه برسند که آمریکا دشمن حکومت و مردم ایران است. در این حالت خصومت‌ها علیه آمریکا شدت پیدا خواهد کرد.
در ایالات متحده افراد کمی باقی مانده‌اند که طرفدار کاهش فشارها علیه ایران باشند و می‌توان گفت ساختار کاخ سفید کاملا یکدست علیه ایران است. ایالات متحده برای اعمال فشار بر ایران نمی‌تواند روی حمایت دیگر اعضای شورای امنیت سازمان ملل حساب کند، در نتیجه باید روش خاص خود را برای این منظور دنبال کند. برقراری روابط نزدیک‌تر با عربستان و اسرائیل یک بخش از این روش است. مسیر روابط ایران و آمریکا در آینده به عوامل مختلف از جمله اقدامات ایران در واکنش به فشارهای آمریکا وابسته است. برای مثال اگر ایران به این نتیجه برسد که باقی ماندن در پیمان هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بی‌فایده است و برنامه‌های هسته‌ای خود را گسترش دهد، شرایط منطقه بسیار خطرناک خواهد شد. همچنین در صورتی که ترامپ ناگهان به این نتیجه برسد که رفتار ایران دیگر قابل تحمل نیست. خطر مقابله مستقیم افزایش پیدا می‌کند.
اما برای شروع اقدام نظامی، کنگره، رسانه‌ها و مردم آمریکا باید به این نتیجه رسیده باشند که ایران یک خطر بزرگ و بالفعل برای امنیت آمریکاست و راهی برای رفع این خطر جز جنگ وجود ندارد. در حال حاضر نه کنگره، نه رسانه‌ها و نه مردم آمریکا چنین دیدگاهی ندارند و نیز اقدام خشن آمریکا مورد تایید هیچ‌یک از هم‌پیمان‌های اروپایی آمریکا یا رضایت چین و روسیه نیست. به نظر می‌رسد تنها با گذشت زمان ابهام‌ها درباره افق روابط آمریکا و ایران رفع خواهد شد. در حال حاضر ایران معتقد است می‌تواند به فروش نفت ادامه دهد و آمریکا نخواهد توانست هم‌پیمان‌های خود را به مقابله با ایران وادار کند. از سوی دیگر دولت آمریکا معتقد است به‌زودی فشار بر ایران به حدی افزایش می‌یابد که زمینه برای مذاکره فراهم می‌شود و این یک پیروزی بزرگ برای ترامپ است حتی اگر خیلی زود نتیجه‌ای از مذاکره حاصل نشود.
ارسال نظر