سالی بد یا امید ‌بخش؟

افق اقتصاد جهان در سال جاری میلادی رضایت بخش نیست، زیرا میزان تزریق نقدینگی در حال کاهش است، رشد تولید صنعتی کم شده، تنش‌های تجاری ادامه پیدا خواهد کرد و برخی اقتصادهای نوظهور که سال پیش دچار ضعف در بازارهای مالی بودند امسال در شرایط خیلی بهتر قرار نخواهند داشت. نکته بسیار مهم این است که ابهام‌ها باعث هراس و احتیاط سرمایه‌گذاران شده و از مصرف می‌کاهد در نتیجه بر شدت فشارها بر اقتصاد جهان افزوده خواهد شد. از پیش نشانه‌های این فشار نمایان شده است. بورس آمریکا ماه پیش بدترین عملکرد را پس از رکود بزرگ اقتصادی جهان در چند دهه قبل داشت. در این میان واکنش اقتصادهای نوظهور به دشواری‌های پیش رو متفاوت است. تحلیلگران بانک جی پی مورگان معتقدند در سال جاری میلادی بر تعداد اقتصادهای نوظهوری که نرخ‌های بهره را بالا می‌برند افزوده خواهد شد. پیش‌بینی شده ۱۹ اقتصاد نوظهور امسال این اقدام را انجام می‌دهند، مالزی نرخ‌های بهره را تغییر نخواهد داد در حالی که نیجریه، هند، چین و ترکیه نرخ‌ها را پایین خواهند آورد. این فهرست شامل تمامی اقتصادهای نوظهور نمی‌شود برای مثال، آرژانتین که سال گذشته نرخ‌های بهره را به ۶۰ درصد رساند (زیرا ارزش پول ملی در این کشور به شدت کاهش یافته بود) در این فهرست قرار ندارد. در صورتی که بانک مرکزی آمریکا نرخ‌های بهره را بالا نبرد میزان افزایش نرخ‌ها در اقتصادهای نوظهور اندک خواهد بود. اما در هر حال نرخ‌ها بالا خواهد رفت و این یک خطر برای رونق اقتصادهای یاد شده و جهان است. بین سال‌های ۲۰۱۵ تا اوایل سال گذشته میلادی، اقتصادهای در حال توسعه و نوظهور، بزرگ و کوچک، از برزیل تا روسیه و ارمنستان نرخ‌های بهره را پایین آوردند. از فوریه سال گذشته رشد ارزش دلار سبب شد اقتصادهای نوظهور دچار مشکلات بزرگ شوند و نرخ‌های بهره را بالا ببرند. در سال جاری میلادی اما بانک‌های مرکزی در این اقتصادها رویکرد انتظار در پیش خواهند گرفت، زیرا هنوز مشخص نیست سرنوشت تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا چه خواهد شد و بانک مرکزی آمریکا چند بار نرخ‌های بهره را بالا می‌برد.

سال جدید برای اقتصادهای نوظهور می‌تواند یک سال بسیار بد یا سالی امید‌بخش باشد اما در هر حال نوسان در شاخص‌های اقتصادی بیشتر از سال قبل است و سیاستگذاران در اقتصادهای نوظهور باید بسیار با دقت عمل کنند. اگر برنامه‌ها درست تدوین و اجرا شود سرمایه‌ها به اقتصادهای یاد شده باز خواهد گشت. بسیار محتمل است که بانک مرکزی آمریکا در سال جاری میلادی نرخ‌های بهره را بالا نبرد. در این حالت همان‌طور که برخی کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند شاخص دلار کاهش خواهد یافت. در نتیجه وضعیت ارزی اقتصادهای نوظهور بهتر خواهد شد. همچنین بعید است اختلافات تجاری چین و آمریکا شدت یابد. اگر توافق‌هایی در مذاکرات حاصل شود از هراس سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها کاسته می‌شود. اینها سناریوهای مثبت و خوشبینانه برای سال جاری میلادی هستند اما دو بانک سیتی گروپ و یو پی اس معتقدند شرایط کنونی جنبه‌های منفی نیز دارد. به اعتقاد کارشناسان این دو بانک شرایط اقتصاد جهان قبل از بهتر شدن بدتر می‌شود به این معنا که فشار بر اقتصادهای نوظهور برای مدتی دیگر افزایش می‌یابد و تنها اگر چین و آمریکا عاقلانه رفتار کنند، از تنش‌های سیاسی و اقتصادی در اروپا کاسته شود و اگر نرخ‌های بهره در آمریکا بالا برده نشود از رکود اقتصادی جلوگیری خواهد شد.